14 objawów depresji u nastolatków. Na co powinni zwrócić uwagę rodzice i nauczyciele?

Nastoletnia depresja często mylona jest z buntem młodzieńczym. Zazwyczaj zmiany nastroju u młodzieży tłumaczone są tzw. "burzą hormonów" bądź niekorzystnym wpływem rówieśników. Przyczynia się do tego fakt, że przeważającym objawem depresji u nastolatków nie jest długo utrzymujący się smutek (jak w przypadku dorosłych), lecz drażliwość, irytacja i złość.

Niejednokrotnie młode osoby doświadczające depresji przyjmują wrogą postawę wobec otoczenia, która jest sposobem na manifestację problemu oraz potrzeby otrzymania pomocy.

Należy zatroszczyć się o zdrowie psychiczne dziecka wtedy, gdy w okresie dojrzewania nastąpi gwałtowna zmiana w jego zachowaniu, np. dotychczas nieśmiała młoda osoba staje się nadmiernie gadatliwa i nieuprzejma lub otwarty i towarzyski młody człowiek nagle zaczyna zamykać się w sobie i unikać kontaktów społecznych.

Rodzic powinien zareagować również wtedy, gdy u nastolatka przez co najmniej dwa tygodnie utrzymują się minimum dwa lub trzy z poniższych symptomów:

●      spadek samooceny i utrata wiary we własne możliwości;

●      obniżony nastrój, przygnębienie i płaczliwość;

●      brak energii i ciągłe zmęczenie (objawiające się m.in. wielogodzinnym spędzaniem czasu przed komputerem, telefonem czy telewizorem);

●      trudności z koncentracją uwagi i osłabienie pamięci;

●      zobojętnienie i trudność w przeżywaniu radości;

●      zniechęcenie do wykonywania wcześniej lubianych czynności;

●      pesymistyczne myśli odnośnie przyszłości;

●      nieumiejętność poradzenia sobie z krytyką;

●      zaburzenia snu (trudności z zasypianiem, wybudzanie się w nocy bądź wcześnie rano, nadmierna senność);

●      utrata apetytu lub spożywanie bardzo dużej ilości jedzenia;

●      objawy psychosomatyczne: bóle głowy lub brzucha, biegunki, zaparcia, kołatanie serca, duszności, omdlenia;

●      pobudzenie psychoruchowe (wiercenie się, podejmowanie bezwiednych działań takich jak skubanie ubrania, obgryzanie paznokci, drapanie się);

●      zachowania ryzykowne, agresywne lub autoagresywne (samookaleczenia, głodzenie się, skubanie skóry, szczypanie się itp.);

●      myśli samobójcze, wzmożone zainteresowanie śmiercią (np. tematyką śmierci w filmach, muzyce, książkach).

W przypadku zauważenia niepokojących objawów u dziecka, należy skorzystać z konsultacji u lekarza wyspecjalizowanego w psychiatrii dzieci i młodzieży. Wskazane jest również zgłoszenie się do psychologa lub psychoterapeuty.

Rodzice powinni reagować nie tylko na to, co sami zauważą w zachowaniu nastolatka, lecz także na sygnały ze strony nauczycieli, pedagogów szkolnych czy znajomych dziecka. Warto, aby opiekunowie okazywali wsparcie młodzieży w depresji poprzez dostosowanie oczekiwań do jej realnych możliwości w danym momencie oraz cierpliwe oczekiwanie na poprawę.

Przyczyny depresji u nastolatków mogą leżeć w predyspozycjach genetycznych i zaburzeniach poziomu neuroprzekaźników. Ponadto w okresie dojrzewania psychika człowieka jest bardzo delikatna, przez co wydarzenia, które z perspektywy dorosłych wydają się błahe, dla młodych ludzi bywają źródłem cierpienia i mają długofalowe konsekwencje dla ich życia.

Osoby w wieku nastoletnim dopiero poszukują własnej tożsamości i systemu wartości. Często znajdują się pod dużą presją społeczną, stoją przed ważnymi wyborami dotyczącymi drogi zawodowej oraz doświadczają poczucia osamotnienia i trudnych do zaakceptowania zmian we własnych ciałach.

Zmagają się też z licznymi kłopotami w tworzeniu trwałych więzi z rówieśnikami i członkami rodziny. Niejednokrotnie doznają nadużyć lub przemocy w bliskich relacjach.

Nie są przy tym w stanie samodzielnie regulować emocji, radzić sobie z negatywnymi myślami i racjonalizować wielu sytuacji, ponieważ nie mają jeszcze wystarczająco rozwiniętej kory przedczołowej, czyli części mózgu odpowiedzialnej za hamowanie spontanicznych i gwałtownych stanów emocjonalnych.

Dojrzewanie to duży skok rozwojowy i trudny czas w życiu każdej osoby. Z tego powodu nie można lekceważyć, unieważniać czy ignorować problemów młodych ludzi, które są realne. Nastolatek potrzebuje akceptacji dla swoich bolączek - takich, jak sam je opisuje i przeżywa, nawet jeśli z perspektywy dorosłego człowieka wydają się one małe lub nic nieznaczące.

Rodzic, który stoi po stronie dziecka z depresją, normalizuje przeżywane przez nie emocje i zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa sprawia, że młoda osoba czuje się przyjęta i zrozumiana, co sprzyja zwalczaniu objawów depresji.