Wybory samorządowe 2024. Czy radny może mieć inną pracę?
Radni są przedstawicielami, których mieszkańcy wybierają do władz lokalnych. Ich główne zadania to uchwalanie lokalnego prawa, kontrolowanie wykonania budżetu i nadzorowanie działalności organów wykonawczych. Radni nie są zatrudniani przez samorząd, ale otrzymują diety i zwrot kosztów związanych z wykonywaniem mandatu. Czy radny może mieć inną pracę? Sprawdzamy, jakie są ograniczenia i zakazy w tym zakresie.
Wybory samorządowe 2024 odbędą się 7 kwietnia (pierwsza tura) i 21 kwietnia (druga tura). Dlatego rodzi się pytanie, czy można być jednocześnie radnym gminy lub powiatu i wykonywać inną pracę? Co do zasady, radny wykonuje często inną pracę zarobkową, jednak w tej kwestii istnieje kilka ważnych ograniczeń, które trzeba uwzględnić, gdy zamierzamy połączyć funkcje.
Wybory samorządowe 2024. Czy radny może mieć inną pracę? Zasady
Z ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim jasno wynika, że mandatu radnego nie możemy łączyć z prowadzeniem działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, gdy jest ona powiązana z mieniem komunalnym gminy, powiatu lub województwa. Radny nie może także zarządzać taką działalnością, być jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem.
Z jaką pracą nie można łączyć funkcji radnego? Dotyczy to także:
- mandatu posła lub senatora;
- wykonywania funkcji wojewody lub wicewojewody;
- członkostwa w organie innych jednostek samorządu terytorialnego;
- wykonywania funkcji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta;
- wykonywania funkcji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego rady gminy, powiatu lub sejmiku województwa.
Nie można również łączyć mandatu radnego z członkostwem w zarządzie gminy, powiatu lub województwa. Osoba, która została wybrana na radnego, nie może także pełnić funkcji kierownika lub jego zastępcy w tych jednostkach.
Naruszenie powyższych zakazów będzie niosło za sobą daleko idące konsekwencje. Pełnienie wspomnianej funkcji podczas sprawowania mandatu radnego stanie się bezpośrednią przesłanką do wygaszenia mandatu.
Jednocześnie, w sytuacji, w której radny przed rozpoczęciem sprawowania mandatu pełnił funkcję w podmiocie spełniającym powyższe warunki, jest zobowiązany do rezygnacji z pełnienia tej funkcji. Musi to zrobić w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania. W przeciwnym razie będzie to podstawa do wygaszenia mandatu.
Wybory 2024. Wyjątki od zakazu łączenia mandatu radnego
Czy radny może mieć inną pracę? Istnieją pewne wyjątki od zakazu łączenia mandatu radnego z obowiązkami zawodowymi. Wynikają one z ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Zgodnie z tą ustawą radny może pełnić funkcję członka zarządu lub rady nadzorczej spółki prawa handlowego, w której jednostka samorządu terytorialnego posiada udziały lub akcje, jeżeli:
- spółka ta realizuje zadania publiczne w zakresie polityki rozwoju;
- radny nie otrzymuje wynagrodzenia za pełnienie tej funkcji;
- radny nie uczestniczy w głosowaniu nad uchwałami dotyczącymi tej spółki.
Ponadto radny może pełnić funkcję członka zarządu lub rady nadzorczej spółki prawa handlowego, jeśli jest to spółka wodociągowa, kanalizacyjna, ciepłownicza lub zajmująca się gospodarką odpadów komunalnych.
Wybory samorządowe 2024. Czy można być radnym i zasiadać we władzach organizacji?
Można pełnić funkcję radnego i być jednym z członków zarządu organizacji. Nie jest to zakazane. Istnieją jednak pewne ograniczenia, które pojawiają się wtedy, gdy organizacja prowadzi działalność gospodarczą i w jej ramach wykorzystuje mienie jednostki samorządu terytorialnego, w której radny pełni mandat. Radni nie mogą prowadzić ani zarządzać taką działalnością, ani być jej przedstawicielami lub pełnomocnikami.
Jeżeli organizacja nie prowadzi działalności gospodarczej lub prowadzi ją bez wykorzystania mienia komunalnego, to radny może być jej członkiem zarządu. Co ważne, nie może on jednak otrzymywać za to wynagrodzenia.
Co zrobić w sytuacji, gdy radny otrzymuje wynagrodzenie za pełnienie funkcji w organizacji? Wówczas musi złożyć oświadczenie do właściwego organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, w której uzyskał mandat. Musi ono zawierać informacje o wysokości i źródle uzyskiwanego wynagrodzenia oraz o zakresie działalności organizacji. Oświadczenie jest jawne i musi być opublikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.
Wybory samorządowe 2024. Czy można łączyć funkcję radnego z funkcją ławnika
Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że nie można łączyć mandatu radnego z wykonywaniem funkcji ławnika. Dotyczy to sprawy o sygnaturze akt II OSK 41/17. Zdaniem NSA jest to niedopuszczalne. Jeżeli ktoś złamie ten zakaz, to z mocy prawa mandat radnego zostanie wygaszony.
NSA uznał, że funkcja ławnika jest funkcją publiczną, a zatem podlega zakazowi łączenia z mandatem radnego, wynikającego z art. 25b ust. 1 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym. NSA wskazał, że ławnik jest organem wymiaru sprawiedliwości, a nie przedstawicielem społeczeństwa, i pełni swoją funkcję na zasadach niezawisłości i niezależności. Jeśli osoba będąca ławnikiem zostałaby radnym, doprowadziłoby to do konfliktu interesów i podważyłoby zaufanie do sądownictwa.
