Fundusz Sprawiedliwości. Gdzie płynęły pieniądze? Lista jest długa
Polskie służby przeprowadziły wielką akcję w związku z możliwymi nieprawidłowościami w Funduszu Sprawiedliwości. Zatrzymanych zostało kilka osób, a w kilkunastu miejscach w Polsce prowadzone były przeszukania. Funkcjonariusze weszli m.in. do domu byłego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. To on, jako szef resortu, zarządzał Funduszem Sprawiedliwości. Dotacje przyznawane przez ten organ od kilku lat budziły kontrowersje. Wyjaśniamy szczegóły.
Fundusz Sprawiedliwości powstał w 1997 roku na mocy przepisów art. 43 Kodeksu karnego wykonawczego. Wówczas był to Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej, którego głównym zadaniem było finansowanie pomocy skazanym i byłym więźniom. Środki pozyskiwano, potrącając część wynagrodzenia osadzonym, którzy pracowali w zakładach karnych.
Zmiany nastąpiły w 2012 roku. Od tego czasu sądy zasądzają wpłaty na rzecz funduszu od osób skazanych. Nazwę instytucji zmieniono na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Celem funduszu było wspieranie m. in. ofiar przestępstw i ich najbliższych, a także świadków oraz osadzonych zwalnianych z zakładów karnych.
Fundusz Sprawiedliwości. Zbigniew Ziobro wprowadził poważne zmiany
W 2017 roku minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro, jako dysponent środków z funduszu, poszerzył zakres działalności tej instytucji oraz zmienił nazwę na Fundusz Sprawiedliwości.
- Fundusz Sprawiedliwości powstał z przekonania, że pieniądze pochodzące od skazanych powinny być dobrze wykorzystane. I tak właśnie jest - mówił Ziobro w 2020 roku.
"Przez ostatnie cztery lata osobom pokrzywdzonym przestępstwem udzielono już niemal 368 tys. godzin pomocy prawnej oraz 403 tys. godzin pomocy psychologicznej" - czytamy na stronie internetowej.
Fundusz Sprawiedliwości. Kontrowersje wokół wydatków
Wokół Funduszu Sprawiedliwości pojawiły się jednak kontrowersje. Głównym zarzutem było wydatkowanie środków niezgodnie z przeznaczeniem.
- Mamy poważne wątpliwości, czy te środki nie są wykorzystywane w celach wyborczych - mówił podczas konferencji prasowej w 2019 roku poseł Platformy Obywatelskiej Michał Szczerba. Wówczas politycy opozycji domagali się dymisji Michała Wosia, po ujawnieniu informacji o tym, że część pieniędzy trafiła do okręgu wyborczego ówczesnego wiceministra, w tym do Państwowej Szkoły Zawodowej w Raciborzu. Miliony złotych miało otrzymać również m.in. Centralne Biuro Antykorupcyjne.
Na stronie Funduszu Sprawiedliwości widnieje informacja o wsparciu, jakiego udziela instytucja. Ponad 227 mln złotych przeznaczono na zakup nowoczesnego sprzętu dla OSP - ponad 180 samochodów ratowniczo-gaśniczych, blisko 30 specjalistycznych kładów. Ponadto Fundusz Sprawiedliwości przekazał ponad 60 mln złotych na zakup nowoczesnego sprzętu do szpitali. 25 mln złotych wydano na pomoc w walce z pandemią COVID-19.
Niespełna 45 mln złotych przekazano na uruchomienie Kliniki "Budzik" dla dorosłych. Z Funduszu Sprawiedliwości sfinansowano również zakup kamizelek odblaskowych dla uczniów.
Były wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł informował w czerwcu 2023 roku, że Fundusz Sprawiedliwości pomaga kołom gospodyń wiejskich, ponieważ "pielęgnują polskie tradycje, religię, kulturę i patriotyzm". Koło Gospodyń Wiejskich w Grochowem I otrzymało 5 tys. złotych, które przeznaczono na zakup chociażby ekspresu do kawy, garnków, talerzy i sztućców. Zdjęcia zakupionego wyposażenia pojawiły się w mediach społecznościowych Warchoła.
