Matura 2021. Język polski poziom podstawowy. Arkusz CKE i rozwiązania

Co było na maturze 2021 z polskiego? Zdający otrzymali arkusz CKE, który składał się z dwóch części: testowej oraz wypracowania. W tym roku pojawiły się tematy, które nawiązywały do "Lalki" Bolesława Prusa - "czy ambicja ułatwia osiąganie celu" oraz "Ziemi obiecanej" Władysława Reymonta - "czy miasto jest dobre czy złe dla człowieka". Zdający mieli też do wyboru interpretację wiersza Beaty Obertyńskiej "Strych".Podczas tegorocznej sesji matur doszło także do serii incydentów. Jak informowaliśmy, do szkół średnich, gdzie odbywały się matury 2021 z polskiego wpłynęły e-maile sugerujące zagrożenie związane z materiałami wybuchowymi. Takie alarmujące wiadomości otrzymały szkoły w Radomiu, Kaliszu i Kielcach.

Jak poinformował dyrektor CKE, wiadomości nie spowodowały nigdzie przełożenia egzaminu. Doszło jedynie do opóźnień. - W żadnej ze szkół egzamin maturalny nie rozpoczął się później niż o 9:45. Tak wynika z informacji, które otrzymałem od dyrektorów Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych - powiedział Interii szef CKE Marcin Smolik. 

MATURA 2021. Język polski poziom podstawowy. Arkusz CKE (kliknij tutaj i pobierz arkusz)

W tym miejscu publikujemy nieoficjalne rozwiązania z języka polskiego - poziom podstawowy. Pamiętajcie strona nie odświeża się automatycznie. Wciśnij F5!

Kolejne odpowiedzi z matury 2021 na stronie numer 2

Tematy wypracowań i proponowane konspekty znajdziesz na stronie numer 3

Matura 2021. Temat 1. Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu? Rozważ problem, odwołując się do fragmentu Lalki Bolesława Prusa, całego utworu oraz do wybranego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów.

Wstęp - rozpoznanie problemu - przykładowe spostrzeżenia:

●      W literaturze kolejnych epok dostrzegamy portrety bohaterów ambitnych i wytrwale dążących do celu, często wbrew przeciwnościom losu. Ambicja jest motywem uniwersalnym; cechą ludzkiej natury.

●      Ambicja to jedna z wartości ludzkiego charakteru.

●      Człowiek ambitny ma ciekawsze, choć często trudniejsze życie niż ten, który nie wykazuje się ambicją.

●      Człowiek ambitny jest zdeterminowany do osiągania swoich celów.

●      Człowiek ambitny i uparcie dążący do celu jest często samotny i/lub niezrozumiany przez inne (mniej ambitne) jednostki.

●      Ambicja jest cechą ludzkiego charakteru, która pomaga człowiekowi obierać sobie cele swoich dążeń oraz konsekwentnie je realizować, nawet wówczas, gdy droga do nich wymaga wysiłku, poświęceń, a nawet cierpienia.

●      Można powiedzieć, iż ambicja jest nie tylko “siłą napędową" dla działań jednostek, ale także całego świata. To dzięki ludzkiej ambicji i dążeniem powstają nowe wynalazki czy zachodzą nieustanne zmiany w świecie.

●      Ambicja sprawia, że życie ludzkie ma cel i sen: jest ciekawe, wypełnione intencjonalnym działaniem (kontekst: filozofia egzystencjalizmu)

Teza: Ambicja jest siłą napędową ludzkich działań, która ułatwia ludziom osiągnięcie życiowego sukcesu. Dzięki ambicji człowiek jest w stanie znieść wiele niedogodności, trudności i przeciwności losu na drodze do zamierzonego celu.

Interpretacja podanego fragmentu - przykładowe spostrzeżenia:

●      Główny bohater, Stanisław Wokulski był od najmłodszych lat osobą bardzo ambitną. Kariera subiekta była dla niego niewystarczająca, dlatego postanowił podjąć studia i uczęszczać na wykłady akademickie jako wolny słuchacz.

●      W przytoczonym fragmencie ukazana została scena z młodości Wokulskiego, w której koledzy-subiekci w sklepie Hopfera postanawiają “utrzeć mu nosa" i dla żartu zabierają drabinę, uniemożliwiając mu wyjście z podziemnej piwnicy. Mimo to Wokulski jest zdeterminowany, aby mimo wszystko się z niej wyczołgać o własnych siłach (“- Jak on się wydobywa!... Pysznie się wydobywa!").

●      Cechy, które widzimy w zachowaniu Wokulskiego to ambicja, duma oraz determinacja w dążeniu do celu - mimo, iż jest to cel wymagający ogromnego wysiłku i bardzo trudny do osiągnięcia. Wyjście z piwnicy jest dla Wokulskiego kwestią honorową - nie może pozwolić na to, aby koledzy się z niego śmiali. Dlatego po wydostaniu się bez słowa zabiera swoje rzeczy i wychodzi. Poczucie dumy i ambicja sprawiają, że nie komentuje żartu kolegów.

●      Scena ma wymiar symboliczny. Wydobywanie się z piwnicy to metafora całego życia bohatera, który stale i ambitnie dąży ku wyznaczonym celom, mimo iż na drodze do nich musi mierzyć się z licznymi trudnościami. Ich pokonywanie kosztuje go wiele wysiłku, a nawet cierpienia - jednak ambicja pomaga mu cierpliwie to znosić.

Argumenty własne:

Argument I - odwołanie do całości utworu - przykłady:

Ambicja Wokulskiego w dążeniu do sukcesu zawodowego, kariery i pomnażaniu zysków (wzbogacenie się podczas wojny, przejęcie sklepu Minclów, rozbudowa sklepu, pozyskiwanie kontaktów na salonach itp.)

Ambicja Wokulskiego w staraniach o względy Izabeli (np. próby zbliżenia się do rodziny Łęckich; pomoc finansowa, wykupienie kamiennicy, sreber rodowych; nauka angielskiego itp.).

Argument II - odwołanie do tekstu kultury

Ambicja doktora Tomasza Judyma z powieści “Ludzie bezdomni" S. Żeromskiego (np. trudna droga wydobywania się z “nizin społecznych"; studia medyczne z Paryżu; nauka i praca ponad siły; utrudniona droga do kariery ze względu na niepopularne poglądy na temat zdrowia i higieny itp.).

Inne przykładowe argumenty:

●      mit o Dedalu i Ikarze (mitologia)

●      Homer, "Odyseja" (wędrówka Odyseusza)

●      S. Żeromski, "Przedwiośnie" (Cezary Baryka)

●      Z. Nałkowska, "Granica" (Zenon Ziembiewicz)

●      M. Kuncewiczowa, "Cudzoziemka" (Róża Żabczyńska)

●      M. Bułhakow, "Mistrz i Małgorzata" (np. Mistrz jako twórca powieści, Małgorzata na balu)

●      J.W. Goethe, "Faust"

●      W. Szekspir, "Makbet"

●      H. Sienkiewicz, "Szkice węglem"

Temat 2. Miasto - przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Ziemi obiecanej Władysława Stanisława Reymonta oraz do wybranych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów. 

Wstęp - rozpoznanie problemu - przykładowe spostrzeżenia:

●      Miasto jest motywem uniwersalnym, który występuje w literaturze i kulturze wszystkich epok. Przestrzeń miejska od zawsze fascynowała ludzi.

●      Miasto może być wartościowane pozytywnie lub negatywnie; może dodawać energii, stanowić dogodną przestrzeń dla życia i rozwoju człowieka. Z drugiej strony - może też przytłaczać, dawać poczucie zagubienia, samotności w tłumie itp.

●      Przestrzeń miejska może przypominać labirynt (motyw labiryntu).

●      Przestrzeń miejska może kojarzyć się z realiami gry komputerowej/ symulacji (motyw gry).

●      Miasto jest wielopoziomową strukturą (ludzie, miejsca, budynki, zdarzenia).

●      Miasto "wciąga" i pochłania człowieka, jest intrygujące/ ale może być także przestrzenią zagrożenia.

