Opozycja dzieli stanowiska. Marszałek Sejmu wciąż w grze

Zgodnie z rekomendacją partii opozycyjnych - Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi oraz Lewicy - wspólnym kandydatem na premiera jest Donald Tusk.

- Polki i Polacy czekają na szybkie decyzje. My jesteśmy gotowi, dziś to potwierdziliśmy, że jesteśmy gotowi o roboty, bo ludzie od nas oczekują przede wszystkim ciężkiej pracy. (...) Mam nadzieję, że najbliższe dni pokażą, że warto było zainwestować w nas wszystkich - powiedział Tusk podczas wspólnego oświadczenia liderów partii opozycyjnych.

Za kulisami toczy się rozgrywka o inne ważne funkcje w rządzie oraz administracji państwowej. Jedną z nich jest Marszałek Sejmu RP, który - jak stanowi Konstytucja RP oraz Regulamin Sejmu - ma duże uprawnienia i formalnie jest drugą osobą w państwie (pierwszą jest prezydent, a dopiero czwartą premier - red.).

Czytaj też: Nowy rząd pod choinkę? "Prezydent będzie opóźniał moment prawdy"

Przede wszystkim marszałek Sejmu wybierany jest z grona 460 posłów i przez całą czteroletnią kadencję przewodniczy obradom niższej izby parlamentu, udziela głosu posłom, kiedy trzeba "przywołuje ich do porządku". Przez ostatnie lata III RP dochodziło do wykluczenia posłów z posiedzeń Sejmu. Ponadto marszałek Sejmu:

• zwołuje i przewodniczy obradom Zgromadzenia Narodowego (połączone izby parlamentu),
• kieruje pracami Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów (marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów parlamentarnych),
• wyznacza termin wyborów prezydenckich,
• zarządza wybory wicemarszałków Sejmu,
• może wnioskować o odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich,
• wysuwa kandydaturę na Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,

Wobec posłów marszałek Sejmu:

• decyduje o zmianie długości czasu wystąpienia na mównicy;
• udziela im urlopu,
• stwierdza wygaśnięcie mandatu posła w wyniku odmowy złożenia przez niego ślubowania, 
• może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego przez służby posła,
• wnioskuje o pociągnięcie posła przed Trybunał Stanu.

W wyjątkowych i doniosłych chwilach Marszałek Sejmu wygłasza orędzie do narodu, które w czasie największej oglądalności transmitowane jest przez media państwowe. Po raz ostatni z tego uprawnienia skorzystała Elżbieta Witek w połowie września.

Oprócz tego marszałek Sejmu ma specjalne umocowanie konstytucyjne wobec prezydenta. Jeśli głowa państwa "przejściowo" nie może sprawować swojego urzędu, to właśnie marszałek ją zastępuje w tych obowiązkach.

Druga osoba w państwie może zastąpić także pierwszą jeśli:

• prezydent nie obejmie stanowiska z uwagi na stwierdzenie nieważności wyborów lub jeśli odmówi złożenia przysięgi,
• prezydent zostanie uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezdolnego do sprawowania urzędu,
• prezydent zostanie postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu,
• wygaśnie mandat prezydencki z uwagi na jego śmierć lub złożenie przez niego rezygnacji,
• Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów uzna prezydenta za trwale niezdolnego do sprawowania urzędu.

Dotychczasowa opozycja w wyborach parlamentarnych 2023 uzyskała większość 248 mandatów, dzięki temu w najbliższych tygodniach najpewniej przejmie władzę po Zjednoczonej Prawicy. Wciąż jednak nie wiadomo, kto z nowej większości parlamentarnej będzie kierował pracami Sejmu.

Ochotę na przejęcie stanowiska po Elżbiecie Witek ma Szymon Hołownia. - Chcemy wziąć odpowiedzialność za funkcję marszałka Sejmu, a także oczekujemy wicepremiera w przyszłym rządzie - ogłosił w Sejmie lider Polski 2050. Jednocześnie zaznaczył, że wszystkie stanowiska będą przedmiotem negocjacji i nikt "nie zamierza kłaść się Rejtanem".

Inna z wersji zakłada "podmiankę" w Trzeciej Drodze. Marszałkiem Sejmu miałby zostać Władysław Kosiniak-Kamysz, który w przeciwieństwie do Hołowni ma bogate doświadczenie parlamentarne. Szef Polski 2050 miałby za to zostać "zielonym" wicepremierem w rządzie zajmującym się tematami ekologii i transformacji energetycznej.

Czytaj też: Giełda nazwisk w ministerstwie rolnictwa. Kołodziejczak nie odpuści?

Z medialnych spekulacji wyłania się także nazwisko Włodzimierza Czarzastego - dotychczasowego wicemarszałka izby. Formalnie ma być to odpowiedź na żądania tej samej funkcji przez Trzecią Drogę, jednak pozycja negocjacyjna Lewicy tym razem jest o wiele słabsza. Przyszły klub parlamentarny będzie o połowę mniejszy niż ten sformowany przez PSL i Polskę 2050.

Na giełdzie nazwisk pozostaje także Borys Budka, dotychczasowy szef klubu parlamentarnego Koalicji Obywatelskiej. Na to stanowisko wiceprzewodniczący PO ma być forsowany przez Donalda Tuska. A co na to sam zainteresowany?

- Na szczęście to nie wyścig, tylko dobre rozmowy. Wygra wspólny kandydat na marszałka Sejmu. Szymon Hołownia, czy Włodzimierz Czarzasty, to bardzo dobre kandydatury. Rozmawiamy w gronie przyszłych koalicjantów. Ważne jest, aby każde z ugrupowań było traktowane podmiotowo - mówił w Radiu ZET polityk.

Wciąż nie wiemy, kiedy prezydent Andrzej Duda zwoła posiedzenie Sejmu X kadencji, formalnie trwa jeszcze poprzednia kadencja, choć w izbie nie toczą się żadne prace. Na mocy Konstytucji RP Prezydent RP ma za zadanie zwołać pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu w ciągu 30 dni od przeprowadzenia wyborów. W kuluarach słychać, że dojdzie do tego prawdopodobnie 13 listopada (poniedziałek) lub 14 listopada (wtorek).

Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu otworzy marszałek senior powołany przez prezydenta spośród najstarszych wiekiem posłów. Swoją funkcję pełni do wyboru marszałka Sejmu nowej kadencji, dojdzie do tego dopiero po złożeniu przez posłów ślubowania.

Zgodnie z regulaminem kandydata na przewodniczącego izby niższej parlamentu może zgłosić co najmniej 15 posłów, ale każdy poseł może poprzeć tylko jedną kandydaturę. Sejm wybiera marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy wszystkich posłów.

Przeczytaj też: A. Duda może rozwiązać nowy Sejm? Szykuje się wyścig z czasem

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!