W lutym 2024 roku premier Donald Tusk przekazał w czasie Rady Gabinetowej, że Polska zakupiła system Pegasus, a "CBA zwróciło się o sfinansowanie zakupu oprogramowania z Funduszu Sprawiedliwości".
Fundusz Sprawiedliwości. NIK o "mechanizmach korupcjogennych"
We wrześniu 2021 roku Najwyższa Izba Kontroli przekazała informacje o wynikach kontroli w Funduszu Sprawiedliwości. Kontrolerzy stwierdzili, że środki były wydawane w sposób niegospodarny i niecelowy, co miało sprzyjać powstawania "mechanizmów korupcyjnych". Badaniem objęto 20 proc. wszystkich udzielonych dotacji.
- W wyniku kontroliNIK złożyła pięć zawiadomień o popełnieniu przestępstwa. Dwa zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych oraz jedno zawiadomienie do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Łączna wartość efektów finansowych kontroli, czyli kwot środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami, niecelowo, niegospodarnie lub nierzetelnie, wyniosła ponad 280 mln zł - podał wicedyrektor Departamentu Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego NIK Tomasz Sordyl.
Poinformowano również, że "tylko 34 proc. środków tego funduszu było przeznaczone na pomoc bezpośrednio świadczoną osobom pokrzywdzonym przestępstwem, a tylko 4 proc. na pomoc postpenitencjarną".
Ponadto Prezes NIK Marian Banaś skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niekonstytucyjności zapisów rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie Funduszu Sprawiedliwości.
Fundusz Sprawiedliwości. Ujawniono, kto miał otrzymać dotacje
Po przejęciu władzy przez Koalicję 15 października w Ministerstwie Sprawiedliwości rozpoczęto audyt funduszu. Powołano również zespół śledczych do zbadania nieprawidłowości.
W styczniu 2024 roku minister sprawiedliwości Adam Bodnar poinformował, że 27 grudnia wstrzymano wszystkie wypłaty dotacji.
Na liście organizacji, którym zamrożono środki znalazła się m.in Fundacja Lux Veritatis, której prezesem jest Tadeusz Rydzyk (do końca 2026 roku miała otrzymać ponad 7 mln złotych) oraz Fundacja Profeto.pl Sercański Sekretariat na rzecz Nowej Ewangelizacji (do końca 2026 roku miała otrzymać ponad 37 mln złotych). Prezesem tej fundacji jest kontrowersyjny duchowny Michał Olszewski.
"Naprawiamy błędy w funkcjonowaniu Funduszu Sprawiedliwości" - poinformowała kilka dni później na platformie X wiceminister sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz. Na stronie resortu zamieszczono listę beneficjentów i wysokość dotacji, które w latach 2017-2023 otrzymały wskazane instytucje. Środki miały zostać przeznaczone na "przeciwdziałanie przyczynom przestępczości".
Środki otrzymała m.in. Fundacja Lux Veritatis i Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu (oba podmioty związane z ojcem Tadeuszem Rydzykiem - red.), Fundacja Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Życia, Fundacja Alegoria, Fundacja Mamy i Taty.
Kilka dni później pojawiła się kolejna lista podmiotów, które otrzymały pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości, tym razem na "Program Pomocy Osobom Pokrzywdzonym na lata 2019-2025". Łączna kwota przyznanych dotacji to ponad 291 mln złotych. Wśród organizacji, które otrzymały pieniądze znalazły się m.in. Stowarzyszenie na Rzecz Integracji i Rozwoju Społecznego Grono, Stowarzyszenie SOS dla Rodziny, Fundacja Compassio, Fundacja Rozwoju Patria.
24 stycznia wiceminister Rudzińska-Bluszcza poinformowała o przyznawaniu środków "w specjalnym trybie 'pozanaborowym'". W latach 2017-2023 przeznaczono na ten cel 285 131 687,59 złotych.
***
Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!
