Krym nie jest nie do zdobycia. Strategia Ukrainy już działa

Krym jest dla Rosjan zbyt ważny ze strategicznego punktu widzenia, zbyt wiele tam wojska i militarnej infrastruktury. O wadze symbolicznej - podbitej kampanią "Krym-nasz" - wspominam jedynie z obowiązku.

Nie sugeruję, że półwysep jest nie do zdobycia - po prostu, nie widzę tu szybkich i łatwych rozstrzygnięć. W przeszłości Krym bywał już "twierdzą nie do zdobycia", a mimo to różnie toczyły się jego dzieje.

Analogie i przestrogi

O wojnie krymskiej z lat 1853-56, która rozegrała się między Rosją a Turcją sprzymierzoną z Brytyjczykami, Francuzami i Sardyńczykami, mówi się, że to "pierwszy konflikt nowoczesnej Europy". Nigdy dotąd nauka i technika nie miały bowiem tak dużego wpływu na przebieg działań zbrojnych.

Jak możemy się domyśleć, taka sytuacja premiowała przeciwników Rosji, ostatecznych zwycięzców zmagań. To oni mieli wydajniejszą logistykę (statki parowe vs. woły), bijące dalej karabiny i działa (różnica zasięgu między bronią brytyjską a rosyjską była czterokrotna), lepszą taktykę, dowodzenie, bardziej rozwiniętą medycynę pola walki. 

Machina administracyjno-wojskowa Moskali okazała się do szczętu niewydolna oraz skorumpowana - w efekcie wojna krymska, poza upokarzającą klęską, przyniosła cesarstwu rosyjskiemu pół miliona zabitych, rannych i zaginionych żołnierzy, ponad trzy razy więcej niż wynosiły łączne straty przeciwników.

W drugiej połowie października 1941 roku, po ledwie trzech miesiącach blitzkriegu, Niemcy przystąpili do uderzenia na Krym. Natarcie (wspierane przez oddziały rumuńskie), wyprowadzono przez Przesmyk Perekopski, jedyny łącznik półwyspu ze stałym lądem, oddzielający Morze Czarne od Morza Azowskiego. 

Hitlerowcy bardzo szybko oczyścili Krym z sowieckich oddziałów, jednak potrzebowali aż ośmiu miesięcy, by zdobyć Sewastopol - dobrze przygotowaną do obrony twierdzę i główną bazę Floty Czarnomorskiej. Panowanie nad Krymem kosztowało ich życie i zdrowie 30 tys. żołnierzy. Straty sowieckie - obejmujące również 60 tys. jeńców (z których większość zmarła potem w niewoli) - były cztery razy wyższe.

Czy z obu wspomnianych kampanii można wywieść jakieś użyteczne analogie i przestrogi dla Sił Zbrojnych Ukrainy (ZSU)?

Cóż, Rosjanie nadal pozostają tymi "gorszymi" jeśli idzie o kulturę organizacji i jakość dużej części wyposażenia. Także w zmaganiach z Ukrainą to oni ponoszą większe straty - można by zatem rzec, że tradycji staje się zadość. Można też założyć, że dobrze przygotowali Krym do obrony. Ale i trzeba mieć świadomość, że Ukraińcy nie pójdą drogą Brytyjczyków i Francuzów - nie wysadzą desantów na krymskich plażach, bo nie mają technicznych możliwości (floty i wyspecjalizowanych oddziałów piechoty morskiej w odpowiedniej liczbie). 

Nie zdołają również powtórzyć manewru Niemców i Rumunów z 1941 roku. Uderzenie z lądu wymagałoby przełamania silnie ufortyfikowanego rosyjskiego frontu na południu Ukrainy; sądząc po doświadczeniach z zeszłorocznej kontrofensywy na Zaporożu, takie próby zakończyłyby się ukraińską porażką.

Sprawdź, jak przebiega wojna na Ukrainie. Czytaj raport Ukraina-Rosja.

Rosyjskie okno na świat

Z zastrzeżeniem wszak, że mówimy o perspektywie "na dziś". Teoretycznie bowiem nadal istnieje możliwość znaczącego osłabienia rosyjskich oddziałów okupujących południową Ukrainę (i generalnie sił inwazyjnych). Na obecnym etapie operacja kurska ZSU zmusiła Rosjan do odwołania do kraju 30 tys. żołnierzy; można sobie wyobrazić, że byłoby czy będzie ich więcej, gdyby Ukraińcy rozszerzyli swoje działania na terytorium wroga. 

Jeśliby zarazem mieli dość rezerw, by uderzać u siebie i próbować odzyskać okupowane terytoria, Krym zapewne stałby się ich celem. Ta wojna "lubi" obserwatorów zaskakiwać, choćby więc z uwagi na intelektualną uczciwość i ostrożność warto mieć takie scenariusze "z tyłu głowy".

Warto też mieć świadomość, czym jest dla Moskwy Krym. W potocznym dyskursie półwysep określa się mianem "klejnotu pośród zdobyczy putinowskiej Rosji", a most łączący go z Kerczem ma być tego triumfu ucieleśnieniem. Zarazem podkreśla się funkcje logistyczne i Krymu, i przeprawy, dzięki którym możliwe jest zaopatrywanie rosyjskich oddziałów na południu Ukrainy. 

To racjonalne, ale po części zdezaktualizowane argumenty. Rosjanie zbudowali alternatywny szlak logistyczny - drogowy i kolejowy - w okupowanym "korytarzu" łączącym Krym ze zdobyczami w Donbasie. Most nie jest im niezbędny (podobnie jak infrastruktura drogowo-kolejowa na półwyspie), co zresztą stanowi najlepszą odpowiedź na pytanie, dlaczego Ukraińcy go nie atakują.

Wartość Krymu nie ma związku z Ukrainą, z toczoną tam wojną - półwysep to rosyjskie "okno na świat". Miejsce, które umożliwia próby kontrolowania Morza Czarnego, skąd można dostać się na śródziemnomorski akwen i dalej.

Strategia "gotowania żaby"

Imperialne ambicje nadające Krymowi niebagatelną rolę każą rozpatrywać ukraińskie wysiłki odzyskana półwyspu w kategoriach działań wysokiego ryzyka. Można nawet przyjąć, że gdyby Ukraińcy fizycznie zagrozili Krymowi, Rosja zrzuciłaby bombę "A" na któreś z ukraińskich miast. By tym sposobem uzyskać efekt mrożący i zmusić przeciwnika do porzucenia pomysłu odbicia ważnego strategicznie obszaru.

Czy wobec takiego warunku brzegowego ukraińskie próby odzyskania granic sprzed 2014 roku miały kiedykolwiek szanse powodzenia? Spójrzmy wstecz, na przykłady, z których wynika, że mocarstwa atomowe wcale nie są niepokonane. Wielka Ameryka uciekła z Wietnamu, Sowietów rozłożyli na łopatki afgańscy mudżahedini. W natowską interwencję w Afganistanie zaangażowane były aż trzy jądrowe potęgi. I w każdym z tych przypadków silniejsi przegrywali, przy czym kluczowe jest tu stwierdzenie, że działo się to p o w o l i. 

"Atomowi" stopniowo redukowali swoje cele strategiczne, aż na końcu stało się nim w miarę bezpieczne wycofanie, nic więcej. W Wietnamie, gdzie opcja jądrowa leżała już na stole, owe redukcje w sposób naturalny eliminowały zasadność użycia "atomówek". Odpalenie głowic miało "sens", gdy komunistyczna Północ walczyła nieustępliwe, ale i proamerykańskie Południe nie dawało za wygraną. Później, wraz z załamywaniem się woli walki u południowych Wietnamczyków, nie było już czego "ratować".

A więc czysto teoretycznie także i w ukraińskim przypadku strategia "gotowania żaby" - mozolnego oswajania Rosjan z kolejnymi niepowodzeniami i wymuszonymi przez nie redukcjami celów - mogłaby się sprawdzić. De facto już się sprawdziła, wszak po dwóch i pół roku pełnoskalowej wojny na Kremlu mają świadomość, że nie sposób zająć całej Ukrainy i że najpewniej trzeba się będzie zadowolić mniejszymi zdobyczami. Od takiego myślenia do pogodzenia się ze stratami wcale nie ma długiej drogi.

Sprawdź, jak przebiega wojna na Ukrainie. Czytaj raport Ukraina-Rosja.

Niewarty utrzymania

Spójrzmy na początek tego procesu (w odniesieniu do Krymu). Wróćmy do sierpnia 2022 roku i pierwszych ukraińskich ataków na instalacje wojskowe na półwyspie. Ten miał być "nie do ruszenia", doskonale broniony również przed napadem z powietrza. Tymczasem ukraińskie drony zaczęły się przez ów szczelny parasol przebijać. 

W szczycie sezonu turystycznego, sprawy więc nie dało się zamieść pod dywan. Rosyjskie media - by nie pisać o słabości systemów obrony przeciwlotniczej - początkowo unikały zwrotów sugerujących ukraińskie ataki. Używano frazy "słyszalne huki", brzmiącej znacznie mniej panicznie (i kompromitująco) niż "wybuchy". Rzecz w tym, że rosyjskie słowo "chłopok" (хлопок), oznacza nie tylko "huk", ale i "bawełnę".

Jeśli akcent pada na pierwsze "o", chodzi o włókno, gdy na drugie, idzie o dźwięk. Ta drobna różnica dała początek zjawisku - semantycznej zabawie, podchwyconej też przez Rosjan, w ramach której pożary i eksplozje kwituje się słowem "bawełna". Na lotnisku w Rosji wyleciał w powietrze wojskowy samolot? "Bawełna". Ukraińcy trafili skład paliw? "Bawełna".

Używana z coraz większą nonszalancją "bawełna" nie jest li tylko zagadnieniem dla językoznawców. Psycholodzy społeczni dostrzegą w tym strategię oswajania się z rzeczywistością, z jej początkowo nieakceptowalnymi elementami. Dowodów, że ów proces toczy się w rosyjskich głowach jest rzecz jasna więcej - i zasługują na oddzielny tekst. 

Na potrzeby tego artykułu poprzestańmy na stwierdzeniu, że "rosyjską żabę na Krymie" Ukraińcy gotują bardzo umiejętnie. Niszczą tamtejszą obronę przeciwlotniczą, lotniska, inną wojskową infrastrukturę. Atakują bazy morskie, okręty, w efekcie duża część czarnomorskiego zgrupowania uciekła do portu w Noworosyjsku (w rosyjskim kraju krasnodarskim). Celem tych działań jest uczynienie Krymu "ziemią przeklętą", "niewartą utrzymania". 

To strategia długofalowa, ale już dziś wartość utraconego przez Rosjan sprzętu - na półwyspie i Morzu Czarnym - szacuje się na 25 mld dol. Putin takie straty przełknie, ale wiecznie żyć i rządzić nie będzie...

Marcin Ogdowski

-----

Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!