Ponad 100 tys. emerytów zyska wyższe świadczenia. ZUS ogłasza podwyżki

ZUS informuje, że na mocy ustawy z 5 sierpnia 2025 r. o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od 1 stycznia 2026 r. rozpocznie się z urzędu szeroka akcja ponownego ustalania tzw. emerytur czerwcowych z lat 2009-2019.

Obejmuje ona osoby urodzone po 1948 r., którym emeryturę przyznano albo przeliczono od czerwca w tych latach, a także część uprawnionych do rent rodzinnych powiązanych z takimi świadczeniami. Ministerstwo Rodziny oraz ZUS szacują, że zmianami zostanie objętych około 103 tys. osób, w tym mniej więcej 95 tys. emerytów ze świadczeniami ustalonymi w czerwcu i blisko 8 tys. rencistów.

Średnia podwyżka ma wynieść około 220 zł brutto miesięcznie, ale w indywidualnych przypadkach, przy długim stażu i wysokim kapitale składek, wzrost może być znacznie wyższy.

Nowe regulacje dokładnie wskazują, kto skorzysta z przeliczenia. Po pierwsze, są to osoby, którym emeryturę według nowych zasad ustalono lub przeliczono od czerwca w latach 2009-2019.

Po drugie, uprawnieni są także ci, którzy pobierają rentę rodzinną po zmarłym emerycie mającym "czerwcowe" świadczenie z tego okresu. Po trzecie, ustawa obejmuje renty rodzinne po osobach, które osiągnęły wiek emerytalny, zmarły w czerwcu w latach 2009-2019 i nie zdążyły złożyć wniosku o emeryturę, mimo że spełniały warunki.

W każdym z tych przypadków ZUS ma policzyć świadczenie tak, jak gdyby przy jego ustalaniu zastosowano korzystniejszy mechanizm waloryzacji składek i kapitału.

Komunikat ZUS podkreśla, że całe przeliczenie nastąpi automatycznie, bez konieczności składania wniosków, a decyzje o nowych wysokościach emerytur będą wydawane z urzędu najpóźniej do 31 marca 2026 r.

Podwyższone emerytury i renty mają więc trafić do uprawnionych w pierwszym kwartale 2026 r., przy czym obowiązuje zasada ochronna: jeżeli wynik ponownego obliczenia dałby kwotę niższą niż obecna, świadczenie pozostanie bez zmian. Zastrzeżono również, że tam, gdzie już toczy się postępowanie w ZUS lub przed sądem w sprawie emerytury czerwcowej albo renty rodzinnej, automatyczne przeliczenie zostanie zawieszone do czasu zakończenia tej sprawy.

Problem emerytur czerwcowych ujawnił słabość konstrukcji systemu wprowadzonego reformą z 1999 r., która uzależniła wysokość świadczenia od zwaloryzowanego kapitału zgromadzonego na koncie i prognozowanego dalszego trwania życia.

Okazało się, że osoby składające wniosek w czerwcu były rozliczane według mniej korzystnego mechanizmu - stosowano jedynie waloryzację roczną, podczas gdy w pozostałych miesiącach doliczano także waloryzacje kwartalne. Różnica była znacząca: według analiz ZUS emerytura czerwcowa mogła być o około 5 proc. niższa niż majowa i nawet o kilkanaście procent niższa niż lipcowa, co w praktyce oznaczało stratę rzędu kilkuset złotych miesięcznie.

Trwała zmiana pojawiła się dopiero we wrześniu 2021 r., gdy zaczęła obowiązywać ustawa wprowadzająca dodatkowe waloryzacje kwartalne dla świadczeń ustalanych od czerwca 2021 r. Nowelizacja usunęła dysproporcje dla nowych roczników, ale nie objęła osób, które przeszły na emeryturę w latach 2009-2019, pozostawiając je przy niższych świadczeniach ustalonych według dawnych, niekorzystnych reguł.

Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie wskazywał, że brak możliwości ponownego ustalenia wysokości starych emerytur czerwcowych narusza zasadę równego traktowania, a kolejne rządy deklarowały zrozumienie problemu, nie przedstawiając jednak konkretnych rozwiązań. Sytuację zmieniło dopiero orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2023 r.

Po wyroku TK rozpoczęto prace nad kompleksowym uregulowaniem sytuacji wszystkich emerytów, których świadczenia były ustalone od czerwca w latach 2009-2019. Po konsultacjach rząd przyjął projekt ustawy przeliczeniowej oznaczony numerem UD160, a Sejm uchwalił go 5 sierpnia 2025 r. Ustawa zakłada, że ZUS z urzędu ponownie ustali wysokość emerytur i rent rodzinnych z tego okresu, stosując taki sam sposób waloryzacji składek, jaki od lat obowiązuje przy świadczeniach majowych.