Artykuł 4. i artykuł 5. NATO. Co znaczą? Kiedy można je uruchomić?
Sojusz Północnoatlantycki jest gwarantem ochrony dla państw członkowskich. Główne zasady zostały spisane w Traktacie Północnoatlantyckim, którego stroną od 12 marca 1999 roku jest również Rzeczpospolita Polska. W przypadku jakiegokolwiek zagrożenia dla państwa członkowskiego najważniejsze są przepisy artykułu 4. i 5. NATO. Sprawdź, jak brzmi artykuł 4. i artykuł 5. traktatu i w jakiej sytuacji można je uruchomić.
Spis treści:
Artykuł 4. NATO — treść
Artykułu 4. Traktatu Północnoatlantyckiego jest najkrótszym przepisem w całym akcie prawnym. Jego treść brzmi następująco:
Strony będą się wspólnie konsultowały, ilekroć, zdaniem którejkolwiek z nich, zagrożone będą integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron.
Co oznacza artykuł 4. NATO?
Jak wynika z treści artykułu 4. NATO, daje on możliwość wspólnych konsultacji między państwami członkowskimi. Podstawą do uruchomienia artykułu 4. jest nie tylko faktyczne naruszenie granic państwa, które jest członkiem NATO, ale również zagrożenie dla jego bezpieczeństwa.
Do tej pory 7-krotnie zwoływane były konsultacje na podstawie artykułu 4. Paktu Północnoatlantyckiego. Większość z nich odbywała się na wniosek Turcji, bo aż 5 razy. Dwukrotnie jednym z wnioskodawców uruchomienia artykułu 4. NATO była Polska. Pierwszy raz w marcu 2014 roku, wraz z Litwą i Łotwą, po aneksji Krymu przez Rosję, drugi raz w lutym 2022 roku po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, gdy artykuł 4. uruchomiła Polska wraz z Bułgarią, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Słowacją i Rumunią.
Artykuł 5. NATO — treść
Znacznie poważniejsze konsekwencje niesie uruchomienie artykułu 5. NATO, którego treść brzmi następująco:
"Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym, podejmując niezwłocznie, samodzielnie jak i w porozumieniu z innymi Stronami, działania, jakie uzna za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich podjętych w jej wyniku środkach zostanie bezzwłocznie powiadomiona Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa podejmie działania konieczne do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa."
Artykuł 5. Traktatu Północnoatlantyckiego. Co oznacza?
Artykuł 5. Traktatu Północnoatlantyckiego, zwany klauzulą wzajemnej obrony, można określić jako obowiązek pomocy zaatakowanemu członkowi NATO przez resztę państw członkowskich. Atak nie musi zostać przeprowadzony na terytorium lądowym członka, dotyczy również sił zbrojnych, okrętów czy samolotów znajdujących się na obszarze należącym do któregokolwiek państwa NATO lub na obszarze okupowanym.
Przepis artykułu 5. NATO jest gwarancją ochrony dla wszystkich członków i jest uważany za fundamentalny dla działalności całego sojuszu. W 73-letniej historii działalności Sojuszu Północnoatlantyckiego tylko raz został uruchomiony artykuł 5. 12 września 2001 roku, dzień po zamachu terrorystycznym na World Trade Center i Pentagon przeprowadzonych przez Al-Ka’idę, zostały zastosowane odpowiednie procedury związane z artykułem 5. NATO.
Zobacz również:
