Grupa Wyszehradzka: Premierzy państw V4 spotkali się w Katowicach

W szczycie biorą udział - oprócz Morawieckiego i Orbana - także premier Czech Andrej Babisz i premier Słowacji Eduard Heger. Szefowie rządów V4 mają podsumować współpracę z ostatniego roku i omówić najważniejsze tematy.

Szefowie rządów V4 przyjechali po południu do Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach (MCK), szczyt rozpoczęło powitanie premiera Mateusza Morawieckiego i wspólne zdjęcie w holu głównym MCK.

Premierzy spotkają się na sesji plenarnej, która ma potrwać około godziny, a później na oficjalnym śniadaniu wydawanym przez premiera Morawieckiego. Na godzinę 15 zaplanowano spotkanie z mediami.

Spotkanie zakończy złożenie przez Morawieckiego i Orbana kwiatów przy pobliskim pomniku Henryka Sławika i Jozsefa Antalla, którzy podczas II wojny światowej uratowali tysiące Żydów. Obaj bohaterowie są także patronami placu, przy którym powstało MCK.

Jak poinformował we wtorkowym komunikacie rzecznik rządu Piotr Müller, szczyt ma być okazją do podsumowania współpracy z ostatniego roku i omówienia najważniejszych tematów. Ponadto szefowie rządów czterech państw omówią bieżące kwestie z agendy unijnej, w tym z zakresu polityki klimatycznej, planowanej reformy migracyjno-azylowej, reformy Schengen, działań koordynacyjnych ws. COVID-19 oraz Konferencji w sprawie Przyszłości Europy.

Polska swoją roczną prezydencję w Grupie Wyszehradzkiej objęła 1 lipca ubiegłego roku, a jej hasłem było "Powrót na właściwe tory", które nawiązywało do wyzwań związanych z pandemią COVID-19. Müller przypomniał, że powołane zostało wirtualne Centrum V4 ds. COVID-19 podczas spotkania premierów we wrześniu ubiegłego roku w Lublinie, które usprawniło wymianę informacji i doświadczeń dotyczących ochrony zdrowia, obostrzeń czy przebiegu procesu szczepień.Wśród innych obszarów zainteresowania polskiej prezydencji w V4 rzecznik rządu wymienił agresywną politykę Rosji i przypomniał, że we wrześniu ubiegłego roku czterech premierów V4 przyjęło wspólne oświadczenie potępiające otrucie Aleksieja Nawalnego. Müller przypomniał również, że po ujawnieniu udziału rosyjskich służb w ataku na skład amunicji w czeskich Vrbeticach z polskiej inicjatywy zwołano wideokonferencję V4 i przyjęto deklarację solidarności z Czechami oraz zaoferowano Czechom wsparcie dyplomatyczne i konsularne w związku z wydaleniem czeskich dyplomatów przez Rosję.Rzecznik rządu przypomniał także działania V4 na rzecz wsparcia opozycji demokratycznej na Białorusi po sfałszowanych wyborach prezydenckich. Jak dodał, z inicjatywy Grupy Wyszehradzkiej Rada Europejska przyjęła plan gospodarczy dla demokratycznej Białorusi przewidujący stworzenie funduszu stabilizacyjnego na co najmniej 1 mld euro.Z kolei 17 lutego tego roku w Krakowie odbył się szczyt w Krakowie z okazji 30-lecia Grupy Wyszehradzkiej, w którym udział wziął także szef Rady Europejskiej Charles Michel. Wówczas przyjęto deklarację o współpracy w projektach cyfrowych oraz deklarację rocznicową. Szefowie rządów krajów V4 zobowiązali się wówczas do zwiększenia od 2022 r. rocznego budżetu Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego o 25 proc., do wysokości 10 mln euro. Dzięki Funduszowi realizowane są m.in. działania z zakresu współpracy kulturalnej i naukowej oraz rozwijania mobilności wśród młodzieży.

Rzecznik rządu wśród działań minionego roku prezydencji Polski w V4 wymieniał także koordynację stanowisk z bieżącej unijnej agendy, w tym dotyczących Funduszu Odbudowy, polityki migracyjnej i solidarności w kontekście zwalczania pandemii, w tym szczepień.

Wśród tematów, które szefowie rządów państw V4 koordynowali przed unijnymi szczytami, Müller wymienił także politykę klimatyczną i energetyczną UE. Jak przypomniał, 24 marca tego roku premierzy krajów Grupy Wyszehradzkiej i Bułgarii wezwali w liście do zachowania dotychczasowego zakresu sektorów nieobjętych systemem handlu uprawnieniami do emisji oraz zasad uwzględniających PKB państw członkowskich, służących do określania krajowych celów redukcji emisji.

Ponadto przygotowany został wspólny list liderów krajów V4 oraz Francji, Rumunii i Słowenii do KE w sprawie roli energii jądrowej w polityce klimatyczno-energetycznej UE, w którym wezwano do równego traktowania energetyki jądrowej w ramach unijnej polityki klimatyczno-energetycznej.

Jako część współpracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej podczas rocznego polskiego przewodnictwa rzecznik rządu wymienił także konsultacje ministerialne we wszystkich obszarach tematycznych.

Grupa Wyszehradzka jest nieformalną regionalną formą współpracy Polski, Czech, Słowacji i Węgier i określana jest jako jeden z owoców upadku komunizmu i transformacji ustrojowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Za umowną datę jej powstania przyjmuje się 15 lutego 1991 r., kiedy ówcześni prezydenci Polski Lech Wałęsa i Czechosłowacji Vaclav Havel oraz premier Węgier Jozsef Antall podpisali deklarację określającą cele i warunki wzajemnej współpracy. Miało to miejsce w węgierskim Wyszehradzie, gdzie w XIV wieku spotykali się królowie Polski, Czech i Węgier na negocjacje gospodarcze i polityczne.

Cele Grupy zmieniały się w kolejnych latach i określały współpracę początkowo trzech, a po rozpadzie Czechosłowacji w 1993 r. czterech krajów. Wraz z ich osiągnięciem współpraca ta słabła i po jakimś czasie była wznawiana, tak jak po przyjęciu w 1999 r. Polski, Czech i Węgier do NATO oraz po wstąpieniu Polski, Czech, Węgier i Słowacji do UE w 2004 r.

Od 2004 r. wszystkie kraje V4 są członkami Unii Europejskiej, a Grupa Wyszehradzka stanowi forum wymiany doświadczeń oraz wypracowywania wspólnych stanowisk w sprawach dotyczących regionu i UE.