Zagrożenie ze strony Bałtyku. "Rosjanie wykorzystują naszą wielką bolączkę"

Kilka tysięcy pasażerów musiało zmienić plany po tym, jak nad lotniskiem w Monachium służby zauważyły drony niewiadomego pochodzenia. Wcześniej podobnie było w Kopenhadze i Oslo. W Polsce o podejrzanych jednostkach - ale nie latających, a pływających - w okolicach portu w Szczecinie informował premier Donald Tusk. A Morski Oddział Straży Granicznej o rosyjskim kutrze niedaleko Władysławowa.

- Na zegarze była 6:40, gdy operator zwrócił uwagę na kuter bandery rosyjskiej. Jego szyper wprowadził jednostkę nad rurociąg i zmniejszył prędkość. Wywołany przez radio tłumaczył się problemami z silnikiem, jednak po nakazaniu odejścia znad rurociągu silnik zadziałał i kuter z prędkością 10 węzłów skierował się na północny zachód - raportowali funkcjonariusze Straży Granicznej.

Tuż po tym incydencie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji informowało, że do podobnych prowokacji na Bałtyku dochodzi regularnie. - W ciągu miesiąca Straż Graniczna odnotowuje kilka takich incydentów - powiedziała rzeczniczka MSWiA Katarzyna Gałecka.

Po serii podobnych zdarzeń, w których ślady prowadzą na wschód, sprawdzamy w Interii, jak w Polsce wygląda ochrona infrastruktury krytycznej. 

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wylicza, że za takie obiekty uznaje się m.in.: systemy zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, systemy łączności, finansowe, zaopatrzenia w żywność i wodę czy systemy produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych.

- Infrastruktura krytyczna pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu państwa i życiu jego obywateli. W wyniku zdarzeń spowodowanych siłami natury lub będących konsekwencją działań człowieka, infrastruktura krytyczna może być zniszczona, uszkodzona, a jej działanie może ulec zakłóceniu, przez co zagrożone może być życie i mienie obywateli. Równocześnie tego typu wydarzenia negatywnie wpływają na rozwój gospodarczy państwa. Stąd też ochrona infrastruktury krytycznej jest jednym z priorytetów stojących przed państwem polskim - podaje RCB.

Jednym z takich obiektów jest gazoport w Świnoujściu. To tu przypływają tankowce z gazem skroplonym zaopatrujące Polskę w surowiec. I to w tej okolicy w ostatnich dniach polskie służby przeprowadziły ćwiczenia dotyczące ochrony infrastruktury krytycznej.

- Scenariusze operacji bojowych obejmowały m.in. abordaż jednostek pływających, desanty ze śmigłowców i neutralizację zagrożeń terrorystycznych - informuje Straż Graniczna.

Spółka zarządzająca gazoportem w odpowiedzi na pytania Interii zapewnia, że metody zabezpieczenia obiektu są "dostosowywane do zagrożeń i aktualnej sytuacji geopolitycznej w regionie", a ćwiczenia są tylko jedną z nich. Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A podaje też, że wśród wdrażanych środków są m.in. systemy antydronowe. - W 2023 roku podjęliśmy w spółce szereg dodatkowych działań, mających na celu wzmocnienie bezpieczeństwa naszej infrastruktury i naszych pracowników dzięki bieżącej współpracy z wojskiem, strażą graniczną i policją - dodaje rzeczniczka spółki Iwona Dominiak.

O profesjonalnej ochronie czytamy także w oświadczeniu Zarządu Portów Morskich Szczecin i Świnoujście opublikowanym tuż po tym, jak premier informował o rosyjskiej prowokacji.

- Porty w Szczecinie i Świnoujściu są chronione i monitorowane przez całą dobę, a wszelkie incydenty czy najmniej niepokojące sytuacje są, zgodnie z procedurami, zgłaszane odpowiednim służbom odpowiedzialnym za bezpieczeństwo. Wspólnie ze służbami i administracją morską prowadzimy stały i wynikający z przepisów monitoring jednostek i ruchu w porcie - informuje Weronika Gocłowska z Zarządu Portów Morskich Szczecin i Świnoujście.

Czytaj też: Rosyjska propaganda wyśmiewa Polskę. "Powinni uważnie przeczytać"

Eksperci, z którymi rozmawia Interia, stopień zabezpieczenia polskiej infrastruktury krytycznej oceniają jednak jako niedostateczny.

- W moim odczuciu niestety nie wygląda dobrze i ochrona nie jest dostosowana do dzisiejszych zagrożeń - mówi w rozmowie z Interią komandor podporucznik rezerwy, prezes Maritime Safety&Security Sebastian Kalitowski. Jak podkreśla, Bałtyk od 2023 roku stał się obszarem wysokiego ryzyka.

- Od 2007 roku, gdy zajmuję się bezpieczeństwem morskim i wywiadem morskim, Bałtyk nie był wymieniany w takim kontekście. Obserwujemy na nim zwiększenie aktywności wywiadowczej, mapowanie dna przy morskiej infrastrukturze krytycznej, sabotaże związane ze zrywaniem kabli podmorskich i zakłócenia systemu GNSS (Global Navigation Satellite System, termin określający globalne systemy nawigacji satelitarnej - przyp. red.). Rosjanie wykorzystują tak zwane aktywne środki do prowadzenia działań, których zadaniem są sabotaż i utrudnienie normalnego funkcjonowania państw Unii Europejskiej w celu osiągnięcia tzw. kontrolowanego chaosu - wylicza.

Kalitowski dodaje, że warunki ochrony morskiej infrastruktury krytycznej reguluje międzynarodowy kodeks ochrony statku i obiektu portowego (ISPS). Jego przepisy - według eksperta - nie nadążają jednak za dzisiejszymi zagrożeniami. Nazywa je anachronizmem.

- Ten kodeks nie nakładał na obiekty morskiej infrastruktury obowiązku ochrony od strony morza. W związku z tym na wielu obiektach w Polsce nie było i nie ma takiej ochrony, nie wspominając już o zabezpieczeniu podwodnym jako również potencjalnie możliwym kierunku ataku. Przez dziesiątki lat na większości obiektów spełniano jedynie minimalne wymagania wynikające z ISPS i polskich przepisów prawnych - wskazuje.

I dodaje, że Rosjanie przygotowywali się do prowadzenia wojny hybrydowej od dziesięcioleci. - Sporządzali m.in. matryce potencjalnych celów na morzu i w portach ze świadomością, jak podatna na sabotaż i dywersję jest morska i podwodna infrastruktura krytyczna - mówi.

Zdaniem rozmówcy Interii, brakuje nam świadomości w zakresie działań prowadzonych przez Rosjan "w zasadzie na każdym poziomie i wcale nie chcemy jej budować".

- Przygotowujemy szkolenia z zakresu budowania świadomości sytuacyjnej oraz zrozumienia tego, co dzieje się dzisiaj na Bałtyku. Zainteresowanie jest zadziwiająco niskie, bo osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i ich przełożeni szkolą się tylko w zakresie wymaganych przez państwo i przepisy szkoleń. Każdy chce w zakresie bezpieczeństwa zrobić tylko tyle, ile od niego wymagają przepisy. To jest nasza wielka bolączka, którą wykorzystują Rosjanie i powoli to się na nas mści. Cechuje nas niska kultura bezpieczeństwa - komentuje komandor Kalitowski.

Komandor porucznik rezerwy Artur Bilski, szef think tanku Nobilis Media, także mówi o latach zaniechań. - Z mojego doświadczenia wynika, że generalnie operatorzy infrastruktury krytycznej bardzo opornie podchodzili do tematu zagrożenia ze strony dronów, żeby nie powiedzieć że nawet lekceważąco. Jest dużo czasu do nadrobienia, a w przedsiębiorstwach o znaczeniu strategicznym wszystko trzeba przetestować: co się sprawdza, a co nie - uważa komandor Bilski.

W jego opinii operatorzy infrastruktury krytycznej "trochę przespali czas", gdy trzeba było się zaopatrzyć. - Zawsze oszczędności brały górę, a teraz mogą być problemy ze zwalczaniem zagrożenia - dodaje Bilski.

Według ekspertów musimy się oswoić z myślą, że rosyjskich prowokacji w najbliższym czasie będzie więcej, m.in. od strony Morza Bałtyckiego.

- Według mnie następnymi działaniami Rosjan na morzu z wykorzystaniem jednostek cywilnych mogą być próby blokowania torów podejściowych, wpłynięcia na mieliznę, a nawet kolizje z innymi statkami czy nabrzeżami - prognozuje w rozmowie z Interią komandor Kalitowski.