Osoby objęte polskim systemem ubezpieczeń emerytalnych i rentowych mają nie tylko obowiązek opłaty składek, ale również określone prawa. Jednym z nich jest ubieganie się o jednorazowe odszkodowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) po doświadczeniu wypadku w miejscu pracy. Odszkodowanie za wypadek w pracy od ZUS. Dla kogo? Pieniądze przysługują nie tylko poszkodowanym pracownikom; prawo do ubiegania się o świadczenie rozciąga się również na członków ich rodzin, w przypadku gdy poszkodowany zmarł wskutek swoich obrażeń lub choroby. Najbliżsi poszkodowanego, w tym małżonek, dzieci, wnuki, rodzeństwo oraz inne osoby będące na utrzymaniu i wychowywane w ramach rodziny zastępczej, mogą starać się o uzyskanie odszkodowania. Z drugiej strony istnieją wyraźne ograniczenia dotyczące wypłaty świadczenia. Osoby ubezpieczone, które umyślnie lub z powodu niedbalstwa naruszyły przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy są wyłączone z możliwości ubiegania się o pieniądze od ZUS. Odszkodowania nie otrzymają też osoby, które przyczyniły się do wypadku przez znaczące naruszenie norm, na przykład będąc pod wpływem środków odurzających. Procedura ubiegania się o odszkodowanie rozpoczyna się dopiero po zakończeniu procesu leczenia i rehabilitacji, co pozwala na rzetelną ocenę stałego uszczerbku na zdrowiu, który został spowodowany przez wypadek. W sytuacji, gdy poszkodowany pracownik zmarł w wyniku wypadku, prawo do złożenia wniosku przenosi się na inne upoważnione osoby, które mogą to uczynić to w dowolnym momencie. Przeczytaj też: Ile wynosi świadczenie pielęgnacyjne? Od 1 stycznia kwota poszła w górę Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie z ZUS za wypadek? Wartość wypłacanego odszkodowania jest ściśle powiązana z poziomem utraty zdrowia, stanowiąc 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent trwałego lub długotrwałego uszczerbku. Ta skalkulowana metoda wypłaty ma na celu zapewnienie sprawiedliwego odszkodowania, proporcjonalnego do stopnia utraty sprawności. W związku z tym każdego roku kwota świadczeń wypłacanych przez ZUS jest waloryzowana. W okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r. obowiązują więc nowe stawki. Kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą: 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci,128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko,25 044 zł, jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego. Przeczytaj też: Nowe świadczenie dla emerytów. Oni dostaną 2100 zł miesięcznie Odszkodowanie za wypadek. Jaki wniosek? Proces ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie z ZUS za wypadek przy pracy jest szczegółowo uregulowany i wymaga od wnioskodawców przedłożenia konkretnej dokumentacji. Podstawą jest złożenie wypełnionego wniosku o odszkodowanie, ale to dopiero początek. Wnioskodawca musi także dostarczyć zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9, które jest kluczowe dla oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu, oraz protokół wypadku przy pracy, który zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące okoliczności zdarzenia. Oprócz tego, w zależności od sytuacji, wymagane może być przedstawienie orzeczenia sądu pracy lub, w przypadku choroby zawodowej, specjalnej decyzji wydanej przez państwowego inspektora sanitarnego. W sytuacji, gdy odszkodowanie ma być wypłacone rodzinie osoby, która zmarła w wyniku wypadku lub choroby zawodowej, procedura ta staje się jeszcze bardziej złożona. Rodzina musi przedstawić dodatkowe dokumenty, w tym te potwierdzające pokrewieństwo ze zmarłym, oficjalne dokumenty stwierdzające datę urodzenia oraz śmierci, a w przypadku wdowy lub wdowca również skrócony odpis aktu małżeństwa. Wnioski o jednorazowe odszkodowanie z ZUS można składać różnymi drogami, w zależności od statusu zawodowego wnioskodawcy. Osoby zatrudnione składają wniosek za pośrednictwem płatnika składek, czyli swojego pracodawcy. Przedsiębiorcy, a także osoby, których zakłady pracy zostały zlikwidowane lub są zatrudnione na podstawie umowy uaktywniającej, mogą składać dokumenty w ZUS osobiście, przez pełnomocnika, a nawet za pośrednictwem poczty lub urzędu konsularnego.