Masz uprawnienia do kilku świadczeń ZUS? Nie wszystkie otrzymasz
Zbieg świadczeń to sytuacja, w której osoba uprawniona do otrzymywania jednego rodzaju świadczenia, np. renty rodzinnej, jednocześnie nabywa prawo do innego świadczenia, takiego jak emerytura lub renta z tytułu niezdolności do pracy. Tego typu przypadki są często spotykane w systemie ubezpieczeń społecznych w Polsce i mogą powodować pewne komplikacje. Czy zawsze trzeba wybierać jedno świadczenie? Czy można pobierać pieniądze z ZUS podwójnie? Wyjaśniamy.
Spis treści:
Zanim przejdziemy do szczegółów, warto zrozumieć, jakie świadczenia mogą się na siebie nakładać. ZUS wypłaca pieniądze z różnych tytułów - jest to renta lub emerytura, przyznawane w zależności od wieku i okoliczności:
- renta rodzinna - jest to świadczenie przysługujące najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej, która była uprawniona do emerytury lub renty,
- emerytura - świadczenie wypłacane po osiągnięciu wieku emerytalnego,
- renta z tytułu niezdolności do pracy - przyznawana osobom, które z powodu choroby lub wypadku nie są w stanie wykonywać pracy zarobkowej,
- emerytura rolnicza - wypłacana rolnikom po osiągnięciu określonego wieku,
- emerytura wojskowa lub policyjna - emerytury dla osób pracujących w wojsku lub policji.
Innymi świadczeniami, które mogą wystąpić w zbiegu z rentą rodzinną są zasiłki przedemerytalne, świadczenia przedemerytalne, emerytury pomostowe, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne oraz inne rodzaje rent, takie jak renty inwalidzkie czy szkoleniowe.
Wybór świadczenia w sytuacji zbiegu
W sytuacji zbiegu świadczeń osoba uprawniona musi podjąć decyzję, które świadczenie wybrać jako podstawowe, a które będzie traktowane jako dodatkowe. Możliwości są różne, ale ZUS daje prawo wyboru pomiędzy:
- 100 proc. renty rodzinnej oraz 15 proc. innego świadczenia,
- 100 proc. własnego świadczenia oraz 15 proc. renty rodzinnej.
Wybór ten jest istotny, ponieważ wpływa na łączną wysokość otrzymywanych środków. Na przykład, jeśli renta rodzinna jest wyższa niż emerytura, opłaca się wybrać 100 proc. renty rodzinnej oraz 15 proc. emerytury. Od 1 stycznia 2027 r. ten dodatkowy procent wzrośnie z 15 do 25, co może mieć jeszcze większy wpływ na decyzję.
Przypadki szczególne i wyjątki
Oprócz standardowych sytuacji, istnieją także szczególne przypadki, które wymagają dodatkowego rozpatrzenia. Na przykład, jeśli osoba uprawniona jest również do świadczeń honorowych przyznawanych za długowieczność (po ukończeniu 100 lat), może zaistnieć możliwość ustalenia zbiegu także tych świadczeń.
Dla osób, które mają prawo do renty rodzinnej oraz jednocześnie emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, ZUS przewiduje wyjątki i możliwość pozyskiwania pieniędzy z trzech źródeł w zmiennych proporcjach. W takiej sytuacji można wybrać:
- 100 proc. renty rodzinnej, 15 proc. emerytury i 50 proc. renty z tytułu niezdolności do pracy,
- 100 proc. emerytury, 15 proc. renty rodzinnej i 50 proc. renty z tytułu niezdolności do pracy,
- 100 proc. renty z tytułu niezdolności do pracy, 15 proc. renty rodzinnej i 50 proc. emerytury.
Warunki uprawniające do wypłaty świadczeń w zbiegu
Aby ZUS mógł wypłacać świadczenia w zbiegu, konieczne jest spełnienie kilku podstawowych warunków:
- wiek - kobieta musi mieć ukończone 60 lat, a mężczyzna 65 lat,
- wspólność małżeńska - do dnia śmierci małżonka osoba uprawniona musi pozostawać z nim we wspólności małżeńskiej,
- czas nabycia prawa do renty rodzinnej - prawo do renty rodzinnej musi zostać nabyte po ukończeniu 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn,
- stan cywilny - osoba uprawniona nie może pozostawać w nowym związku małżeńskim.
Jak złożyć wniosek o zbieg świadczeń?
Osoba zainteresowana otrzymywaniem świadczeń w zbiegu powinna złożyć wniosek do ZUS. Wzór wniosku (ERWD) będzie dostępny od 1 stycznia 2025 roku na stronie internetowej ZUS oraz w każdej placówce ZUS. Do wniosku nie trzeba dołączać żadnych dodatkowych dokumentów, o ile osoba uprawniona już wcześniej złożyła wnioski o świadczenia, które mają być wypłacane w zbiegu.
Prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu zostanie przyznane od miesiąca, w którym złożono wniosek, ale nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 roku. Ważne jest również to, że suma świadczeń w zbiegu nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury. W przypadku przekroczenia tej kwoty, ZUS pomniejszy świadczenia o kwotę przekroczenia, stosując odpowiednie zasady.
Dokonanie wyboru pomiędzy różnymi świadczeniami może być skomplikowane, dlatego warto skonsultować się z doradcą w ZUS lub skorzystać z pomocy dostępnej online przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE). ZUS oferuje również pomoc w założeniu konta na PUE, co może ułatwić złożenie wniosku i monitorowanie statusu wypłacanych świadczeń.
