Wtorek, 17 grudnia 2024 (11:42)
Politycy Koalicji Obywatelskiej chcą wszczęcia przez Instytut Pamięci Narodowej postępowania w sprawie porównania przez posłów PiS poszukiwanego listem gończym Marcina Romanowskiego do bohaterów...
Stan wojenny
Wtorek, 21 listopada 2023 (11:57)AktualizacjaPoniedziałek, 27 listopada 2023 (12:39)
Stan wojenny w Polsce - stan nadzwyczajny wprowadzony przez komunistyczne władze w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r., który obowiązywał na terenie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Był zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a zniesiono go 22 lipca 1983 roku. Stan wojenny został wprowadzony na mocy uchwały Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, niekonstytucyjnego organu władzy, a poparł go Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na mocy uchwały z dnia 25 stycznia 1982 roku. Na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego stał gen. Wojciech Jaruzelski, który objął funkcję I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, premiera oraz ministra obrony narodowej. Szacuje się, że liczba ofiar stanu wojennego sięga 100 osób. Władze internowały ponad 10 tysięcy osób działających w Niezależnym Samorządnym Związku Zawodowym "Solidarność".
/
Stan wojenny
- Data rozpoczęcia:13.12.1981
- Data zakończenia:22.07.1983
- Kraj:Polska
Stan wojenny - przygotowania
Przygotowania do stanu wojennego odbywały się już w czasie strajków w sierpniu 1980 roku. Władze komunistyczne chciały powstrzymać niepokoje społeczne, a także zdławić rodzący się ruch "Solidarność". W sierpniu 1980 roku Biuro Polityczne KC KPZR wydało rozporządzenie dotyczące mobilizacji czterech dywizji radzieckich, które miałyby wejść na teren Polski na początku września 1980 roku, gdyby doszło do sytuacji daleszego narastania ogólnokrajowych strajków. Prace nad wprowadzeniem stanu wojennego odbywały się w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego.
W październiku 1980 roku Biuro Polityczne KC PZPR zwróciło się z wnioskiem o powołanie zespołu, który sporządziłby plan w razie strajku generalnego zorganizowanego przez "Solidarność". W listopadzie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowało plany internowania niemal 13 tys. działaczy opozycji.
Jednocześnie w Moskwie opracowywano scenariusz bezpośredniej interwencji państw Układu Warszawskiego. Planowano, że wojska radzieckie wkroczą do Polski w ramach ćwiczeń "Sojuz 80". Miało to nastąpić 8 grudnia 1980 roku. Jednak, po sprzeciwie USA i zapewnieniach władz PRL, że "same dadzą sobie radę", sekretarz generalny Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Leonid Breżniewodstąpił od tego zamierzenia.
W ramach przygotowań do stanu wojennego wydrukowano w Związku Sowieckim 100 tysięcy egzemplarzy obwieszczenia dotyczącego wprowadzenia stanu wojennego, ustalono listę przedsiębiorstw, które miały zostać zmilitaryzowane, a także sporządzono listy komisarzy wojskowych odpowiedzialnych za zarządzanie administracją państwową. Ponadto w więzieniach zarezerwowano miejsca dla około 5 tysięcy opozycjonistów, którzy mieli być internowani. Pod koniec 1981 roku odziały ZOMO (Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej) szkoliły się w walkach z tłumem.
Wprowadzenie stanu wojennego
Generał Wojciech Jaruzelski, który był wówczas premierem twierdził, że ostateczną decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego podjął w nocy z 9 na 10 grudnia. 12 grudnia ta decyzja została zatwierdzona.W niedzielę 13 grudnia, o godzinie 6:00 rano gen. Wojciech Jaruzelski poinformował w radiowo-telewizyjnym przemówieniu o wprowadzaniu stanu wojennego i wyjaśnił powody tej decyzji. "Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią" - zaznaczył gen. Jaruzelski, argumentując, że fatalna sytuacja ekonomiczna jest wynikiem konfliktów społecznych i strajków.
Gen. Wojciech Jaruzelski uzasadnił, że wprowadzenie stanu wojennego ma uchronić kraj przed widmem wojny domowej.
Stan wojenny - powody wprowadzenia
Oficjalnym powodem wprowadzenia stanu wojennego była fatalna sytuacja gospodarcza kraju. Jednak jak wskazują historycy, najważniejszym powodem była obawa komunistów przed utratą władzy i zamiar siłowego zdławienie niezależnego ruchu NSZZ "Solidarność". Dodatkowo w szeregach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) dochodziło do nieporozumień w kwestii reform ustroju polityczno-gospodarczego PRL. By ustabilizować sytuację wprowadzono stan wojenny.
Stan wojenny - krwawa pacyfikacja kopalni "Wujek"
W reakcji na stan wojenny, nasiliły się akcje protestacyjne zainicjowane przez NSZZ "Solidarność". Strajki odbywały się w kilkuset zakładach pracy, m.in. w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, Hucie im. Lenina w Krakowie czy w Hucie Katowice.
Najtragiczniejsze sceny rozegrały się 16 grudnia 1981 roku podczas pacyfikacji przez oddział ZOMO Kopalni Węgla Kamiennego "Wujek" w Katowicach. W wyniku ostrzału przez specjalny pluton ZOMO, śmierć poniosło 9 górników, a 25 zostało rannych.
Po krwawej pacyfikacji "Wujka" większość strajków wygasła lub została stłumiona. Według szacunków, w wyniku postrzeleń czy brutalnych pobić przez siły bezpieczeństwa PRL, w czasie stanu wojennego zginęło około 100 osób. Internowano 10 131 osób działających w "Solidarności".
Stan wojenny - ograniczenia dla obywateli
W czasie trwania stanu wojennego w Polsce wprowadzone zostały ograniczenia dla obywateli. Komunistyczne władze wprowadziły godzinę milicyjną w czasie od godz. 22:00 do 6:00, co oznaczało, że nie można było poruszać się w miejscach publicznych bez przepustek. Zakazano przekraczania granicy kraju.
Wprowadzono reglamentację towarów oraz kartki m.in. na mięso, cukier, masło, mąkę, czekoladę, papier toaletowy, alkohol, papierosy czy benzynę.
W czasie stanu wojennego była funkcjonowała także cenzura korespondencji, media prowadziły działalność propagandową, a prezenterzy telewizyjni występowali w mundurach wojskowych. Zawieszono działalność związków zawodowych.
Stan wojenny - nielegalność
W 2012 roku warszawski sąd wydał wyrok, uznający że Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego była związkiem przestępczym o charakterze zbrojnym, zaznaczając przy tym, że stan wojenny został wprowadzony nielegalnie. Równocześnie sąd skazał część członków WRON, w tym m.in. gen. Czesława Kiszczaka, byłego szefa MSW.
Gen. Wojciech Jaruzelski, były premier oraz gen. Florian Siwicki, były szef sztabu generalnego i były minister obrony narodowej, nie usłyszeli wyroku, bo ich sprawy wyłączono z głównego procesu z uwagi na ich zły stan zdrowia.
Stan wojenny - obchody rocznicy
Decyzją Sejmu z 2002 roku, data 13 grudnia jest Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego. Co roku 13 grudnia, o godzinie 19:30 organizowana jest akcja IPN "Zapal światło wolności". W ten sposób obywatele w symboliczny sposób upamiętniającą ofiary stanu wojennego.
Stan wojenny - Wiadomości
Czwartek, 6 czerwca 2024 (19:12)
W ciągu pięciu lat prezydentury Wołodymyra Zełenskiego dla 43 proc. obywateli Ukrainy stan demokracji w kraju się pogorszył - wynika z sondażu Kijowskiego Międzynarodowego Instytutu Socjologii....
Piątek, 24 maja 2024 (20:30)
Samolot byłego prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza wylądował na Białorusi - twierdzą niezależni, białoruscy eksperci. Maszyna miała pojawił się na lotnisku w Homlu o godzinie 12:50 czasu...
Środa, 20 grudnia 2023 (13:52)
- Mamy powrót do rządów Jaruzelskiego, mamy stan wojenny w Polsce - powiedział poseł PiS Arkadiusz Mularczyk, który pojawił się w siedzibie TVP przy ul. Woronicza. Parlamentarzysta opozycji...
Wtorek, 13 grudnia 2022 (08:50)
W tym roku obchodzimy 41. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Wydarzenie to uznaje się za jedno z najistotniejszych we współczesnej historii naszego kraju. Przypominamy, kiedy i...
Wtorek, 13 grudnia 2022 (07:46)
Mija 41. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. W nocy z 12 na 13 grudnia w 1981 roku władzę w kraju przejęła junta wojskowa pod przywództwem generała Wojciecha Jaruzelskiego. Był to...
Niedziela, 13 grudnia 2020 (09:31)
W związku z 39. rocznicą wprowadzenia w Polsce stanu wojennego Instytut Pamięci Narodowej przygotował akcję społeczną pod hasłem "Ofiarom stanu wojennego. Zapal światło wolności". By wziąć w niej...
Czwartek, 13 grudnia 2018 (21:12)
Nienawiść i obłuda powodują, że lider PO Grzegorz Schetyna pisze coraz większe idiotyzmy; jego partia - Platforma przywraca komunistyczne nazwy ulic i broni przywilejów zbrodniarzy PRL-owskich...
Środa, 14 grudnia 2011 (14:30)
Z okazji 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego Poczta Polska w Nowym Sączu wspólnie z Międzyzakładową Komisją Pracowników Oświaty NSZZ "Solidarność" wydała kartkę pocztową oraz pamiątkowe...