Szansa na pokaz siły przepadła. Europa wciąż nie rozumie języka Trumpa

Za dużo dyplomacji i kurtuazji, za mało jednoznacznej symboliki i pokazu siły. Szczyt europejskich przywódców w Paryżu miał być nadzwyczajny, ale nic nadzwyczajnego nie przyniósł. A przynajmniej nic takiego jego uczestnicy nie chcą bądź nie są gotowi zakomunikować opinii publicznej i zagranicznym partnerom.

Liderzy Starego Kontynentu co prawda zamanifestowali światu swoją jedność w czasie kryzysu, ale za tą jednością nie poszedł żaden konkret ani żadna zapowiedź. Nic, co kazałoby uznać, że spotkanie we francuskiej stolicy przynajmniej w pewnym stopniu można uznać za przełomowe.

Tym samym, po Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, podczas której Stany Zjednoczone mocno wstrząsnęły ustabilizowanymi od dekad relacjami transatlantyckimi, Europa przespała idealny moment na przemówienie do administracji Donalda Trumpa jedynym językiem, który amerykański prezydent rozumie i szanuje: językiem siły i sprawczości.

Donald Tusk swój briefing prasowy po spotkaniu z europejskimi partnerami zaczął od znamiennych dla oceny całego szczytu słów. - To był bardzo nieformalny, jak wiecie, format i rozmawialiśmy o sprawach bardzo wysokiej wrażliwości, więc proszę się nie dziwić, że uczestnicy tego spotkania będą bardzo powściągliwi w komunikacji. Będziemy raczej dyskretni - powiedział polski premier.

Później dodał jeszcze, że spotkanie w Paryżu było "zaledwie wstępem do tego, co wydarzy się w najbliższych tygodniach i miesiącach". Zasugerował również, że spotkanie nie zakończyło się żadną decyzją, jednak wszyscy jego uczestnicy uznali, że "potrzebna jest jak najbliższa współpraca wszystkich sojuszników w ramach NATO".

Tusk przekazał polskim dziennikarzom jeszcze kilka innych informacji. Rzecz w tym, że żadna z nich nie była niczym nowym. Dowiedzieliśmy się m.in. że konieczna jest ścisła współpraca państw europejskich w trakcie negocjacji pokojowych między Rosją i Ukrainą, że należy zintensyfikować współpracę sojuszniczą w ramach NATO, że państwa europejskie są świadome konieczności poprawy swoich zdolności obronnych i znacznie większych niż dotychczas nakładów na zbrojenia, że kraje Europy i Stany Zjednoczone powinny ze sobą ściśle współpracować w kwestii zapewnienia sprawiedliwego i trwałego pokoju między Rosją i Ukrainą.

Na spotkaniu europejskich liderów przypomniano również zobowiązanie szefowej Komisji Europejskiej z niedawnej konferencji w Monachium. Ursula von der Leyen zapowiedziała tam daleko idące ułatwienia dla państw unijnych w finansowaniu swoich inwestycji w bezpieczeństwo i obronność. Tusk uzupełnił, że wzrost wydatków na zbrojenia nastąpi na trzech poziomach - narodowym (każdego państwa unijnego), instytucjonalnym (wspólne środki unijne) oraz bankowym (trwają rozmowy UE z sektorem bankowym, które mają dać UE nowe narzędzia do realizacji efektywniejszej polityki obronnej).

W tym kontekście słuszna jest zrelacjonowana przez Tuska konstatacja, że jeśli Europa szybko nie poprawi swoich zdolności wojskowych, to nie będzie w stanie ani efektywnie wspierać Ukrainy, ani zapewnić stabilizacji regionu już po wynegocjowaniu pokoju między Kijowem i Moskwą. - Jeśli Unia Europejska nie jest w stanie sama się obronić, to po co ma dawać komukolwiek gwarancje bezpieczeństwa? To będą puste gwarancje - argumentował szef polskiego rządu.

O jednej rzeczy Donald Tusk sam z siebie nie powiedział, ale został o nią zapytany przez jedną z dziennikarek. A mianowicie: czy i co uczestnicy spotkania uradzili, żeby Europa znalazła się przy stole negocjacyjnym z Rosją i Stanami Zjednoczonymi, gdy dwa mocarstwa będą decydować o losach wojny w Ukrainie i powojennym ładzie bezpieczeństwa w Europie.

Odpowiedź polskiego premiera, zauważalnie zakłopotanego pytaniem, była nie tyle smutna, co bardzo niepokojąca. Tusk wymieniał bowiem tylko kolejne ogólniki: Europa jest gotowa do pomocy, Europa jest w stałym kontakcie z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim. Powiedział też jednak, że dominująca w tych negocjacjach będzie rola prezydenta Donalda Trumpa i Stanów Zjednoczonych.

Słowem: europejscy liderzy spotkali się, zasygnalizowali światu swoją jedność w arcytrudnej dla Europy i Unii Europejskiej sytuacji, ale nie znaleźli odpowiedzi na najważniejsze pytanie, które skierowało ich wszystkich do Paryża. A jeśli je znaleźli - sądząc po reakcji i słowach Tusk jednak tak nie było - to nie zechcieli zakomunikować tego światu, pozostawiając opinię publiczną, ale przede wszystkim Stany Zjednoczone i Rosję, w przekonaniu, że Europa wciąż jest zagubiona i niepewna siebie.

To był bardzo nieformalny, jak wiecie, format i rozmawialiśmy o sprawach bardzo wysokiej wrażliwości, więc proszę się nie dziwić, że uczestnicy tego spotkania będą bardzo powściągliwi w komunikacji. Będziemy raczej dyskretni

---

A skoro tak, to - jak wprost stwierdził w Monachium Keith Kellogg, specjalny wysłannik Białego Domu ds. Rosji i Ukrainy - jest zbędna przy negocjacyjnym stole. Bo nie mając pomysłu na siebie, szukając swojej sprawczości i wzdychając za utraconą siłą mogłaby tylko narobić bałaganu podobnego do tego, jakim były niesławne porozumienia mińskie z 2014 i 2015 roku.

Jednak nie tylko odpowiedzi na to pytanie nie usłyszeli ani Europejczycy, ani Ameryka i Rosja. Po paryskim szczycie nie dowiedzieliśmy się także niczego w kilku innych sprawach:

Oczywiście pozostaje mieć nadzieję, że na wszystkie powyższe pytania, ale też szereg innych, europejscy liderzy albo odpowiedzi już mają, albo są blisko ich wypracowania. Jednak enigmatyczność przebijająca z paryskiego szczytu nie nastraja optymistycznie. Trudno bowiem sądzić, żeby grupa najpotężniejszych i najbardziej doświadczonych polityków na kontynencie nie zdawała sobie sprawy z historycznej wagi wydarzeń ostatnich dni na linii Europa-Stany Zjednoczone.

W tym kontekście szczyt w Paryżu był niepowtarzalną okazją do zabrania głosu, pokazania pomysłu na siebie, ale też na europejski i światowy ład geopolityczny, a wreszcie - jak brutalnie i prymitywnie by to nie brzmiało - na jednoznaczną manifestację siły. Bo właśnie tutaj zdaje się leżeć najpoważniejszy problem Europy w relacjach z Trumpem i jego otoczeniem. Polega on na niezrozumieniu jedynego języka, który rozumie i szanuje nowa amerykańska administracja. Języka siły i sprawczości. Językiem politycznych kompromisów i kuluarowej dyplomacji Europa na razie nie wskórała niczego i nie zanosi się na rychłe zmiany w tej kwestii.

A manifestowanie szoku i rozdzieranie szat Europejczyków z powodu tego, jak zostali potraktowani, nie robi na administracji Trumpa żadnego wrażenia. W końcu, cytując Margaret Thatcher: "Z byciem potężnym jest jak z byciem damą - jeśli musisz mówić ludziom, że nią jesteś, to znaczy, że nie jesteś".