●      W literaturze miasto bywa często idealizowane; staje się przedmiotem poetyzacji; podlega mityzacji (tworzenie prywatnego mitu miasta).

Teza: Miasto jest przestrzenią dynamiczną: pozostaje w ciągłym ruchu i stale podlega przemianom. Taka przestrzeń jednak nie stwarza poczucia bezpieczeństwa człowiekowi - wręcz przeciwnie, może być nieprzyjazna i wroga. Życie w mieście wiąże się z licznymi trudnościami i zagrożeniami.

Interpretacja fragmentu - przykładowe spostrzeżenia:

●      Miejscem akcji jest industrialna (przemysłowa) Łódź końca XIX wieku. Jest to czas rozwoju przemysłu, maszyn i fabryk ("wiek pary i elektryczności", który prowadził do intensywnego rozwoju miast (“zaczynały wyrastać całe ulice nowych domów, fabryk, interesów, nowych szachrajstw i wyzysków").

●      Uprzemysłowienie i rozwój miasta niesie z sobą także wiele negatywnych następstw.

●      Miasto opisane zostało za pomocą metafory wiru (“podobne do potężnego wiru, w którym kotłowali ludzie, fabryki, materiały i namiętności"). Opis miasta jest niezwykle dynamiczny. Jest to przestrzeń w ciągłym ruchu, poddana nieustannym przeobrażeniom, zmienna.

●      Kontekst biblijny - metafora tytułowej “ziemi obiecanej" - miasto jest miejscem, do którego ludzie podążają, ponieważ liczą, że przyniesie im ono dobrobyt i stabilizację. “Ziemia obiecana" (przez Boga) to biblijne miejsce, do którego Mojżesz miał doprowadzić Izraelitów. W kontekście XIX-wiecznej Łodzi określenie “ziemia obiecana" ma wydźwięk ironiczny.

●      Miasto działa, aby pomnażać zyski - niekoniecznie jednak daje dobrobyt tym, którzy na nie pracują (“po trupach fabryk i ludzi - byle zdążyć prędzej do milionów"). Częstym zjawiskiem jest wyzysk i ciężka praca, która nie przynosi godziwej zapłaty.

●      Życie w mieście jest intensywne, pełne dynamicznych, często skrajnych emocji (“pełne błysków tajemniczych, głosów, płaczów, szlochań, śmiechów - cała gama przeszłego czy jutrzejszego życia").

●      Organicystyczna metafora miasta: miasto zachowuje się jak pasożyt (“polip"), który “żywi się" ludźmi i wyniszcza okoliczną przyrodę (kontekst historyczny: masowy napływ ludności we wsi do miast): “Dla tej "ziemi obiecanej", dla tego polipa pustoszały wsie, ginęły lasy, wycieńczała się ziemia ze swoich skarbów, wysychały rzeki".

Argumenty własne:

Argument I: Petersburg w “Zbrodni i Karze" F. Dostojewskiego

Petersburg to tzw. miasto-moloch - ciemna, brudna, posępna i nieprzyjazna przestrzeń. Miasto portretowane jest w sposób naturalistyczny. W powieści możemy dostrzec wiele negatywnych aspektów życia w mieście oraz wiele zjawisk z marginesu życia społecznego (nędza i bieda, warunki życia studentów, sytuacja rodziny Marmieładowa, alkoholizm, prostytucja, patologie społeczne itp.).

Argument II: opis ubogiego Powiśla (dzielnicy Warszawy) w "Lalce" B. Prusa

Powiśle to uboga dzielnica Warszawy, w której mieszkają ludzie z tzw. nizin społecznych, trudniący się ciężką pracą fizyczną (np. Węgiełek). Podczas spaceru Wokulski dostrzega nie tylko nędzę i przytłaczający krajobraz Powiśla, ale także snuje rozważania nad kwestiami społecznymi (nędza, wyzysk, konieczność pomocy charytatywnej i pracy u podstaw).

