300 zł więcej? Waloryzacja emerytur 2023 może być wyższa niż zakładano
Oprac.: Jan Kincel
Rekordowa inflacja znacząco zmniejsza realną wartość świadczeń wypłacanych przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Jedyną możliwością, by wyrównać ten stan, jest wzrost emerytur i rent, czyli waloryzacja. Według najnowszych, nieoficjalnych doniesień, może ona być znacznie wyższa, niż do tej pory zakładano.
Spis treści:
Co to jest waloryzacja?
Waloryzacja najczęściej jest wiązana z rentami i emeryturami, jednak ten termin wiąże się również z innymi zobowiązaniami finansowymi. Zasada prawna, jaką jest waloryzacja, to odstępstwo od reguły nominalizmu (art. 3581 Kodeksu cywilnego). Możliwość podniesienia wartości świadczenia pieniężnego daje natomiast art. 3581 § 3 Kodeksu cywilnego, którego treść brzmi:
W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.
W przypadku waloryzacji rent i emerytur nie mówimy jednak o zobowiązaniu na gruncie prawa cywilnego, a prawa finansów publicznych. W tym aspekcie jest to mechanizm, który zwiększa wysokość świadczeń ze względu na utratę ich realnej wartości. Przepisy dotyczące waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych zostały zawarte w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w dziale VII, rozdziale 2.
Od czego zależy waloryzacja rent i emerytur? Jak jest obliczana?
Art. 88 ust. 2 Ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazuje, że waloryzacja to pomnożenie kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Czym jest wskaźnik waloryzacji? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w art. 89 ust. 1 powyższej ustawy, a mianowicie:
Wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Enigmatycznie brzmiący "wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych" to nic innego jak formalne określenie inflacji. Na tej podstawie wyliczany jest procent, o jaki powinny wzrosnąć świadczenia emerytalno-rentowe, by jak najmniej pozwolić odczuć ich beneficjentom spadek jego realnej wartości. Po przeprowadzeniu waloryzacji kwota emerytury lub renty nie może być niższa od tej przed waloryzacją.
Kiedy jest waloryzacja rent i emerytur?
Termin waloryzacji rent i emerytur również jest określony ustawowo, a dokładnie w art. 88 ust. 1, którego przepis brzmi:
Emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca.
Jak widać, określa on nie tylko dokładną datę, ale także narzuca na organy państwowe interwały, w których musi zostać przeprowadzona waloryzacja. Warto również pamiętać, że waloryzacją objęte są jedynie te świadczenia emerytalno-rentowe, które zostały przyznane przed jej datą. Oznacza to, że emerytura przyznana 31 października 2022 nie zostanie automatycznie powiększona o wartość waloryzacji ustaloną 1 marca 2022. W tym przypadku świadczeniobiorca będzie musiał czekać do 1 marca 2023 na kolejną waloryzację.
Zobacz także: Nadciąga zima. W weekend śnieg i mróz
Ile wyniesie waloryzacja rent i emerytur w 2023 roku?
Waloryzacja rent i emerytur może być procentowa, kwotowa albo procentowo-kwotowa. W pierwszym przypadku świadczenia podnoszone są o dany procent (wskaźnik waloryzacji), w drugim o konkretną kwotę (nie niższą niż w przypadku podniesienia o wskaźnik waloryzacji), a w trzecim przypadku pewna część świadczeń jest podnoszona o kwotę, a pozostała o procent.
Oficjalne dane na temat wskaźnika waloryzacji ogłaszane są w styczniu lub w lutym. Jednak po poziomie inflacji można oszacować orientacyjne kwoty podwyżek, na jakie mogą liczyć świadczeniobiorcy w przyszłym roku. Na podstawie informacji z października rząd miał wybrać opcję procentowo-kwotową. Dla emerytów i rencistów pobierających świadczenie w wysokości do 1850 złotych brutto waloryzacja miała wynieść 250 złotych brutto, natomiast dla tych pobierających wyższą emeryturę lub rentę - 13,8%.
300 zł więcej? Waloryzacja rent i emerytur w 2023 roku
Jednak jak podaje serwis Fakt.pl, wysokość waloryzacji może być jeszcze wyższa niż ta zakładana w październiku. Wynika to z faktu, że wskaźnik inflacji został przez rząd oszacowany na znacznie niższym poziomie, niż jest w rzeczywistości. Z informacji Fakt.pl wynika, że wpisana przez rząd do projektu budżetowego na 2023 roku wartość 13,8% jest już nieaktualna, a w marcu 2023 emeryci i renciści mogą spodziewać się waloryzacji na poziomie 15%. Niezmieniona zostanie waloryzacja kwotowa na poziomie 250 złotych brutto, która w połowie listopada została przyjęta przez Senat i przekazana do podpisu prezydenta.
Co to oznacza dla emerytów i rencistów? W przypadku osób pobierających świadczenie w wysokości do 1850 złotych brutto — nic się nie zmieni. W przypadku średniej emerytury w Polsce w 2022 roku, czyli kwoty 2 600 złotych brutto, zmiana dla świadczeniobiorcy może wynosić nawet ponad 308 złotych (aktualnie: 2 354; po 15% waloryzacji: 2 662,10). Na ostateczną wartość waloryzacji musimy jeszcze poczekać, gdyż duży wpływ na inflację może mieć ostatni miesiąc 2022 roku.
Czytaj również:
