Bitwa pod Grunwaldem 2022. Rosjanom odmówiono udziału w inscenizacji

Dlaczego Bitwa pod Grunwaldem miała tak duże znaczenie dla średniowiecznej Europy? O co chodzi ze słynną historią o dwóch nagich mieczach? Co się stało z Zakonem Krzyżackim? I wreszcie: jak wyglądać będą tegoroczne "Dni Grunwaldu" - organizowane od kilku lat w rocznicę tego ważnego wydarzenia?

W 1409 roku na Żmudzi wybuchło powstanie antykrzyżackie. Był to czas, kiedy Zakon Krzyżacki i Wielkie Księstwo Litewskie prowadziły spory o te tereny. Wielki Mistrz Krzyżacki Ulrich von Jungingen zwrócił się do Władysława Jagiełły, aby ten nie angażował się w konflikt. Polski król odmówił i poparł działania swojego brata stryjecznego, wielkiego księcia litewskiego Witolda.

To zmusiło Krzyżaków do zmiany kierunku swoich działań, koncentrując się na zachodnim kierunku. Jeszcze w sierpniu 1409 roku Zakon zajął ziemię dobrzyńską i zaatakował Kujawy i Wielkopolskę. Jagiełło szybko odzyskał Kujawy i odbił Bydgoszcz. W październiku zawarto rozejm, który miał obowiązywać do 24 czerwca 1410 roku.

Chociaż pokojowy traktat był znacznie korzystniejszy dla Zakonu Krzyżackiego, który przejął ziemię dobrzyńską, dawał Jagielle czas. Polski król zdawał sobie sprawę z militarnej przewagi Krzyżaków. Dlatego potrzebny był mu traktat, który pozwoli na zorganizowanie wyprawy wojennej w roku następnym i przygotowanie do decydującej bitwy.

15 lipca około godz. 8. wojska polsko-litewskie stanęły u południowego wybrzeża jeziora Łubień. Od zachodu nadchodzili Krzyżacy. Ocenia się, że liczebność rycerstwa polskiego wyniosła 20 tys. osób, podczas gdy pod litewskimi chorągwiami stanąć mogło około 10 tys. ludzi. Siły krzyżackie zmobilizowały ponad 20 tys., z czego część rozrzucono po zamkach wzdłuż Wisły.

Około południa obie strony były już w pełni gotowe, a ich szeregi dzieliła licząca 200-300 metrów przestrzeń. Gdy król kończył swe poranne czynności i zakładał hełm, w polskim obozie pojawiło się dwóch heroldów. Przybysze wręczyli Jagielle i Witoldowi dwa miecze i zadeklarowali gotowość do cofnięcia szeregów krzyżackich, by Polacy i Litwini mogli wyjść na odkryty teren:

Miecze przyjęto, a obraźliwe słowa uznano za znak porażki Krzyżaków. Zwarcie chorągwi prowadzonych przez wielkiego mistrza z Polakami zakończyło się klęską Zakonu. Już w pierwszym starciu poległ Ulryk von Jungingen, a wraz z nim większość wielkich urzędników krzyżackich. Do klęski przyczyniło się uderzenie polskiego odwodu w skrzydło atakujących.

Przewagę na placu boju miały praktycznie cały czas wojska dowodzone przez króla Polski, oprócz jej III fazy, kiedy nieco zaskoczone siły polsko-litewskie dały się zepchnąć do defensywy. Straty po stronie polskiej wynosiły od 2 do 3 tysięcy zabitych. Strona Krzyżacka wystawiła 50 chorągwi w tym z Niemiec, Szwajcarii, Śląska, Pomorza czy Czech. Starty po ich stronie to 8 tysięcy zabitych i 14 tysięcy wziętych do niewoli.

Bitwa pod Grunwaldem nie została wykorzystana dla całkowitego zniszczenia zakonu. Zwycięstwo wyniosło dynastię Jagiełłów do rangi najważniejszej w Europie, a sam król Polski pozyskał większe zaufanie polskiej szlachty, przez co umocnił swoją pozycję na tronie królewskim. Po zwycięstwie do Polski powróciła utracona rok wcześniej ziemia dobrzyńska, Litwa natomiast zyskała Żmudź. 

