Wybory samorządowe 2024. Czy można głosować za granicą?

W związku z nadchodzącymi wyborami samorządowymi zaplanowanymi na 7 kwietnia 2024 roku, coraz częściej pojawiają się pytania dotyczące możliwości głosowania poza miejscem zamieszkania lub za granicą. Odpowiedź, choć mogłaby wydawać się zaskakująca w kontekście innych wyborów w Polsce, jest jednoznaczna: wyborcy w wyborach samorządowych mają możliwość głosowania jedynie w miejscu swojego stałego zamieszkania.

Analizując przepisy dotyczące wyborów samorządowych, nasuwa się wniosek o wyraźnym odróżnieniu ich od innych form udziału obywateli w życiu publicznym w Polsce. Konstytucja RP w art. 62 ust. 1 przyznaje prawo do udziału w wyborach wszystkim obywatelom, niezależnie od miejsca ich zamieszkania czy pobytu, jednakże wybory samorządowe stanowią tu wyjątek.

W wyborach tych wyłaniamy przedstawicieli społeczności lokalnych na różnych szczeblach, od rad gmin, poprzez powiaty i sejmiki województw, aż po władze miast. Dlatego też, mimo powszechnego i równego prawa wyborczego gwarantowanego przez Konstytucję RP, w przypadku wyborów samorządowych, art. 10 §1 pkt 3 Kodeksu wyborczego ogranicza czynne prawo wyborcze do osób stale zamieszkałych na danym obszarze.

Ma to na celu zapewnienie, że decyzje dotyczące poszczególnych samorządów będą podejmowane przez osoby bezpośrednio związane z danym obszarem i najlepiej rozumiejące jego specyfikę i potrzeby.

Przeczytaj też: Kto może wystartować w wyborach samorządowych? Długa lista ograniczeń

W polskim systemie wyborczym głosować mogą wyłącznie osoby pełnoletnie, które nie są pozbawione pełni praw publicznych i które zostały oficjalnie wpisane do stałego rejestru wyborców na terenie wybranej gminy. Co ciekawe - prawo to jest nie tylko przywilejem obywateli polskich, ale także obywateli Unii Europejskiej mieszkających na stałe w Polsce.

Ponadto, w wyborach samorządowych istotna jest zasada, że głosować można wyłącznie w miejscu stałego zamieszkania. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że miejsce stałego zamieszkania nie musi się pokrywać z adresem zameldowania, co daje pewną elastyczność w definiowaniu przynależności do danej społeczności.

Kodeks wyborczy przewiduje też pewne wyjątki - art. 54 umożliwia głosowanie przez pełnomocnika. Ta opcja jest dostępna dla osób powyżej 60. roku życia oraz tych z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W celu sporządzenia aktu pełnomocnictwa wyborca składa wniosek w urzędzie gminy (miasta), w której jest wpisany do rejestru wyborców. Należy to zrobić w terminie do dziewięciu dni przed wyznaczoną datą głosowania.