CKE ogłosiła duże zmiany na maturze 2023. Oto nowa lista lektur obowiązkowych
Oprac.: Andrzej Zasadni
Lista lektur obowiązkowych na maturze to długi katalog dzieł. Egzamin dojrzałości z języka polskiego sprawdza znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej, a także ocenia umiejętność rozważania o nich z wykorzystaniem odpowiedniej terminologii. Choć matura 2023 rozpocznie się za kilka miesięcy, warto sprawdzić, jak wygląda lista lektur obowiązkowych. Tym bardziej że maturzystów czeka sporo zmian.
Matura 2023 rozpocznie się 4 maja. Tradycyjnie pierwszy egzamin to zderzenie z wymaganiami z języka polskiego, dlatego warto już teraz poznać, jaka jest lista lektur obowiązkowych. Zwłaszcza że uległa ona modyfikacjom. Zgodnie z aneksem wydanym przez Centralną Komisję Egzaminacyjną kilka lektur wypadło z listy.
Spis treści:
Matura 2023: lista lektur obowiązkowych. Co się zmienia?
Porównując listę lektur obowiązkowych na maturze z 2022 roku z wykazem znajomości utworów na egzaminie w 2023, widać kilka znaczących różnic. To między innymi rezygnacja z "Ferdydurke" Gombrowicza, a także usunięcie z obowiązkowych lektur "Romeo i Julii" Szekspira. Co ciekawe, maturzyści nie muszą również znać "Podróży z Herodotem" Kapuścińskiego.
Matura 2023 to także zmiana wymagań co do znajomości "Odysei" Homera. Ta z poziomu podstawowego trafia do poziomu rozszerzonego. Podobny los spotyka "Nie-Boską Komedię" Krasińskiego. Z powojennej piosenki literackiej usunięto teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory Demarczyk i Młynarskiego.
Jak jeszcze zmienia się lista lektur obowiązkowych? Usunięto "Madame" Antoniego Libery. Nie będzie również "Drogi donikąd" Mackiewicza, a znajomością wierszy Białoszewskiego można wykazać się już tylko na poziomie rozszerzonym. Podobnie zresztą jak wierszy Czechowicza i Gajcy.
Na poziomie podstawowym nie trzeba już znać "Rozdzióbią nas kruki, wrony" Żeromskiego. Matura 2023 z języka polskiego to również rezygnacja z "Z legend dawnego Egiptu" Prusa. Znikają też "Psalm 13" oraz "Psalm 47" Kochanowskiego. Wykreślone zostały utwory Iłłakowiczównej, Poświatowskiej czy Polkowskiego. Nie będzie także "Chłopów" Reymonta.
Matura 2023: lista lektur obowiązkowych znanych w całości
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie wymagań egzaminacyjnych dla egzaminu maturalnego dzieli listę lektur obowiązkowych na trzy kategorie. Pierwsza to te utwory, które należy znać w całości, a nie tylko fragmenty. Oto lista lektur obowiązkowych na maturze:
- Jan Parandowski "Mitologia", część I Grecja;
- Sofokles "Antygona";
- Jan Kochanowski "Odprawa posłów greckich";
- William Szekspir "Makbet";
- Molier "Skąpiec";
- Adam Mickiewicz "Konrad Wallenrod Dziady cz. III";
- Juliusz Słowacki "Kordian";
- Bolesław Prus "Lalka";
- Eliza Orzeszkowa "Gloria victis";
- Henryk Sienkiewicz "Potop";
- Fiodor Dostojewski "Zbrodnia i kara";
- Stanisław Wyspiański "Wesele";
- Stefan Żeromski "Przedwiośnie";
- Tadeusz Borowski opowiadania "Proszę państwa do gazu", "Ludzie, którzy szli";
- Gustaw Herling-Grudziński "Inny świat";
- Hanna Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem";
- Albert Camus "Dżuma";
- George Orwell "Rok 1984";
- Sławomir Mrożek "Tango";
- Marek Nowakowski "Raport o stanie wojennym" (wybrane opowiadanie), "Górą Edek" (z tomu "Prawo prerii");
- Jacek Dukaj "Katedra" (z tomu "W kraju niewiernych");
- Andrzej Stasiuk "Miejsce" (z tomu "Opowieści galicyjskie");
- Olga Tokarczuk "Profesor Andrews w Warszawie" (z tomu "Gra na wielu bębenkach").
