Rozwód bez sądu? W ministerstwie szykują znaczące zmiany

Zespół pod kierownictwem Adama Bodnara bada możliwość wprowadzenia opcji rozwodu za porozumieniem stron, który mógłby odbywać się poza salą sądową. W Ministerstwie Sprawiedliwości rozpatrywane są obecnie dwie opcje: poszerzenie kompetencji notariuszy albo umożliwienie przeprowadzania rozwodów przez urzędnika USC - podaje "Rzeczpospolita".

Mecenas Filip Pełny, który jest specjalistą w dziedzinie prawa rodzinnego, w rozmowie z "Rzeczpospolitą" zaznacza, że "chociaż sąd nie musi wyrażać zgody na zawarcie małżeństwa przez dwie dorosłe osoby, to obowiązujące przepisy wymagają, aby sąd sprawdził spełnienie określonych warunków przy rozwodzie". Muszą wystąpić tzw. przesłanki pozytywne, czyli trwały i zupełny rozkład małżeństwa i nie mogą pojawić się przesłanki negatywne, co oznacza, że rozwód nie może być sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ani dobrem małoletnich dzieci. Sąd dokładnie bada te okoliczności w trakcie każdej sprawy rozwodowej.

W 2022 roku orzeczono 60,2 tys. rozwodów, a wskaźnik rozwodów w Polsce wynosi 16 na 10 tys. mieszkańców, co jest bliskie średniej unijnej wynoszącej 17. W 2023 roku do sądów wpłynęło 81 tys. pozwów rozwodowych. Sędzia Ewa Ważny zwraca uwagę na przeciążenie sądów i wskazuje na potrzebę umożliwienia parom samodzielnego decydowania o rozwiązaniu małżeństwa, szczególnie gdy zgadzają się co do warunków rozwodu.

Ministerstwo Sprawiedliwości rozważa wprowadzenie rozwodu notarialnego oraz administracyjnego, co pozwoliłoby na przyspieszenie całego procesu.

Ministerstwo Sprawiedliwości uważa, że nawet pary z dziećmi mogą skorzystać z pozasądowego rozwodu, jeśli spełnione są określone warunki, takie jak posiadanie sądowych orzeczeń dotyczących władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi czy alimentów. Sędzia Ewa Ważny sugeruje, że warto rozważyć tę opcję, szczególnie gdy małżonkowie zaakceptowali już warunki ugody przed mediatorem, zatwierdzone przez sąd. W przypadku, gdyby po rozwodzie pojawiły się problemy dotyczące dobra dzieci, istnieje możliwość zmiany orzeczenia sądowego na wniosek jednego z rodziców lub z inicjatywy sądu.

Obecnie uzyskanie rozwodu bez orzekania o winie zawsze wymaga wizyty w sądzie. Jeżeli współmałżonkowie dojdą do porozumienia w sprawie opieki nad dziećmi, kontaktów z nimi, alimentów oraz podziału majątku, i nie zamierzają dochodzić winy za rozpad związku, muszą sporządzić protokół rozwodowy. To dokument, który potwierdza decyzję o zakończeniu życia małżeńskiego i jest formalną zgodą na rozwiązanie związku.

Następnie wniosek rozwodowy powinien być złożony w odpowiednim sądzie okręgowym, zgodnie z miejscem zamieszkania któregoś z partnerów. W przypadku braku barier formalnych, sąd może ekspresowo wydać wyrok rozwodowy. Po jego rejestracji w urzędzie stanu cywilnego, małżeństwo zostaje formalnie rozwiązane.

Okres, w którym można go otrzymać zależy od liczby spraw oczekujących przed sądem, stopnia komplikacji danej sprawy rozwodowej oraz zgody obu stron na kluczowe punkty. Przeważnie pierwsze posiedzenie sądowe dotyczące rozwodu bez orzekania o winie następuje po upływie co najmniej 3 miesięcy. Jeżeli obydwie strony zgadzają się co do wszystkich ważnych aspektów, możliwe jest zakończenie sprawy już na etapie pierwszej rozprawy.

Czas potrzebny na uzyskanie rozwodu bez orzekania o winie może się różnić w zależności od miejsca. W sądach województwa śląskiego rozwód można otrzymać po 3-4 miesiącach od złożenia wniosku, podczas gdy w Warszawie czas oczekiwania na pierwszą rozprawę może wynosić nawet rok.