Potęga Zakonu Krzyżackiego została nadłamana. Nie udało się zdobyć twierdzy Zakonu Krzyżackiego w Malborku, a według części badaczy wpływ miała na to postawa króla Witolda, który obawiał się dalszego wzrostu znaczenia Korony w Unii i miał opóźniać pościg za niedobitkami wojsk Zakonu Krzyżackiego. Mimo to nadchodził Złoty Wiek dla Rzeczpospolitej.

Po dwóch latach przerwy spowodowanej pandemią koronawirusa powraca największa średniowieczna rekonstrukcja historyczna. Na polach bitwy pod Grunwaldem pojawili się już zarówno wojownicy, jak i widzowie. 

Oprócz samej inscenizacji podczas Dni Grunwaldu przeprowadzone zostaną m.in. mistrzostwa kraju w walkach rycerskich oraz konny turniej rycerski. W piątek 15 lipca program imprezy to:

•  9.00 - Msza Święta w języku Łacińskim w oprawie średniowiecznej - obóz Wielkiego Mistrza;
• 10.00 - X Mistrzostwa Polski w Szachach Historycznych wg XIV wiecznych traktatów (sala kinowa Muzeum);
• 11.00 - X Mistrzostwa Polski - VI Turniej Bojowy Miecza Jednoręcznego "O Srebrny Pas Grunwaldu" - Finał;
• 12.30 - "Grunwaldzkie Wici";
• 14.00 - Turniej łuczniczy “EFENDI" - pole bitwy;
• 14.00 - Mistrzostwa Polski w Walkach Rycerskich - Turniej bojowy “Samowtór" (walki 2vs2);
• 17.00 - Próba generalna XXV Inscenizacji Bitwa pod Grunwaldem;
• 18.30 - X Mistrzostwa Polski VI Turniej Bojowy Miecza Jednoręcznego "O Złoty Pas Grunwaldu";
• 20.00 - "Huskarl" - koncert zespół muzyki dawnej (scena u Rycerzy);
• 21.00 - "Viatores" - koncert zespół muzyki dawnej (scena u Rycerzy);
• 22.00 -  III Turniej Bardów oraz koncert zespół muzyki “Roderyk" (scena u Rycerzy).

Obchody tradycyjnie odbywają się od środy aż do niedzieli. Wtedy to mają miejsce turnieje rycerskie, pokazy rzemiosł dawnych, koncerty muzyczne i wiele innych. Są również turnieje łucznicze, prezentacje walk rycerskich i liczne warsztaty, w tym warsztaty chorału gregoriańskiego.

Punktem kulminacyjnym kilkudniowej, historycznej imprezy jest rekonstrukcja bitwy z 1410 roku, w której bierze udział około 1250 rekonstruktorów historycznych. 

W pierwszej inscenizacji dokładnie 25 lat temu, brało udział ponad 350 walczących. W roku 2010, w 600-lecie bitwy, było ich ponad 2000. Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem to część sobotniego programu 16 lipca:

• 10.00 - Msza De Divisione Apostolorum (j. łaciński wg. formularza z 1410 r.), w oprawie muzycznej oktetu wokalnego OCTAVA ensemble (scena u Rycerzy);
• 11.00 - Mistrzostwa Polski w Walkach Rycerskich - VIII Turniej bojowy dla osób niepełnoletnich;
• 11.00 - Bule (Pétanque) - Finał (obóz Chorągwi K i M Gdańska);
• 12.30 - Apel Grunwaldzki na Wzgórzu Pomnikowym;
• 14.00 - Wyjście rekonstruktorów historycznych na pole bitwy;
• 15.00 - XXIV Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem;
• 16.00 -  Koncerty Lectio Divina w wykonaniu oktetu wokalnego OCTAVA ensemble (scena u Rycerzy);
• 17.00 - “Żniwa" - koncert zespół muzyki “Medieval Folk" (scena u Rycerzy);
• 18.00 - “Viatores" - koncert zespół muzyki dawnej (scena u Rycerzy);
• 19.00 -  Finał III Turnieju Bardów oraz koncert zespół muzyki “Roderyk" (scena u Rycerzy).

Na polach pod Grunwaldem, spotykają się tysiące rekonstruktorów oraz miłośników średniowiecza z całego świata, w tym m.in. z: Niemiec, Włoch, Francji, Finlandii, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, a nawet Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii. 

Nie będzie rekonstruktorów z Rosji, którym odmówiono udziału w imprezie. Rekonstruktorzy z tego kraju co roku pojawiali się pod Grunwaldem.