To lista lektur obowiązkowych na maturze na poziomie podstawowym. Jakie wymagania postawiono wobec uczniów zdających język polski na poziomie rozszerzonym? Jak czytamy w wymaganiach CKE, znać w całości należy "Hamleta" Szekspira, "Lillę Wenedę" Słowackiego oraz "Nie-Boską Komedię" Słowackiego.
Lista lektur obowiązkowych na poziomie rozszerzonym to również "Ojciec Goriot" Balzaca, "Klub Pickwicka" Dickensa, "Martwe dusze" Gogoli czy "Pani Bovary" Flauberta. Listę wydłuża "Noc listopadowa", "Mistrz i Małgorzata", "Szewcy", wybrane opowiadania z tomu "Sklepy cynamonowe", "Mała Apokalipsa" oraz wybrane opowiadania Mrożka.
Matura 2023: lista lektur obowiązkowych - fragmenty
Lista lektur obowiązkowych to również znajomość wybranych fragmentów literackich dzieł. Oto lista lektur obowiązkowych, dla których nie obowiązuje znajomość całego utworu, a wymagana jest znajomość jego części:
- fragmenty Biblii "Księgi Rodzaju", "Księgi Hioba", "Księgi Koheleta", "Pieśni nad Pieśniami", "Księgi Psalmów" oraz "Apokalipsy św. Jana";
- Homer "Iliada";
- "Lament świętokrzyski";
- "Legenda o św. Aleksym";
- "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią";
- "Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu";
- Gall Anonim "Kronika polska";
- Dante Alighieri "Boska Komedia";
- Piotr Skarga "Kazania sejmowe";
- Jan Chryzostom Pasek "Pamiętniki";
- wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego oraz Agnieszki Osieckiej.
To lista lektur obowiązkowych na poziomie podstawowym. Poziom rozszerzony, jak tłumaczy CKE, wymaga znajomości fragmentów "Odysei", "Poetyki" i "Retoryki" Arystotelesa, "Państwa" Platona oraz "Wyznań" św. Augustyna. Do tego przyda się znajomość fragmentów "Summy teologicznej" św. Tomasz z Akwinu, "Prób" de Monteigne'a i "Procesu" Kafki.
Matura 2023: lista lektur obowiązkowych - utwory poetyckie
Egzamin dojrzałości to również sprawdzenie wiedzy z utworów poetyckich. W wymaganiach Ministerstwa Edukacji i Nauki czytamy, że na egzaminie maturalnym nie będzie sprawdzana znajomość treści wierszy. Lista lektur obowiązkowych z puli utworów poetyckich obejmuje:
- wybrane utwory Horacego;
- "Bogurodzicę";
- wybrane pieśni Jana Kochanowskiego;
- wybrane wiersze Daniela Naborowskiego, Jana Andrzeja Morsztyna i Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego;
- "Hymn do miłości ojczyzny" i wybrane satyry Krasickiego;
- wybór sielanek i liryki religijnej Franciszka Karpińskiego;
- Mickiewicza "Oda do młodości", wybrane ballady w tym "Romantyczność", wybrane sonety z cyklu "Sonety krymskie" oraz inne wiersze;
- wybrane wiersze Słowackiego, w tym "Grób Agamemnona" (fragmenty) i "Testament mój".
Do tej listy należy dodać wybrane wiersze Norwida, Asnyka, Kasprowicza, Przerwy-Tetmajera, Staffa, Leśmiana, Tuwima i Lechonia. Mogą pojawić się również wiersze Jasnorzewskiej, Przybosia, Baczyńskiego i Balińskiego.
To nie wszystko. Pojawić mogą się również tacy poeci jak Wierzyński, Miłosz, Różewicz, Rymkiewicz, Szymborska czy Herbert. Listę poetów zamykają Barańczak i Wencel.
Listę lektur obowiązkowych na maturze na poziomie rozszerzonym należy uzupełnić o "Treny" Jana Kochanowskiego (jako cykl poetycki), "Bema pamięci żałobny - rapsod" Norwida, jego "Fortepian Szopena" oraz fragmenty "Czarne kwiaty" i "Promethidion". Na poziomie rozszerzonym mogą się pojawić wybrane wiersze Czechowicza, Gajcego i Białoszewskiego.
CZYTAJ TAKŻE:
