Waldemar Żurek z wizytą w Szwecji. "Chcą się uczyć od Polski"
Szwecja chce uczyć się od Polski, jak zapobiegać ruchom autorytarnym, ale też jak wychodzić z takiego systemu - powiedział minister sprawiedliwości i prokurator generalny Waldemar Żurek, podczas piątkowej wizyty w Sztokholmie. Zaznaczył również, że w obecnych czasach demokracja musi mierzyć się z zagrożeniami ze strony "państw wrogich", takich jak Rosja.
W skrócie
- Minister sprawiedliwości Waldemar Żurkek udał się w piątek z wizytą do Szwecji.
- Szwecja analizuje polskie rozwiązania dotyczące praworządności i planuje wzmocnić niezależność sądownictwa oraz konstytucyjne zabezpieczenia.
- Międzynarodowy raport wskazuje na poprawę stanu demokracji w Polsce.
- Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Interii
- My w Polsce ten proces wychodzenia teraz przeżywamy - podkreślił Żurek. - Dzielimy się z władzami Szwecji doświadczeniami, odpowiadamy na różne trudne pytania, pokazujemy też wagę Europy jako wspólnego organizmu prawnego - dodał.
Według ministra Europa jest "gwarantem i bezpiecznikiem przed stoczeniem się jakiegoś kraju w otchłań autorytaryzmu". - Dziś stoimy przed ogromnymi niebezpieczeństwami (…). Widzimy, jak państwa wrogie, na przykład Rosja, potrafią wpływać na demokratyczne organizmy. Pokazują to wybory w różnych krajach - przypomniał Żurek.
Minister sprawiedliwości odwołał się do działań obcych wywiadów, które poprzez platformy społecznościowe produkują fake newsy, pomnażane następnie przez boty. Zauważył, że problem ten dotyczy również dojrzałych demokracji. - Chcemy temu przeciwdziałać, ale jednocześnie dając obywatelom przestrzeń wolności - zaznaczył.
Waldemar Żurek w Szwecji. Mówił na temat praworządności
Żurek wziął udział w piątek w seminarium w Sztokholmie zorganizowanym przez działającą od 30 lat w tym mieście organizację International IDEA, której celem jest monitorowanie stanu demokracji na świecie. W swoim wystąpieniu minister opowiedział, w jaki sposób doszło w Polsce do kryzysu praworządności za rządów PiS, jak wyglądała walka niezależnych sędziów, organizacji obywatelskich i wolnych mediów, a także jakie błędy popełniła strona demokratyczna.
Minister w siedzibie International IDEA podzielił się również spostrzeżeniami na temat przeszkód w uzdrawianiu sądownictwa i prokuratury po 2023 r. - Mamy bardzo trudną sytuację, musimy balansować między bezprawiem a prawem UE i polską konstytucją - podkreślił, podając konkretne przykłady.
Szwecja obawia się ataku na praworządność
Sekretarz stanu w ministerstwie sprawiedliwości Szwecji Charlotte Kugelberg, która wzięła udział w panelu dyskusyjnym z polskim wiceministrem sprawiedliwości Dariuszem Mazurem, opowiedziała o planach prewencyjnego zabezpieczenia niezależności sądownictwa w swoim kraju.
- Nie możemy brać praworządności w Szwecji za pewnik, dlatego wykorzystując doświadczenia europejskie, w tym polskie, została powołana komisja w celu przygotowania systemu na możliwe nadejście gorszych czasów - mówiła Kugelberg.
Wśród mających wejść w życie zmian jest m.in. zapis w szwedzkiej konstytucji o niezależności sądów, a także podjęcie działań, aby administracja sądownictwa nie podlegała rządowi, jak ma to miejsce obecnie.
Komisja zaproponowała również, aby wiek przejścia na emeryturę został uregulowany prawnie w taki sposób, aby nie można było tego łatwo zmienić. Inna zmiana to określenie liczby sędziów w Sądzie Najwyższym, a także sankcji dyscyplinarnych wobec sędziów. - W tych kwestiach musimy współpracować dwustronnie z Polską, a także w ramach UE - podkreśliła Kugelberg.
Szwedzka wiceministra zwróciła uwagę na problem niewiedzy młodych Szwedów, czym jest praworządność. Badania z 2022 r. wykazały, że większość zapytanych uczniów nie potrafiła wyjaśnić tego określenia. Kugelberg zaapelowała o edukację w tym zakresie.
Raport na temat stanu demokracji. Sytuacja w Polsce coraz lepsza
Minister Żurek w Sztokholmie spotkał się z kanclerzem sprawiedliwości i prokuratorem generalnym. W Szwecji to stanowisko jest niezależne od ministra sprawiedliwości. - W Polsce też chcemy przeprowadzić ten rozdział - przypomniał Żurek. Nazwał siebie "byłym sędzią, bezpartyjnym fachowcem wynajętym do przywrócenia praworządności".
Z opublikowanego na początku września przez International IDEA Globalnego Raportu o Demokracji wynika, że stan demokracji pogorszył się w większości krajów na świecie w ciągu ostatnich pięciu lat, a wolność prasy osiągnęła najniższy poziom od 50 lat.
Polska poprawiła swoją pozycję, m.in. dzięki odpolitycznieniu mediów publicznych. Zwrócono uwagę na "poprawę skuteczności polskiego parlamentu" oraz "przewidywalność egzekwowania prawa", czyli sytuację, gdy obywatel wie, czego może się spodziewać od konkretnych instytucji, jeśli chodzi o realizację jego praw. Inna kategoria, która uległa poprawie w ostatnim roku w Polsce, to wolności obywatelskie.