Inne przykładowe teksty kultury z motywem miasta:

●      J. Przyboś, "Na kołach"

●      J. Tuwim, "Mieszkańcy"

●      B. Schulz, "Sklepy cynamonowe"

●      A.Camus, "Dżuma"

●      F. Kafka, "Proces"

●      Biblia (np. upadek Babilonu, zburzenie Sodomy i Gomory)

●      A.Mickiewicz, "Dziady" cz. III (Ustęp - opis Petersburga)

●      M.Gaszyński, "Sen o Warszawie" (utwór Cz. Niemena),

●      Myslovitz i M. Grechuta, "Kraków"

●      Pidżama Porno, "Ezoteryczny Poznań"

●      Kult, "1932 - Berlin"

●      Taco Hemingway, "Trójkąt warszawski"

Kolejny temat i jego opracowanie znajdziesz na stronie 4

Matura 2021. Temat 3. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów. 

Wstęp - przykładowe spostrzeżenia:

●      Tytułowy "strych" to metafora ludzkiej pamięci.

●      Skojarzenia ze strychem: przestrzeń rzadko odwiedzana, zakurzona; ważne miejsce w domu, składowisko rzeczy z dawnych lat; miejsce sentymentalne - mające zdolność przywoływania wspomnień itp.

Teza interpretacyjna: Podmiot liryczny porównuje pamięć ludzką i wspomnienia do strychu - miejsca, w którym składujemy stare przedmioty. Zarówno w pamięci, jak i na strychu mieszczą się rzeczy ważne dla człowieka, intensywnie oddziałujące na jego emocje i tworzące jego tożsamość.

Interpretacja:

●      Podmiot liryczny opisuje pamięć za pomocą metafory "strychu mrocznego" - pamięć ma swoje zakamarki, tajemne miejsca, niewiadome. Często sami jesteśmy zaskoczeni, co kryje się w naszej pamięci.

●      "Zastojem i ciszą (...) nasiąkają cienie" - strych kojarzy się z przestrzenią refleksji, zadumy; stanowi miejsce, w którym zatrzymał się czas.

●      "Przypomnień nietoperze pod belkami wiszą" - autorka opisuje wspomnienia za pomocą animizacji (metafory). "Przypomnienia" (wspomnienia) są jak nietoperze - ciche, ale niekiedy wzbudzające strach.

●      W wierszu dostrzec można kontrasty: "kurz siwy" / "słoneczna kropla" - tak jak w życiu; wspomnienia ludzkie mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Życie ludzkie jest szare, ale od czasu do czasu oświetlają je promienie słońca.

●      "Krzywd dawnych przebaczonych puste gniazda" - przebaczenie ma funkcję uwalniającą; sprawia, że "wyfruwamy", czujemy się lekko, zrzucamy z siebie ciężar krzywdy. Jednak mimo przebaczenia, pamięć o krzywdach, których doznaliśmy, pozostaje.

●      W ostatniej strofie mowa jest o nadziejach, złudzeniach i tęsknotach. Metafora "połamanych skrzydeł" sugeruje, że ludzkie życie jest pełne rozczarowań.

Nawiązania literackie (opcjonalnie):

●      M. Świetlicki, "Uniwersytety"

●      L. Staff, "Dzieciństwo"

Zakończenie - przykładowe wnioski:

●      Jedna i druga przestrzeń (strych, pamięć ludzka)  warta jest “odwiedzania" i pielęgnowania, ponieważ wiele mówi o nas samych.

●      Każdy przechowuje w pamięci różnego rodzaju wspomnienia. Nawet te smutne i pesymistyczne warte są zachowania, ponieważ mogą być podstawą do refleksji lub ważną lekcją w naszym życiu.

●      Życie ludzkie pełne jest smutku, cierpienia, słabości - te negatywne aspekty przypominają zakurzone przedmioty na strychu; nie chcemy do nich wracać, jednak nie ma możliwości całkowitego wyrzucenia ich z pamięci.

Przypomnijmy, że w środę odbędzie kolejny egzamin obowiązkowy. O godz. 9:00 - 5 maja rozpocznie się matura 2021 z matematyki. Zobacz także: Matura 2021. Czy doszło do przecieku? 

Matura 2021. Sprawdź terminy dodatkowe i poprawkowe