Komu się marzy Polska "silnych ludzi"?

Przez osiem minionych lat nie raz i nie dwa razy czytałem i słyszałem o grożącej nam tragedii pełzającego autorytaryzmu. Autorytaryzm ów miał się przejawiać tym, że oto krok po kroku z naszego systemu budowanych latami reguł i konwenansów wymontowane zostają wszelkie hamulce. I na koniec na placu boju będzie już tylko siła. Tępa, prymitywna siła. I to ona zwycięży. A wolność i demokracja zdechną zapomniane.

Kolejne dni przynoszą zdarzenia jeszcze miesiąc lub dwa temu niewyobrażalne. Oto policja aresztuje dwóch bardzo wpływowych polityków opozycji pod dość mętnymi zarzutami i w wyniku batalii prawnej, której przebieg oraz wynik stoją na bardzo chybotliwych podstawach. Nowa władza zachowuje się przy tym z pewnością wręcz niewzruszoną. Można nawet odnieść wrażenie, że ona się przebiegiem wydarzeń upaja. Że traktuje to nie jak drogę. Lecz raczej jako cel - sedno nowego pomysłu na rządzenie Polską.

Dzieje się to pomimo faktu, że otwarcie po stronie aresztowanych stoi Prezydent RP. Głowa polskiego państwa wybrana w demokratycznych wyborach z supersilnym mandatem społecznym, o jakim którekolwiek z ugrupowań tworzących nową władzę może tylko pomarzyć. Nową władzę ten opór prezydenta - zgodnie z konstytucją czuwającego nad "przestrzeganiem Konstytucji" - jakby jeszcze dodatkowo nakręca do działania. Jak gdyby celem było tu właśnie złamanie jego oporu. Pokazanie, że jest nikim i żeby sobie nie myślał.

Jeszcze wcześniej mieliśmy otwarte ominięcie groźby prezydenckiego weta z udziałem tricku "na kodeks spółek". Co otworzyło drogę do wymuszonego siłą przejęcia mediów publicznych. O pomniejszych i wcześniejszych wyczynach nowej "demokratycznej" koalicji już nawet nie warto mówić, bo brzmią w tej chwili jak dziecinada. Choć jeszcze tydzień czy dwa temu i one szokowały.

Dodajmy, że odbywa się to wszystko w warunkach dość osobliwego spektaklu odwróconych ról. Ci sami ludzie (politycy, publicyści, eksperci), którzy jeszcze wczoraj średnio cztery razy dziennie powoływali się na konstytucję, teraz widzą w niej "pułapkę na demokratów". A "wolne media", tak w czasach PiS czujne w wychwytywaniu choćby najdrobniejszych naruszeń praw mniejszości, teraz zachowują się, jakby posiadanie w parlamencie ledwie kilkunastoosobowej większości pozwalało zwycięzcom na absolutnie wszystko.

Możemy oczywiście bawić się w sofistykę. Zastanawiać się, kto zaczął. Albo stroić w szaty Katona, twierdząc, że Kamiński i Wąsik to "zwykli kryminaliści". A prawo to prawo. Serio? Czy ktokolwiek - poza najtwardszym partyjnym betonem - wierzy, że akurat Mariusz Kamiński powinien być pierwszym politykiem w historii III RP, który zgnije w pudle? Zaś jego "zbrodnia" polegająca na rzekomym podsłuchiwaniu godzi w elementarne poczucie sprawiedliwości bardziej niż - powiedzmy - strzelanie do robotników w kopalni "Wujek" czy też przyzwolenie na ordynarne wałki prywatyzacyjne. Bo trzeba tu - zwłaszcza młodszym czytelnikom - przypomnieć, że za te ostatnie sprawy za kraty nie trafił w III RP żaden polityk. A Kamiński i Wąsik owszem, tak.

Rozmawiajmy poważnie. Każdy przedstawiciel klasy politycznej, która firmuje dziś to, co się dzieje, musi pamiętać, że te rzeczy nie dzieją się w próżni. I nie ma co udawać, że nie będzie konsekwencji. Albo że wyjdziemy z tego wszyscy z uśmiechem i bez skaz na ciele i umyśle.

Najważniejszym z efektów tego, co się dzieje będzie właśnie triumf siły. Czyli dokładna odwrotność tego, co przyświeca - przynajmniej oficjalnie - nowej koalicji. W tym sensie tracimy coś bardzo ważnego. Oto na naszych oczach oddaje ducha przekonanie, że polityka (przy wszystkich swoich oczywistych utytłaniach) jest jednak rodzajem gry, w której chodzi o coś wyższego. Poczynania nowej władzy skutecznie nas z tego przekonania odarły. Co nam zostaje? To co zwykle. Właśnie siła i przemoc. Sytuacja, w której zwycięża ten, kto może tę siłę najsprawniej wyegzekwować.

Bo siła wygra zawsze i w każdej sytuacji. To jest przekleństwo natury. Człowiek od tysięcy lat chroni się przed nią na różne sposoby. Tworząc prawo, państwa i konwenanse. Czy szerzej: po prostu cywilizację. Siła jednak zawsze z nami jest. I gdy pozwalamy jej działać, to ona szybko przejmuje kontrolę. Czy siła przynosi trwały sukces? Chcemy wierzyć, że nie. W pamięci przechowujemy przykłady, gdy było inaczej. Kiedy ci, co uderzali słabszego, sami w końcu upadali. A ci, co zbierali ciosy, prostowali karki. Ale wiemy przecież bardzo dobrze, że w prawdziwym życiu to tak nie działa. Bo bywa różnie.

Nikt nie wie, jak zakończy się trwający obecnie kryzys ustrojowy w Polsce. Może wszystko się ułoży. Emocje opadną, a Polacy nie dadzą się nikomu wepchnąć w spiralę wzajemnej nienawiści. Przejdziemy przez to, bo jednak jesteśmy jednym narodem.

Ale tak być przecież wcale nie musi. Możemy równie dobrze obudzić się w sytuacji, gdy frazy o "dwóch plemionach" albo o "Tutsi i Hutu" przestaną być publicystyką. A staną się realnym scenariuszem. Przed wybuchem wojny domowej w Stanach Zjednoczonych, w Rwandzie czy zanim zapłonęły trwające aż do niedawna zamieszki w Irlandii Północnej też były fazy spokoju. Czasem dość długie. Wtedy też pewne rzeczy zdawały się niewyobrażalne. Aż do czasu, gdy stawały się wyobrażalne.

A może będzie jeszcze inaczej. Może  to wszystko okaże się nieważne. I nadejdzie jakiś potop, który potopi i jednych i drugich. Ktoś z zewnątrz zamiesza w tym garze, widząc nasze ewidentne nieprzygotowanie.

Powtarzam: oby nie. Musimy jednak pamiętać, że nawet w najlepszym ze scenariuszy tworzone dziś precedensy zostaną z nami na zawsze. Do grudnia można było spokojnie argumentować, że PiS... Ale dziś już nie za bardzo. Bo rząd Tuska - pod wieloma względami poszedł dalej. I to oni są dziś odpowiedzialni.

Trudno tu nawet jednak o dobre podsumowanie. Bo nowa władza - jak to często z władzą bywa - nie widzi powodu, by przestać albo zmienić swój sposób działania.

Rafał Woś