Rozpoczęła się kampania wyborcza. Te terminy będą kluczowe
Wybory parlamentarne w 2023 odbędą się 15 października. 8 sierpnia w Dzienniku Ustaw ukazało się postanowienie, w którym prezydent Andrzej Duda wskazał właśnie tę datę. Jej ogłoszenie jest równoznaczne z oficjalnym rozpoczęciem kampanii wyborczej. Poniżej znajdziesz wszystkie najważniejsze informacje o kluczowych terminach, zasadach i sposobach finansowania.
Kto wyznacza datę wyborów?
W Polsce datę wyborów parlamentarnych wyznacza prezydent. Musi to zrobić najpóźniej 90 dni przed końcem trwającej kadencji. O dacie kolejnych wyborów głowa państwa zawiadamia w oddzielnym postanowieniu. Wchodzi ono w życie w dniu ogłoszenia, czyli z chwilą publikacji w Dzienniku Ustaw.
Aktualna kadencja Sejmu i Senatu rozpoczęła się 12 listopada 2019. Terminem granicznym był wtorek, 15 sierpnia, jednak prezydent Andrzej Duda zdecydował się ogłosić datę jesiennych wyborów tydzień wcześniej. Wybory parlamentarne w 2023 odbędą się 15 października.
Kiedy rozpoczyna się kampania wyborcza?
Z dniem ogłoszenia daty wyborów rozpoczyna się kampania wyborcza, co reguluje art. 104 Kodeksu wyborczego:
Art. 104. Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania
~ Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Aż do zakończenia kampanii komitety wyborcze mogą nawoływać do głosowania na swoich kandydatów i podejmować działania, które mogą pomóc im zdobyć głosy wyborców. Od tego momentu można też finansować działalność komitetów z funduszów wyborczych.
Ile trwa kampania wyborcza?
Kampania wyborcza rozpoczyna się w dniu ogłoszenia daty wyborów, a kończy na 24 godziny przed wyznaczonym dniem. W praktyce początek ciszy wyborczej zaczyna się o północy, z piątku na sobotę, ponieważ wybory w Polsce przeprowadzane są w niedziele.
Tegoroczna kampania potrwa 67 dni i zakończy się 13 października 2023 roku o 23:59.
Kampania potrwa dokładnie tyle ile przy okazji poprzednich wyborów z 2019 roku (data ogłoszenia - 6 sierpnia, data wyborów - 13 października). Znacznie więcej czasu miały komitety w 2015 roku. Bronisław Komorowski wyznaczył wtedy wybory na 25 października, a swoją decyzję ogłosił 17 lipca, niemal 100 dni wcześniej.
Kto prowadzi kampanię wyborczą?
Kampanię wyborczą prowadzą komitety. Polskie prawo wyróżnia ich trzy rodzaje:
- komitet partii politycznej;
- koalicyjny komitet wyborczy;
- komitet wyborczy wyborców.
Postanowienie prezydenta w dalszej części zawiera tzw. kalendarz wyborczy, czyli harmonogram czynności związanych z działalnością komitetów i samymi wyborami. Jednym z obowiązków komitetów wyborczych jest np. zgłoszenie list kandydatów, którzy wezmą udział w wyborach. W tym roku muszą je złożyć najpóźniej 6 września 2023 o godzinie 16:00.
Zgodnie z prawem sam kandydat startujący w wyborach może rozpocząć swoją kampanię dopiero od dnia przyjęcia przez organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego. PKW przyjmuje zawiadomienia o ich powstaniu do 28 sierpnia.
Z czego komitety wyborcze finansują swoje kampanie?
Wszystko zależy od rodzaju komitetu, jednak z punktu widzenia obywatela najważniejsza jest kwestia finansowania komitetów partii i koalicji. Ich zasady, a także limity są określone w Kodeksie wyborczym, a aktualny limit na wyborcę ogłasza minister finansów.
