Nagroda Nobla z fizyki. Ogłoszono laureatów

Ogłoszono laureatów Nagrody Nobla z fizyki - to Pierre Agostini ze Stanów Zjednoczonych, Ferenc Krausz z Niemiec i Anne L'Huillier ze Szwecji. Decyzję podjęła Królewska Szwedzka Akademia Nauk.

Laureaci Nagrody Nobla z fizyki stworzyli błyski światła, które są wystarczająco krótkie, aby wykonać migawki niezwykle szybkich ruchów elektronów. L'Huillier odkryła nowy efekt interakcji światła laserowego z atomami gazu. Agostini i Krausz wykazali natomiast, że efekt ten można wykorzystać do wytworzenia krótszych impulsów światła niż było to wcześniej możliwe.

Ruchy elektronów w atomach i cząsteczkach są tak szybkie, że mierzy się je w attosekundach, czyli jednej trylionowej części sekundy. Attosekunda ma się do jednej sekundy tak, jak jedna sekunda do wieku wszechświata. Eksperymenty przeprowadzone przez tegorocznych laureatów pokazały, że impulsy attosekundowe można obserwować i mierzyć.

Teraz, gdy świat attosekundowy stał się dostępny, te krótkie błyski światła można wykorzystać do badania ruchów elektronów. Obecnie możliwe jest wytwarzanie impulsów o długości zaledwie kilkudziesięciu attosekund, a technologia ta cały czas się rozwija.

Impulsy te wykorzystano do badania szczegółowej fizyki atomów i cząsteczek, a także mają potencjalne zastosowania w dziedzinach - od elektroniki po medycynę. Impulsy attosekundowe można również wykorzystać do identyfikacji różnych cząsteczek, na przykład w diagnostyce medycznej.

Akademia przyznaje wyróżnienia fizykom od 1901 roku. Do 2022 roku nagrodę otrzymało łącznie 221 osób i jedynie cztery kobiety. Laureatką w dziedzinie fizyki była Maria Skłodowska-Curie, która w 1903 roku. wspólnie z mężem została doceniona za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości.

Nagroda Nobla z fizyki może być - zgodnie z przyjętymi przepisami - wręczona maksymalnie trzem osobom. Pierwszym laureatem był Wilhelm Conrad Röntgen.

W poniedziałek w Szwecji rozpoczął się tydzień noblowski. Tegoroczne wyróżnienie w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymali Katalin Kariko i Drew Weissman za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19.

"Dzięki swoim przełomowym odkryciom, które zasadniczo zmieniły rozumienie interakcji mRNA z naszym układem odpornościowym, laureaci przyczynili się do bezprecedensowego tempa rozwoju szczepionek podczas jednego z największych współczesnych zagrożeń dla zdrowia ludzkiego" - zaznaczono w uzasadnieniu.

Co roku przyznawanych jest sześć Nagród Nobla, a każda z nich jest wyrazem uznania za przełomowy wkład danej osoby lub organizacji w określonej kategorii. W kolejne dni poznamy laureatów w dziedzinie: chemii, literatury, Pokojowej Nagrody Nobla oraz ekonomii.

Laureaci Nagrody Nobla otrzymają dyplom, medal oraz dokument zawierający wyszczególnienie kwoty narody. W tym roku jej wartość wzrosła do najwyższego w historii poziomu 11 mln koron szwedzkich (około 4,41 mln zł). Powodem jest dobra kondycja finansowa funduszu, z którego wypłacane są pieniądze. Nieoficjalne powody to niższy kurs korony szwedzkiej wobec głównych walut oraz inflacja. W 2022 roku laureaci otrzymali czek na 10 mln szwedzkich koron.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!