Nie przegap nocy spadających gwiazd. Kiedy wypatrywać meteorytów w wakacje?
Oprac.: Agnieszka Kasprzyk
Deszcze meteorytów, czyli noce spadających gwiazd, zdarzą się w te wakacje dwa razy. To gratka dla wszystkich, którzy interesują się astronomią. W ciepłe, letnie noce mamy lepsze warunki, aby je obserwować. Gdzie i kiedy będą widoczne? Znamy dokładne daty.
Spis treści:
Meteoryt to nie to samo, co meteor
Meteoryty to kosmiczne odpadki. Są ciałami niebieskimi, pozostałościami po asteroidach, kometach czy meteoroidach. Często zdarza się, że spadają na Ziemię w postaci ciał stałych, które stają się gratką dla zbieraczy. O meteorytach, które spadły na powierzchnię Ziemi mawia się "księżycowe kamienie".
Meteory z kolei to świetlne ślady, które pozostawiają za sobą spadające meteoroidy. Jasny ślad jest efektem przelotu kosmicznego kamienia z prędkością kilkudziesięciu kilometrów na sekundę przez atmosferę ziemską i powstaje poprzez świecenie pary ulatniającej się z powierzchni lecącego meteoroidu oraz gazów, które ulegają jonizacji w atmosferze.
Choć meteory nie są tym samym, co gwiazdy, ludzie nazywają je spadającymi gwiazdami od tysiącleci.
Meteoryt meteorytowi nierówny
Meteoryty różnią się między sobą wyglądem i składem. Pod tym względem dzielimy je na achondryty, chondryty, syderolity oraz syderyty.
Ziemia poruszając się po orbicie, co jakiś czas natrafia na stałe roje meteorów. Należą one do konkretnych gwiazdozbiorów i stąd ich zróżnicowane nazwy. Co roku mniej więcej o tym samym czasie Ziemia mija około dwunastu gwiazdozbiorów, które mają swoje roje meteorów. Niektóre z nich są mniej, inne bardziej widoczne z Ziemi.
Gdy mamy do czynienia z regularnym, stałym rojem meteorów, możemy się spodziewać dostrzeżenia wielu takich zjawisk na nocnym niebie. Przy dobrej pogodzie i przejrzystym niebie niezasłoniętym przez chmury można zobaczyć około stu meteorów na godzinę. Zdarzały się jednak i takie sezony, w których ich liczba przekraczała nawet 170 na godzinę. Tak jest w przypadku Perseidów.
Noce spadających gwiazd w te wakacje
Jak co roku, również w te wakacje Ziemi zdarzy się zbliżyć do dwóch rojów meteorów. Znamy już ich konkretne daty:
- 28 lipca 2023 na niebie pojawią się Południowe delta Akwarydy. Należą do Gwiazdozbioru Wodnika. Z Ziemi są niezbyt dobrze widoczne. Należy ich wypatrywać ich po północy, właśnie wtedy pojawiają się na niebie;
- 12 sierpnia 2023 niebo przystroją Perseidy. To wyjątkowo wyczekiwane każdego roku zjawisko, bo jest to jeden z najlepiej widocznych rojów meteorów. Deszcze Perseidów należą do Gwiazdozbioru Perseusza. Najbardziej widoczne będą od 22:00 do 4:00 nad ranem. Warto dodać, że Perseidy będą aktywne do 14 sierpnia.
Jak się przygotować do obserwacji spadających gwiazd?
Jeśli ktoś jest nastawiony na oglądanie roju Akwarydów, to może się rozczarować. To zjawisko z Ziemi nie jest zbyt dobrze widoczne, czasem trzeba czekać na nie kilka godzin. Natomiast już deszcz Perseidów 12 sierpnia wygląda spektakularnie. Wystarczy niezachmurzone niebo i będzie co oglądać.
Planując oglądanie spadających gwiazd najlepiej wybrać się za miasto. Miejskie światła powodują mniejszą widoczność zjawisk na niebie. Do oglądania spektaklu na niebie wystarczy koc lub leżak i trochę cierpliwości.
Jeśli ktoś oczekuje bardziej szczegółowych obserwacji, powinien się zaopatrzyć w lornetkę do szerokich pól gwiazdowych. Jednak i bez niej widoczne będą i meteory, i bolidy, czyli ślady zostawiane przez największe meteoryty. Są one dużo jaśniejsze niż zwykłe meteory.
Spadające gwiazdy w różnych kulturach
Deszcz meteorów wygląda zjawiskowo. Nic więc dziwnego, że w wierzeniach ludowych i w różnych kulturach był traktowany serio. Każdy wie, że widząc spadającą gwiazdę, należy pomyśleć życzenie, a wtedy ono się spełni.
Chrześcijanie nazwali deszcz Perseidów “Łzami Świętego Wawrzyńca". Zginął on męczeńską śmiercią za wiarę o od tego czasu płacze złotymi łzami w okolicach swojego święta, czyli około 10 sierpnia. Chrześcijanie wierzyli też, że spadająca gwiazda jest duszą, która opuściła Czyściec i udaje się do Nieba. Deszcze meteorów miały więc pozytywne znaczenie.
W kulturze muzułmańskiej spadające gwiazdy były kamieniami rzucanymi przez Anioły. Miały one odpędzić złe dżinny, więc również budziły pozytywne skojarzenia. Rzymianie uważali deszcz meteorów za zwiastowanie ważnych wydarzeń. Natomiast u Spartan podchodzono do spadających gwiazd bardziej radykalnie. Miały one wskazywać, że król zgrzeszył i powinien abdykować.
Czytaj też:
