Sinice w Bałtyku mogą skutecznie popsuć urlop. Dlaczego są niebezpieczne?

Gdy dotychczas przejrzysta woda nabiera mętnego, zielonego koloru i nieprzyjemnego zapachu, a na plaży pojawiają się czerwone flagi, lepiej nie wchodzić do wody. Najprawdopodobniej oznacza to, że pojawiły się w niej sinice.

Sinice czyli cyjanobakterie to pierwotne, samożywne organizmy, występujące zarówno w słonych, jak i słodkich wodach. Zalicza się je do jednych z najstarszych organizmów na ziemi - naukowcy szacują, że sinice pojawiły się na naszej planecie ponad 3,8 mld lat temu. 

Są bardzo odporne na warunki środowiskowe - nie przeszkadza im zanieczyszczona, słona czy zakwaszona woda. Sinice kwitną w koloniach, najczęściej latem (ich największy zakwit przypada na połowę lipca), przy sprzyjającej temperaturze mogą jednak pojawić się również wczesną jesienią. 

Ze względu na swój wygląd, sinice często mylone są z glonami. Posiadają charakterystyczny, ciemnozielony lub zielono-brązowy kolor i przypominają gęstą zawiesinę unoszącą się na wodzie. Na jej powierzchni często pojawia się brudna piana, a zakwitowi sinic towarzyszy nieprzyjemny, zatęchły zapach. 

Wiele osób porównuje wygląd zbiornika zaatakowanego przez sinice do zupy szczawiowej lub rozlanej farby olejnej.

Niektóre gatunki sinic wytwarzają toksyny (hepatotoksyny, dermotoksyny, a także neurotoksyny),  które są niebezpieczne dla organizmu człowieka oraz zwierząt. Do zatrucia może dojść przez kontakt fizyczny - kąpiel w zanieczyszczonym zbiorniku, picie wody z sinicami - ale również przez wdychanie skażonego powietrza. 

Do najczęstszych objawów potwierdzających kontakt z sinicami należą:

• podrażnienie naskórka, silny rumień,
• świąd,
• podrażnienie oczu, zapalenie spojówek,
• ból głowy, 
• nudności, wymioty,
• ból brzucha,
• biegunka,
• gorączka,
• ból mięśni i stawów

Zatrucie sinicami jest szczególnie niebezpieczne, gdy przedostaną się one do układu pokarmowego. Może wtedy dojść do podrażnienia lub silnego uszkodzenia wątroby, upośledzenia układu nerwowego, a nawet śmierci.

Sinice są niebezpieczne nie tylko dla ludzi, ale również dla zwierząt. Z tego względu w okresie ich kwitnienia nie powinno się wpuszczać psów do zakażonych zbiorników, ani poić ich pochodzącą stamtąd wodą.

Sanepid ostrzega, że wodą, w której znajdują się sinice nie należy także podlewać upraw. 

Sezonowe występowanie sinic w zbiornikach wodnych jest normalnym zjawiskiem. Ich kolonizacji i rozmnażaniu sprzyja wyższa temperatura wody (optymalne warunki dla zakwitu sinic to temperatura wody 16-20 stopni Celsjusza), duże nasłonecznienie, słabe podmuchy wiatru oraz brak opadów. Z tego względu częściej można je spotkać w zatokach, niż na otwartym morzu. 

Sinice w Bałtyku są powszechnym problemem m.in. w Zatoce Gdańskiej, gdzie woda jest cieplejsza i znacznie spokojniejsza, niż np. w okolicy Jastrzębiej Góry czy Helu. 

Naukowcy ostrzegają jednak, że coraz bardziej obfite zakwity sinic związane są z ociepleniem klimatu (woda w Bałtyku z roku na rok jest cieplejsza) oraz zanieczyszczeniem wód wpływających do morza. Sinice potrzebują fosforanów, obecnych chociażby w powszechnie stosowanych nawozach.

Większość dużych kąpielisk morskich i śródlądowych w Polsce są pod stałym nadzorem Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Kiedy zakwitają sinice, GIS wydaje odpowiedni komunikat i zamyka plaże. Pojawia się na nich czerwona flaga, a czasem również tablice informujące o zagrożeniu. 

Aktualny stan wody na danym kąpielisku można również sprawdzić online.  Obecnie GIS monitoruje 672 plaże i zbiorniki wodne.

Należy pamiętać, że do kontaktu z sinicami może dojść nie tylko podczas kąpieli morskich, ale również w trakcie uprawiania sportów wodnych, takich jak kajakarstwo, kitesurfing itp. 

W czasie zakwitu sinic wchodzenie do wody jest bezwzględnie zabronione, lepiej również zrezygnować z przebywania na plaży blisko linii brzegowej. Jeśli zbiornik wodny nie został oznaczony jako niebezpieczny, lecz na jego powierzchni unosi się ciemnozielona, gęsta zawiesina, woda jest mętna i wytwarza nieprzyjemny zapach, lepiej do niego nie wchodzić.

Czytaj również:

Olbrzymi wyciek nieznanej substancji do Bałtyku

Wakacje 2022: Nocleg nad Bałtykiem droższy niż nad Adriatykiem?

Zobacz także: