"The Washington Post": Jak żyć, by mieć 100 lat? Dobre geny, przebywanie na świeżym powietrzu i przyjaciele

Siostra André, francuska katolicka zakonnica urodzona jako Lucile Randon, która była najstarszą żyjącą osobą na świecie, zmarła niedawno w wieku 118 lat. Z danych Grupy Badań Gerontologicznych (Gerontology Research Group) wynika, że dwiema najstarszymi żyjącymi osobami są obecnie María Branyas Morera, 115-letnia Hiszpanka urodzona w Stanach Zjednoczonych oraz Fusa Tatsumi, mieszkająca w Osace w Japonii, która również ma 115 lat, ale jest o 52 dni młodsza od Morery.

Z szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych z 2022 r wynika, że na całym świecie jest 593 tys. stulatków. Jest to szybko powiększająca się grupa wiekowa. ONZ przewiduje, że do 2050 r. będzie żyło 3,7 mln takich osób.

Eksperci badający długość ludzkiego życia twierdzą, że powód, dla którego ktoś może żyć dłużej niż 100 lat, zaczyna się od jego DNA - genów, które odziedziczył po rodzicach.

- Nie da się żyć tak długo, nie wygrywając genetycznej loterii w momencie narodzin - przekonuje S. Jay Olshansky, profesor zdrowia publicznego na Uniwersytecie Illinois w Chicago. - Tak więc zasadą numer jeden będzie genetyka - podkreśla.

Eksperci mówią, że im dłużej żyją nasi rodzice, tym bardziej prawdopodobne, że będziemy żyli zdrowszym, dłuższym życiem. dr Luigi Ferrucci, dyrektor naukowy w U.S. National Institute on Aging, powiedział, że dzieci stulatków zazwyczaj żyją zdrowiej i dłużej niż ich rówieśnicy. Prawdopodobnie przyczyną nie jest jeden pojedynczy gen, ale ich kombinacja.

Profesor Nir Barzilai, dyrektor Instytutu Badań nad Starzeniem w Albert Einstein College of Medicine w Nowym Jorku, badał życie wielu stulatków a także ludzi, z którymi wzięli ślub oraz ich dzieci. I jak podkreśla, dzieci stulatków są "około 10 lat zdrowsze" niż ich rówieśnicy.

Barzilai współpracuje z innymi naukowcami, aby stworzyć bazę 10 tys. stulatków, ich dzieci i grupę kontrolną z populacji ogólnej, aby zidentyfikować różne geny, które przyczyniają się do długiego życia. Jest bardzo prawdopodobne, że ludzie, którzy mają pewną mutację w hormonie wzrostu, mogą żyć dłużej, ponieważ ich komórki zużywają więcej energii na utrzymanie istniejących komórek, a nie wzrost nowych, analizuje ekspert.

Naukowcy planują do badań nad długowiecznością wykorzystać sztuczną inteligencję, która ma pomóc znaleźć odpowiednie geny oraz opracować na ich podstawie leki. "Naprawdę chcemy znaleźć wszystkie geny długowieczności" - przekonuje prof. Barzilai.

Jak informuje prof. S. Jay Olshansky on i jego koledzy przygotowują się do uruchomienia w lutym 2023 platformy, gdzie ludzie będą mogli przesłać dane pochodzące z badań genetycznych, aby zidentyfikować czy mają geny "związane z wyjątkową długowiecznością". Dzięki temu tacy ludzie będą mogli zaplanować swoją przyszłość, w tym np. przejście na emeryturę.

- Jestem nosicielem dwóch zestawów genów, które są związane z długowiecznością. W takiej sytuacji prawdopodobnie muszę opóźnić przejście na emeryturę - wyjaśnia prof. Olshansky.

Eksperci nie zgadzają się co do tego, jak bardzo genetyka wpływa na długość życia danej osoby w porównaniu z jej stylem życia. Większość twierdzi jednak, że dobre geny mogą pomóc w długowieczności, ale tylko do pewnego momentu. 

- Niektóre badania sugerują, że genetyka odpowiada za około 25 proc. długowieczności - mówi Jamie Justice, adiunkt gerontologii na Wake Forest University. Za pozostałe 75 proc. odpowiada środowisko - miejsce zamieszkania, dieta, aktywność fizyczna oraz relacje z rodziną i przyjaciółmi. 

Dla tych z nas, którzy nie są obdarzeni zestawem obiecujących genów, celem nie jest przesunięcie granic długości życia. Według Jamie Justice zamiast tego badacze chcą dowiedzieć się, w jaki sposób ludzie mogą żyć pełnią życia i korzystać z każdego kolejnego dnia. - Celem niekoniecznie musi być dotrwanie do 118 lat - mówi. 

- Chodzi o to, aby żyć dobrze i cieszyć się pełnią zdrowia, nawet jeśli przyjdzie nam żyć nieco krócej - dodaje ekspertka. Według Jamie Justice nie powinno się umniejszać wartości dobrze funkcjonującego systemu zdrowia publicznego. - Im lepsza służba zdrowia, tym dłuższa średnia długość życia - zwraca uwagę ekspertka.

Stany Zjednoczone i Japonia mają najwięcej potwierdzonych stulatków i superstulatków, czyli osób, które dożywają 110 lat lub więcej. W Japonii jest ich najwięcej w przeliczeniu na jednego mieszkańca, jak twierdzi Robert Young, dyrektor badań nad superstulatkami w Gerontology Research Group.

Prawdopodobnie jest jednak więcej stulatków i superstulatków, o których nie wiemy. Powód jest prozaiczny. Ponad sto lat temu nie we wszystkich krajach podchodzono - z rozmaitych powodów - z równą skrupulatnością do tworzenia i przechowywania aktów urodzenia. Prowadzenie takiej dokumentacji jest często decydującym czynnikiem o tym, gdzie oraz ilu długowiecznych osób odnotowano na świecie. 

- Kiedy patrzymy na ludzką długowieczność dzisiaj, tak naprawdę bardziej przyglądamy się stanowi świata 110 i więcej lat temu - powiedział Young.

Czytaj wszystkie artykuły z cyklu "Interia Bliżej Świata"

Znaczą rolę w długowieczności odgrywa - poza skrupulatnością urzędników sprzed lat - miejsce, gdzie żyjemy. Czy jest to kraj, gdzie prowadzone są wojny, miejsce z dostępem do wysokiej jakości opieki zdrowotnej, państwo, gdzie występuje dużo zanieczyszczeń środowiska naturalnego. Ważny jest także stan rozwoju gospodarczego danego kraju, a więc sposobu, w jaki sposób prowadzi się tryb życia: aktywny czy siedzący. 

Naukowcy odkryli ostatnio, że "stres bezpośrednio wpływa na niektóre z biologicznych mechanizmów starzenia się". - Nasza ekspozycja na różne rodzaje zanieczyszczeń może zaszkodzić ogólnemu stanowi zdrowia - przekonuje dr Ferrucci. 

Dyrektor U.S. National Institute on Aging określił to zagadnienie "poszerzającym się obszarem badań", który może zrewolucjonizować sposób, w jaki podchodzimy do zdrowia publicznego.

- Odkrywamy, że sekret dobrego zdrowia tkwi nie tylko w naszym zachowaniu, ale także w tym, co robi nasze społeczeństwo, aby poprawić zdrowie populacji - podkreśla dr Ferrucci.

Badając stulatków naukowcy odkryli, że zdrowe starsze osoby mają tendencję do pozostania aktywnymi fizycznie, spędzania czasu na zewnątrz i zachowania silnych więzi z przyjaciółmi i rodziną.

- Aktywność fizyczna robi ogromną różnicę - podkreśla dr Ferrucci.

- Gdybym miał dać radę ludziom, którzy chcą żyć długo i w dobrym zdrowiu, powiedziałbym im, aby wstawali wcześnie rano i wychodzili na zewnątrz - podkreśla ekspert. 

I jak przekonuje, "jest to najlepszy prezent, jaki można sobie podarować, jeśli chce się osiągnąć długowieczność".

Mimo tego nasz rozmówca przyznał, że stulatkowie, a zwłaszcza superstulatkowie często są "wyjątkowi". Niektórzy ludzie mają tę "biologiczną odporność", aby żyć długo, mimo wielu przeciwności.

- Jest krzywa śmiertelności, która charakteryzuje ogólną populację oraz są jednostki, które są wyjątkowe - powiedział Ferrucci. Ekspert przyznaje, że "nie wiadomo dlaczego tak się dzieje i to jest wielka tajemnica".

Naukowcy  twierdzą, że porady dotyczące regularnych ćwiczeń i spożywania zdrowej żywności odnoszą się do ogółu starzejących się osób, ale jak zawsze istnieją pewne wyjątki od reguły. 

Prof. Barzilai odwiedził kiedyś stulatkę, a kiedy otworzyła mu drzwi paliła papierosa.

- Zapytałem: "Helen, nikt nie powiedział, żeby przestała Pani palić?" - opowiada prof. Barzilai. Na co kobieta odpowiedziała: "czterech lekarzy, którzy kazali mi rzucić palenie już zmarło". 

Tekst przetłumaczony z "The Washington Post". Autor: Teddy Amenabar

Tłumaczenie: Mateusz Kucharczyk

Tytuł i śródtytuły oraz skróty pochodzą od redakcji.

Więcej tekstów "Washington Post" możesz znaleźć w płatnej subskrypcji.