Nowe zjawisko w Szwecji: gangfluencer

Największe poruszenie wywołała śmierć 33-letniego policjanta, który pod koniec czerwca został zastrzelony w Goeteborgu przez 17-letniego imigranta z Afryki podczas patrolowania na skuterze dzielnicy Biskopsgarden. Sprawca uciekł na elektrycznej hulajnodze, a broń, z której oddał strzały, została uznana za wojskową. Nastolatek został zatrzymany dwa dni później. W listopadzie został skazany na osiem lat więzienia.

Pogrzeb policjanta zgromadził tłumy. Mężczyzna służył wcześniej w wojsku, był uczestnikiem misji wojskowej w Mali, gdzie walczył z terrorystami. Rodzinie zamordowanego skazany ma zapłacić odszkodowanie.

Inna głośna strzelanina miała miejsce w połowie lipca w miejscowości Flemingsberg na przedmieściach Sztokholmu, gdzie przypadkowo postrzelono bawiące się rodzeństwo, pięcioletnią dziewczynkę i jej sześcioletniego brata.

Natomiast na początku listopada w wyniku egzekucji śmierć od serii kul poniósł w pobliżu swojego miejsca zamieszkania w dzielnicy Hammarny Sjoestard w Sztokholmie popularny w Szwecji raper 19-letni Einar. W tekstach jego piosenek i na teledyskach bohaterami byli gangsterzy, gloryfikuje się tam także ubrania drogich marek, broń oraz narkotyki.

Rada Języka Szwedzkiego wśród nowych słów, jakie weszły do użytku w 2021 roku, wyróżniły wyraz "gangfluencer" - od "gang" oraz "influencer", oznaczające osobę związaną ze środowiskiem przestępczym, która wykorzystuje do promocji gangsterskiego stylu życia media społecznościowe. W Szwecji miała miejsce debata, czy utwory popularnych nastoletnich raperów z przedmieść, wychwalających przemoc, powinny być promowane i grane w publicznych mediach.

Dziennik "Dagens Nyheter" w opublikowanej w grudniu analizie dowiódł, że sprawcami strzelanin w Szwecji są głównie młodzi mężczyźni, często z Bliskiego Wschodu. Większość z nich nie ukończyła szkoły podstawowej, a wielu wywodzi się z rodzin z kryminalną przeszłością.

Według gazety zdecydowana większość posługujących się bronią przestępców to mężczyźni (97 proc.), przede wszystkim w wieku 18-24 lat, choć są też 15-latkowie.

Osoby mające inne niż szwedzkie pochodzenie są wyraźnie nadreprezentowane. 85 proc. podejrzanych urodziło się w innym kraju lub miało przynajmniej jednego rodzica cudzoziemca. W szwedzkim społeczeństwie grupa urodzonych poza Szwecją lub osób mających co najmniej jednego rodzica z innego kraju wynosi 34 proc.

Z analizy wynika, że większość sprawców strzelanin, 62 proc., pochodzi z Bliskiego Wschodu albo Rogu Afryki (Somalia, Erytrea, Etiopia). Są wśród nich imigranci z Iraku, Syrii, byłej Jugosławii oraz Turcji.

Policja w podsumowaniu 2021 roku zwróciła uwagę, że walki gangów miały miejsce przede wszystkim w Sztokholmie, gdzie w wyniku strzelanin zginęły 24 osoby. Niebezpiecznie było także w mniejszych miastach, m.in. w 110 tysięcznym Linkoepingu zastrzelonych zostało pięć osób. W poprzednich latach arenami walk zwaśnionych grup były głównie: Goeteborg oraz Malmoe.

Z raportu stołecznej policji wynika, że w Sztokholmie zorganizowaną przestępczością zajmuje się 1,5 tys. osób, w 98 proc. są to mężczyźni. Przeciętna grupa przestępcza ma ok. 20 członków w wieku od 14 do 77 lat. Dominują w nich jednak osoby mające 21-28 lat.

Dwie trzecie z istniejących w 2021 roku 52 grup zdefiniowano jako lokalne, charakteryzujące się "widoczną przestępczością" oraz "mające wpływ na miejscową społeczność". Utrzymują się one z handlu narkotykami i wywierają presję na lokalnych przedsiębiorców. Do działalności przestępczej rekrutują bawiących się na podwórkach nastolatków.

Według raportu połowa gangów na stałe wykorzystuje osoby mające mniej niż 16 lat. "Małoletni są atrakcyjni ze względu na niższe kary i ograniczone możliwości stosowania wobec nich środków przymusu, dlatego wykorzystuje się ich do dystrybucji narkotyków oraz przestępczości z użyciem przemocy" - wskazano.

Aby opanować sytuację w Sztokholmie komendant główny policji zdecydował o przeniesieniu w 2022 roku do stolicy mundurowych z innych regionów Szwecji.

Od 1 stycznia 2022 roku po wielu latach politycznej debaty w Szwecji przestaje obowiązywać tzw. specjalny rabat przy wymierzaniu kar dla przestępców mających mniej niż 21 lat w przypadku wymierzenia kary za zabójstwo, napad, gwałt, czy nielegalnego posiadania broni. Gdyby 17-latek, który zastrzelił policjanta w Goeteborgu był sądzony jak dorosły, zamiast ośmiu lat więzienia otrzymałby karę dożywocia.