Maksymalna kwota, jaką komitety mogą wydać, jest wyznaczana za pomocą wzoru:
L = (w × k × m)/460,
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
- L - limit wydatków,
- w - łączną liczbę wyborców w kraju ujętych w Centralnym Rejestrze Wyborców w obwodach głosowania,
- k - kwotę przypadającą na każdego wyborcę,
- m - łączną liczbę posłów wybieranych we wszystkich okręgach wyborczych, w których komitet zarejestrował listy kandydatów.
Kwota na wyborcę (k) to właśnie limit na wyborcę określony przez ministra finansów 11 stycznia 2023. W tegorocznych wyborach do Sejmu będzie to 1,10 zł na wyborcę, do Senatu - 0,24 zł.
Liczbę wyborców uprawnionych do głosowania określi Centralny Rejestr Wyborczy, który rozpoczął prace 4 sierpnia. W 2019 było to 30 253 556 osób.
Pieniądze na kontach Funduszów Wyborczych komitetów partii i koalicji mogą pochodzić tylko z wpłat własnych oraz darowizn, spadków i zapisów od osób fizycznych. Tutaj także obowiązują limity. Każdy obywatel na jeden komitet wyborczy może wpłacić maksymalnie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia - czyli nie więcej niż 54 tys zł. Wpłaty powyżej tej kwoty przepadną na rzecz Skarbu Państwa.
Inaczej mogą być finansowane komitety wyborcze wyborców. Do ich założenia niezbędne jest przynajmniej 1000 podpisów i 15 członków, a środki na kampanie mogą one czerpać również z kredytów. Pieniądze mogą też pochodzić z darowizn od obywateli Polski ze stałym miejscem zamieszkania na terenie kraju.
Czego nie wolno robić podczas kampanii?
Moment ogłoszenia daty wyborów formalnie otwiera przed komitetami drogę do wykorzystywania środków masowego przekazu i szeroko pojętej agitacji z zamiarem przekonania wyborców do głosowania na danego kandydata czy środowisko polityczne. Legalnie można wykorzystywać do tego przestrzeń reklamową, a także rozwieszać plakaty i rozdawać ulotki wyborcze.
Często mówi się jednak, że kampania rozpoczyna się dzień po zakończeniu poprzednich wyborów. Z jednej strony podkreśla to znaczenie działań posłów i senatorów, którzy chcą starać się o reelekcję. Z drugiej częstym przykładem z pogranicza prawa są np. billboardy, na których politycy życzą przyszłym wyborcom "wesołych świąt" czy "udanych wakacji".
Przepisy dotyczące ordynacji wyborczej wskazują też na działania, które są nielegalne także podczas kampanii wyborczej. Zgodnie z treścią wyjaśnienia Państwowej Komisji Wyborczej z 6 sierpnia 2001 roku nie wolno:
Zabronione jest też finansowanie kampanii ze środków pochodzących z budżetu państwa, np. z tytułu prowadzenia biura poselskiego. Niedozwolone jest też przyjmowanie przez komitety darowizn niepieniężnych, wyjątkiem jest np. nieodpłatna praca przy rozwieszaniu plakatów wyborczych.
Wszystkie środki powinny być gromadzone na oddzielnym koncie bankowym.
Co jest zabronione podczas ciszy wyborczej?
Agitacja kończy się z chwilą rozpoczęcia ciszy wyborczej 24 godziny przed dniem głosowania. W tym roku ostatnim dniem, kiedy kandydaci będą mogli namawiać wyborców na oddanie na nich głosu, będzie piątek, 13 października 2023. Od tego momentu w mediach nie mogą pojawiać się żadne ogłoszenia komitetów, nie mogą być też prowadzone wiece, ani spotkania, na których poruszane są bieżące kwestie polityczne.
Fizycznie niemożliwe jest za to natychmiastowe usunięcie wszystkich plakatów i billboardów z ulic i budynków. Na ich zdjęcie poszczególne komitety mają 30 dni od daty wyborów.
***
Bądź na bieżąco i zostań jednym z 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!
Czytaj także:
Zobacz też:
