Człowiek, który zamienił geopolitykę w horror metafizyczny

W swej ostatniej książce Dmitrij Trenin ogłosił, iż Rosja definitywnie przestała być imperium i już nigdy więcej się nim nie stanie. Wydaje się, iż w drugim dziesięcioleciu XXI wieku, jest to jedyny racjonalny punkt widzenia.

A jednak, jest w Moskwie człowiek, który przygarnia pod swoje skrzydła i daje nadzieję, wszystkim tym, którzy gorąco wierzą nie tylko w konieczność, ale także w nieuchronność odrodzenia imperium. W swoim szańcu na Worobiowych Górach, gdzie, na polanie, z której Napoleon patrzył na płonącą Moskwę, wznosi się monumentalna piramida MGU, Dugin już trzecie dziesięciolecie nadaje trendy rosyjskiego konserwatyzmu, gromi przeciwników i konsekwentnie zapowiada powrót Rosji do panowania nad Eurazją.

Jeszcze parę lat temu, mogło wydawać się, iż jest tylko nieszkodliwym dziwakiem, pogrążonym we własnych fobiach i staczającym się w paranoję. A jednak, wraz ze stopniowym "powstawaniem Rosji z kolan", jego poglądy stają się częścią intelektualnego mainstreamu i w coraz większym stopniu stanowią ideologiczną podstawę polityki zagranicznej państwa. Dziś w Rosji, na salonach i w gabinetach władzy, wypada znać Dugina i w swoich działaniach powoływać się na jego myśli.

Jeżeli ująć rosyjską naukę o stosunkach międzynarodowych w symboliczne personalia, to na jej biegunach stoją właśnie Trenin i Dugin. Pierwszy, wykształcony na Zachodzie, były tłumacz wojskowy od lat jest dyrektorem Moskiewskiego Centrum Carnegie. W związku z zawodową afiliacją, regularnie oskarżany jest przez "siły patriotyczne", iż za waszyngtońskie pieniądze robi Rosjanom liberalne pranie mózgu. Dmitrij Witaliewicz, z ujmująco łagodnym wyrazem twarzy, uśmiechając się pod wąsem, w swoich wypowiedziach i publikacjach cierpliwie tłumaczy Rosjanom, iż ich miejsce jest we wspólnym europejskim domu, a imperialna przeszłość jest garbem, który przeszkadza rozwinąć skrzydła i doprowadzić kraj do porządku.

Aleksander Dugin, we wszystkim, oprócz nieprzeciętnej inteligencji jest jego całkowitym przeciwieństwem. Na stworzony przez niego system poglądów zwany "neo-eurazjatyzmem", składają się: odrzucenie wartości liberalnych, demokracji i całego dziedzictwa rewolucji XVIII - XIX wieku, aksjomat o immanentnej wrogości Rosji i Zachodu oraz gloryfikacja carskiego i sowieckiego imperium.

W rewolucyjnym zapale, nie stroni także od pochwał europejskich totalitaryzmów, widząc w ich przywódcach pełne pasji jednostki, zdolne porwać za sobą masy i dokonać fundamentalnych przemian społeczno - politycznych. W jednej z książek napisał, iż zbrodnie narodowego socjalizmu pod władzą Hitlera wynikały z topornego charakteru Niemców, podczas, gdy rosyjski faszyzm byłby "kombinacją naturalnego narodowego konserwatyzmu i gorącego pragnienia prawdziwych zmian".

Dugin głosi konieczność sprzymierzenia się "zdrowych sił" Rosji z patriotami z innych krajów do walki przeciwko liberalnym rządom, "atlantyzmowi" i "wielkiemu szatanowi" z Waszyngtonu.

Jego poglądy polityczne chyba najlepiej ilustruje fakt, iż zerwał współpracę za Partią Narodowo - Bolszewicką, ze względu na lewicowe odchylenie i niedostateczny radykalizm tej ostatniej. Przekładając idee na praktykę stosunków międzynarodowych, według Dugina, świat osiągnie pokój i stabilność, kiedy w Eurazji zapanuje Pax Russica.

Konsekwentnie głosi on tezę, iż Rosja JEST imperium (w odróżnieniu np. od Wielkiej Brytanii, która MIAŁA imperium), a więc istotą jej państwowości jest immanentne i permanentne dążenie do poszerzania swoich granic i poddawania swej władzy wciąż nowych terytoriów i narodów, aż do osiągnięcia mitycznego stanu "granic naturalnych". W posuniętej do skrajności wierze w międzynarodowy darwinizm, uważa on, iż sąsiadami wielkiej Rosji mogą być jedynie inne scentralizowane imperia, np. niemieckie, tureckie czy chińskie, kontrolujące ludy i narody zbyt słabe, aby stworzyć i utrzymać niezależną państwowość.

Zgodnie z geopolitycznym aksjomatem Dugina, Rosja po prostu musi istnieć jako imperium zorganizowane na zasadzie koncentrycznych kręgów podległości z centrum na Kremlu, w przeciwnym bowiem wypadku sprzeniewierzy się własnej misji dziejowej i jej państwowość straci sens. Jego poglądy na politykę Rosji można określić jako sowiecką ideologię imperialną pozbawioną marksizmu.

W swoich dążeniach do stworzenia platformy zdolnej zmobilizować szerokie masy rosyjskiego społeczeństwa nie stroni od ideowego eklektyzmu i żonglerki wszelkimi hasłami, zdolnymi skoncentrować na jego osobie uwagę i zyskać sympatie wszystkich tych, którzy tęsknią po upadłym imperium i nienawidzą sprawców jej dezintegracji.

Drwiąc sobie z logiki, zdrowego rozsądku i elementarnej spójności intelektualnej, w zależności od aktualnej koniunktury, prezentuje się jako narodowiec lub internacjonalista, piewca sowieckiej chwały lub "prawdziwy" faszysta, pogromca "zgniłych" struktur oficjalnej cerkwi lub wzorowy parafianin.

Wbrew oficjalnej nazwie pełnionej funkcji i skromnej tabliczce na drzwiach, Aleksander Dugin jest kimś znacznie więcej, niż kierownikiem katedry na wydziale socjologii uniwersytetu im. Łomonosowa. Jest prorokiem a spotkania z nim są niewątpliwie jednym z tych przeżyć, które stają się punktem odniesienia dla innych, przeszłych i przyszłych wydarzeń w życiu naukowym i osobistym. Dugin jest tak wielką indywidualnością, że po wyjściu z jego zajęć, człowiek zastanawia się czy właśnie rozmawiał z Mojżeszem, Platonem, Trockim czy Che Guevarą. Grono posępnych, brodatych mężczyzn w czarnych koszulach, zebrane wokół zwykle zamyślonego Aleksandra Gelewicza nie jest po prostu grupą naukowców - zapaleńców, ale połączeniem loży masońskiej, sekty i zakonu. Aby czytać teksty Mistrza, nie wystarczy wyostrzona inteligencja, porządny aparat pojęciowy i wiedza filozoficzna. Aby wejść i pozostać w kręgu Dugina, potrzebna jest wiara w jego myśli i nabożne podejście do wypowiadanych przez niego prawd wiary.

Co ciekawe, w tym kręgu często usłyszeć można krytykę rosyjskiej władzy. Dla zwolenników Dugina, Putin jest politykiem zbyt pobłażliwym wobec prób narzucenia Rosji liberalnych elementów systemu politycznego, a geopolitycznie, duginiści obwiniają go o "stratę" Ukrainy i nie dość energiczną reintegrację peryferii imperium z macierzą. Podczas odwiedzin w Cchinwali latem 2008 roku, sam Dugin zapowiedział, iż Rosja powinna oswobodzić nie tylko Gruzję, ale także Krym i całość Ukrainy". Kiedy rząd w Kijowie ogłosił go persona non grata, dla wyznawców było to najlepsze potwierdzenie siły i aktualności jego wywodów.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż poglądy Dugina zdobywają coraz większą popularność, a częste w ostatnim czasie deklaracje Putina o przyspieszeniu formowania Unii Eurazjatyckiej są oczywistym wyrazem wpływów ideologii powrotu do prób strategicznego opanowania Eurazji. Po latach poniżeń i marginalizacji, Aleksander Dugin wychodzi z cienia, i jeżeli przekona rosyjską elitę do słuszności swoich poglądów, to już wkrótce Kardynał Richelieu Putina, Władisław Surkow z jego "wertykałem władzy" i "suwerenną demokracją" okaże się piewcą liberalizmu, a bojówki "Naszych" młodzieżowym kółkiem różańcowym.

Jakub Korejba