Specjalny dodatek do emerytury. Kto może liczyć na rekompensatę z ZUS?
Rekompensata z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze to sposób na większe świadczenie emerytalne. Jeżeli senior przez 15 lat wykonywał szkodliwy zawód, może podnieść sobie swój kapitał początkowy, co wpłynie na wysokość emerytury. Sprawdzamy, dla kogo jest rekompensata z tytułu pracy w szczególnych warunkach, od czego zależy oraz w jaki sposób oblicza ją Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Spis treści:
Dla kogo rekompensata z tytułu pracy w szczególnych warunkach?
Rekompensata za pracę w szczególnych warunkach przyznawana jest, gdy ubiegająca się o nią osoba nie wnioskowała o wcześniejszą emeryturę. Co bardzo ważne, rekompensata jest częścią dodatku do kapitału początkowego.
Łącznie z nim podlega waloryzacjom, a w efekcie powiększa podstawę obliczenia emerytury. Nie należy go więc utożsamiać z samoistnym świadczeniem pieniężnym, bo stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze dla osób, które nie mają ustalonego decyzją prawomocną prawa do emerytury pomostowej.
Kto może dostać rekompensatę za pracę w szczególnych warunkach? Osoby, które przed 1 stycznia 2009 r. pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat.
Rekompensata zostanie przyznana, o ile emeryt nie ma ustalonego prawa do wcześniejszej emerytury, np. z Karty Nauczyciela, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ani emerytury pomostowej. Do tego należy wystąpić z wnioskiem o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym, jak i dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie, które potwierdzi, że wykonywaliśmy pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Od czego zależy wysokość rekompensaty z ZUS? Wyliczenia dodatku
Wysokość rekompensaty za pracę w szkodliwych warunkach zależy od stażu ubezpieczeniowego. Tu liczą się okresy składkowe oraz nieskładkowe przed 1 stycznia 2009 roku, oczywiście im więcej okresów składkowych tym lepiej. To, jaka rekompensata zostanie przyznana, zależy także od tego, przez jaki czas emeryt wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zakład Ubezpieczeń Społecznych bierze również pod uwagę obniżony wiek emerytalny dla konkretnego rodzaju pracy oraz wiek, który osiągnęliśmy 31 grudnia 2008 r.
Jak ZUS oblicza wysokość rekompensaty? Rekompensata to kwota, która obliczana jest według wzoru 64,32 x K x X. Liczba 64,32 to wartość stała, K oznacza kwotę emerytury "hipotetycznej" obliczonej w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, a X to współczynnik określający, jaką część wymogów do wcześniejszej emerytury spełniłeś do 31 grudnia 2008 r.
Tu sprawdzane są okresy składkowe, czy emeryt przepracował wymagane 15 lat w szczególnych warunkach i sprawdzany jest wiek na dzień 31 grudnia 2008 r. Kwota rekompensaty, którą ZUS oblicza w ten sposób, dodawana jest, jak wspomnieliśmy, do wartości kapitału początkowego. Obie te kwoty są waloryzowane przy obliczaniu emerytury.
Praca w szczególnych warunkach: Kogo dotyczy?
Praca w szczególnych warunkach definiowana jest jako ta wykonywana w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub o znacznym stopniu uciążliwości. Oprócz tego zalicza się do niej zawody wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Z kole praca o szczególnym charakterze dotyczy zawodów, w których jest ciągłe ryzyko dla zdrowia lub życia pracownika, a także zagrożenie dla bezpieczeństwa innych osób lub dużych rozmiarów mienia. Na rekompensatę z ZUS mogą więc liczyć osoby, które przez 15 lat pracowały w:
- górnictwie i energetyce;
- hutnictwie i przemyśle metalowym;
- zakładach chemicznych;
- przemyśle drzewnym i papierniczym;
- transporcie i łączności;
- rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym;
- przemyśle poligraficznym;
- służbie zdrowia i opiece społecznej;
- żegludze powietrznej i w portach morskich.
Rekompensata za szkodliwe warunki pracy może zostać również przyznana dla nauczycieli, wychowawców oraz innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela. Na liście znajdują się także pracownicy Najwyższej Izbie Kontroli oraz pracownicy organów kontroli państwowej i administracji celnej. Liczy się także zawód dziennikarza, pod warunkiem objęcia układem zbiorowym dziennikarzy. Rekompensata za szkodliwe warunki dotyczy też osób, które zajmowały się produkcją azbestu, ołowiu i kadmu. To nie wszystko, bo również ze względu na duże ryzyko zawodowe dotyczy działalności ratowników Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
