Etna pokazała groźne oblicze. Czym grozi wybuch tego wulkanu?
Etna to najwyższy i największy w Europie wulkan. Leżący na włoskiej Sycylii góra przyciąga tłumy turystów choć stożek jest stale aktywny, a erupcje występują niemal co roku. W ostatnich dniach Etna znowu postraszyła turystów i mieszkańców, sprawdzamy więc, czy wulkan jest groźny oraz jak wyglądały największe erupcje. Podpowiadamy również, jak zachować się podczas wybuchu wulkanu oraz co przygotować na wyjazd na Sycylię.
Spis treści:
Najgroźniejszy wulkan w Europie? Co znaczy Etna?
Etna to obecnie największy aktywny wulkan w Europie. Sama nazwa najprawdopodobniej pochodzi z greckiego "aiteos", co oznacza "palić się". Aby uzmysłowić sobie, jak ogromny jest wulkan Etna, warto jego zasięg porównać chociażby do stolicy Wielkiej Brytanii. Sycylijski wulkan jest większy niż Londyn czy Nowy Jork.
Etna zajmuje powierzchnię 1250 km². Zaliczana jest do starowulkanów, co oznacza, że ma formę warstwową, a całość formuje się w stożek o dużym kącie nachylenia. Takie wulkany jak Etna wyróżnia to, że wydobywa się z nich gęsta, bogata w krzemionkę lawa, która zestala się stosunkowo szybko, budując kolejne warstwy wulkanu.
Etna ma pięć kraterów centralnych. To il Cratere Nord Est, la Voragine, la Bocca Nuova, il Cratere Sud Est oraz il Nuovo Cratere Sud Est. Do tego trzeba doliczyć imponującą liczbę niemal 300 wygasłych kraterów bocznych. Kształtem góra ta przypomina elipsę o wymiarach 47 na 38 km.
Ile lat ma Etna? Największe erupcje wulkanu w historii
Według geologów i wulkanologów Etna liczy sobie co najmniej 500 000 lat, a powstawała w późnym plejstocenie i holocenie. Góra jest "żywa", ponieważ aktualizowane co jakiś czas dane na temat wysokości potwierdzają, że nie jest ona stała. Jeszcze w 1981 r. Etna mierzyła ok. 3350 m wysokości. Później przez długi czas była spokojniejsza i jej wysokość spadła do 3326 m. Z kolei w 2021 r. zmierzono wulkan ponownie i obecnie wysokość Etny to już 3357 m n.p.m.
Największe erupcje Etny w historii to dobrze udokumentowana, długa lista wybuchów. Pierwsze wzmianki o aktywności wulkanu pochodzą z około 1500 roku p.n.e. Szacuje się, że od tamtego czasu miało miejsce ponad 200 wybuchów. Przed naszą erą doszło do co najmniej 14 dużych erupcji, jednak największe z nich miały miejsce w XVII wieku.
Wybuch Etny w 1699 roku sprawił, że lawa pokonała około 16 km, niszcząc po drodze 14 wsi. Finalnie dotarła do morza oraz Katanii, częściowo ją niszcząc. Gwałtowna erupcja wulkanu sprawiła, że próbowano zmienić bieg płynącej lawy poprzez wykopanie rowu. Była to pierwsza tego rodzaju próba na świecie.
Wybuch Etny po raz pierwszy zarejestrowano na filmie w 1928 roku. Podczas erupcji doszło do całkowitego zniszczenia miasteczka Mascali. Mimo, że lawa spowodowała ogromne straty, nie było ani jednej ofiary śmiertelnej. Inna wielka erupcja, jedna z największych w historii Etny, miała miejsce w 1979 roku, kiedy w wyniku niespodziewanego wybuchu życie straciło dziewięć osób.
W roku 1983 w wyniku wybuchu zniszczone zostały wyciągi narciarskie, kolejka linowa, schroniska i restauracje położone na południowej stronie góry. W latach 1991-1993 doszło z kolei do najdłuższej erupcji wulkanu w XX wieku. Próbowano wtedy zablokować rzekę płynącej lawy za pomocą bloków cementu oraz eksplozji dynamitu. W akcji brali wtedy udział żołnierze i samoloty NATO.
Wybuchy na Sycylii w XX wieku. Erupcje Etny
W 2002 roku Etna wybuchła ponownie. Podczas erupcji zniszczona została infrastruktura turystyczna na północnej stronie góry. Lawa pokryła wyciągi narciarskie, restauracje oraz hotele. Kolejne przebudzenia góry miały miejsce w latach 2007 i 2015. Gdy w marcu 2017 roku Etna wybuchła, w pobliżu było wielu turystów. Ci w panice uciekali przed gorącym dymem i spadającymi z góry skałami. W rezultacie dziesięć osób zostało rannych.
Kolejne wybuchy Etny miały miejsce w latach 2019 i 2020. Ostatnia erupcja Etny miała miejsce w 2022 roku. Z południowo-wschodniego krateru wulkan wyrzucił popiół na wysokość prawie 10 kilometrów, a erupcję było widać spoza Sycylii.
Czym zagraża Etna? Na to powinni uważać turyści z Polski?
W niedzielę 21 maja Etna ponownie dała o sobie znać. Ulice i place w Katanii oraz innych miast w pobliżu Etny zostały pokryte pyłem. Chwilowo wstrzymano ruch samolotów, który obecnie funkcjonuje już normalnie. Na głowy mieszkańców Katanii spadały lapille, okruchy wulkaniczne, jednak na tyle lekkie, że nie stanowiły dużego zagrożenia.
W mediach społęcznościowych ukazały się nagrania wideo wierzchołka, z którego wydobywała się lawa i rozgrzane popioły.
Etna to jeden z najlepiej monitorowanych wulkanów na świecie. To stwarza poczucie bezpieczeństwa, jednak historia erupcji i śmiertelne przypadki zmuszają do zastanowienia, jak powinni zachować się turyści, kiedy dochodzi do wybuchu. Jeśli znajdujemy się wewnątrz budynku, należy zamknąć okna i drzwi oraz wyłączyć wszystkie wentylatory.
Co robić, kiedy wybuchnie wulkan? Szczególnie szkodliwe może być działanie popiołu. Podczas jego opadów należy założyć ubrania z długimi rękawami i długie spodnie. Podczas przebywania na zewnątrz należy użyć maski przeciwpyłowej. W takie powinni zaopatrzyć się turyści z Polski planujący chociażby trekking po zboczach Etny.
Do ochrony oczu należy używać okularów lub gogli. Przede wszystkim jednak, gdy wybuch Etny zaskoczy nas podczas wakacji, należy słuchać komunikatów wydawanych przez władze, gdy opad popiołu trwa dłużej niż kilka godzin.
CZYTAJ TAKŻE:
