Śmiertelnie trujący grzyb w polskich lasach. Uważaj, jest bardzo podobny do jadalnych okazów
Sezon jesienny to raj dla grzybiarzy. W lasach można spotkać wiele osób z koszykami, które szukają grzybów. Jednak nie wszystkie okazy nadają się do jedzenia. Jednym z nich jest muchomor sromotnikowy, który jest silnie trujący i w wielu przypadkach jego spożycie kończy się śmiercią. Sprawdź, jak odróżnić muchomora sromotnikowego od gatunków jadalnych i dlaczego nie należy go jeść pod żadną postacią.
Muchomor sromotnikowy ma imponujący nadziemny owocnik, zwykle z czapką o średnicy od 5 do 15 centymetrów, początkowo zaokrąglony i półkulisty, ale spłaszczający się z wiekiem. Kolor czapki może być jasnozielony, żółtawo-zielony, oliwkowo-zielony, brązowy, a nawet biały. Muchomor sromotnikowy często blednie też po deszczu. Powierzchnia czapki jest lepka, gdy jest mokra i łatwo się łuszczy, co jest kłopotliwą cechą, ponieważ jest to rzekomo cecha grzybów jadalnych.
Pozostałości częściowego welonu są postrzegane jako spódnicowate, wiotkie pierścienie, zwykle około 1 do 1,5 cm poniżej czapki. Szpilka jest biała z rozproszeniem szaro-oliwkowych łusek i ma od 8 do 15 cm długości oraz od 1 do 2 cm grubości, z opuchniętą, poszarpaną, podobną do worka białą pochwą. Podstawa (pochwa), która może być ukryta przez ściółkę leśną, jest cechą charakterystyczną odróżniającą grzyby trujące od jadalnych. Warto więc odsunąć niektóre zanieczyszczenia grzyba i dokładnie ją sprawdzić.
Zobacz również: Zjedli grzyby, trafili na SOR. Ratownicy pokazali zdjęcie
Zapach muchomora sromotnikowego został opisany jako początkowo słaby i miodowo-słodki, ale wzmacniający się z czasem, aby stać się przytłaczającym, chorobliwie słodkim i budzącym zastrzeżenia. Młode okazy najpierw wyłaniają się z ziemi, przypominając białe jajo pokryte uniwersalną osłoną, która następnie pęka, pozostawiając pochwę jako pozostałość. Odcisk zarodników jest biały, co jest wspólną cechą Amanitaceae, czyli rodziny muchomorowatych.
Podobno muchomory sromotnikowe mają przyjemny smak. W połączeniu z opóźnieniem w pojawianiu się objawów — w czasie których narządy wewnętrzne są poważnie, czasem nieodwracalnie, uszkadzane — czyni go to szczególnie niebezpiecznym. Początkowo objawy mają charakter żołądkowo-jelitowy i obejmują kolkowy ból brzucha, z wodnistą biegunką, nudnościami i wymiotami, które mogą prowadzić do odwodnienia, jeśli nie są leczone. W ciężkich przypadkach do symptomów należą: niedociśnienie, tachykardia, hipoglikemia i zaburzenia kwasowo-zasadowe.
Te pierwsze objawy ustępują od dwóch do trzech dni po spożyciu muchomora sromotnikowego. Może wtedy wystąpić pogorszenie się stanu zdrowia oznaczające zajęcie wątroby — żółtaczka, biegunka, majaczenie, drgawki i śpiączka z powodu niewydolności wątroby i towarzyszącej jej encefalopatii wątrobowej spowodowanej nagromadzeniem substancji, która w normalnych warunkach jest usuwana z krwi. Na tym etapie może pojawić się niewydolność nerek (wtórna do ciężkiego zapalenia wątroby lub spowodowana bezpośrednim toksycznym uszkodzeniem nerek) i koagulopatia.
Zobacz również: Dziwny, niebieski grzyb w polskich lasach. Czy jest jadalny?
Powikłania zagrażające życiu obejmują zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, krwawienie wewnątrzczaszkowe, zapalenie trzustki, ostrą niewydolność nerek i zatrzymanie akcji serca. Śmierć następuje na ogół od sześciu do szesnastu dni po zatruciu muchomorem sromotnikowym.
Zatrucie grzybami jest bardziej powszechne w Europie niż w Ameryce Północnej. Do połowy XX wieku śmiertelność wynosiła około 60-70 proc., ale została znacznie zmniejszona wraz z postępem w opiece medycznej. Przegląd zgonów spowodowanych zatruciem muchomorem sromotnikowym w całej Europie w latach 1971-1980 wykazał, że ogólny wskaźnik śmiertelności wynosi 22,4 proc. (51,3 proc. u dzieci poniżej dziesiątego roku życia i 16,5 proc. u osób w wieku powyżej dziesięciu lat). W ostatnich badaniach wskaźnik ten spadł do około 10-15 proc.
Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides) jest bardzo podobny do jadalnego pochwiaka wielkopochwowego (Volvariella volvacea).
Niedoświadczeni zbieracze grzybów mogą mylić dojrzałe muchomory sromotnikowe z innymi jadalnymi gatunkami Amanita, więc niektóre źródła zalecają całkowite unikanie zbierania grzybów z tego rodzaju. Biała postać A. phalloides może być mylona z jadalnymi gatunkami z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), zwłaszcza młodymi owocnikami, których nierozszerzone czapki skrywają charakterystyczne białe blaszki — wszystkie dojrzałe grzyby z rodziny pieczarkowatych mają ciemne blaszki.
W Europie podobne zielone gatunki grzybów zbierane przez grzybiarzy obejmują takie gatunki jak:
- gąska zielona (Tricholoma equestre),
- gołąbek zielonawy (Russula virescens),
- muchomor brązowooliwkowy (Amanita submembranacea),
- muchomor cytrynowy (Amanita citrina).
Czytaj także:
W tym miejscu nie warto zbierać grzybów. Lepiej nie ryzykować
Poszedł na grzyby, znalazł olbrzyma. Kania "nie mieściła się do auta"
Grzyby w Niemczech nadal skażone. To efekt katastrofy w Czarnobylu
