Poniedziałek Wielkanocny. Jak obchodzimy Śmigus Dyngus?
Wielkanoc 2022 zbliża się wielkimi krokami, więc przypominamy, jak obchodzimy Śmigus-Dyngus w Polsce i tłumaczymy, czy Poniedziałek Wielkanocny jest wolny od pracy. Jakie tradycje są związane z drugim dniem Świąt Wielkanocnych?
Wielkanoc 2022 to najważniejsze święto w Kościele katolickim. Ponieważ jest to nie tylko Wielka Niedziela, ale również Poniedziałek Wielkanocny, warto wiedzieć, jakie tradycje są związane z tym dniem. Co prawda, większość Polaków dobrze zdaje sobie sprawę z tego, co to jest Śmigus-Dyngus, jednak nie wszyscy mają świadomość, dlaczego tak naprawdę oblewamy się wodą w drugi dzień Świąt Wielkanocnych.
Tłumaczymy więc, skąd wziął się Lany Poniedziałek i wyjaśniamy, czy Poniedziałek Wielkanocny to dzień wolny od pracy.
Spis treści:
Wielkanoc 2022. Kiedy wypada Poniedziałek Wielkanocny?
Święta Wielkanocne są świętem ruchomym, a to oznacza, że data Wielkiej Niedzieli oraz Poniedziałku Wielkanocnego zmienia się na przestrzeni lat. Chociaż najczęściej obchodzimy je w marcu, w tym roku przypadają one na połowę kwietnia. Zatem, kiedy wypada Wielkanoc 2022?
- 14 kwietnia - Wielki Czwartek
- 15 kwietnia - Wielki Piątek
- 16 kwietnia - Wielka Sobota
- 17 kwietnia - Wielka Niedziela (Zmartwychwstanie Pańskie)
- 18 kwietnia - Poniedziałek Wielkanocny (Lany Poniedziałek)
Czy Poniedziałek Wielkanocny jest wolny od pracy?
Ci, którzy wciąż zastanawiają się, czy Poniedziałek Wielkanocny jest wolny od pracy, mogą już spać spokojnie. Cała Wielkanoc 2022 jest bowiem ustawowo wolna od pracy i szkoły.
Co to jest Śmigus Dyngus? Skąd się wziął?
Dlaczego Poniedziałek Wielkanocny jest nazywany również Lanym Poniedziałkiem? Jak można się domyślić, powodem jest Śmigus-Dyngus, czyli stary słowiański zwyczaj, polegający na wzajemnym oblewaniu się wodą. Dziś kultywują go przede wszystkim dzieci i młodzież, traktujące to jako niewinną zabawę. Ale nie zawsze tak było. Zatem skąd wziął się Śmigus-Dyngus?
- Pierwsze wzmianki o zwyczaju znanym dziś jako Śmigus-Dyngus pochodzą z XV wieku.
- Słowianie, dla których przyroda była niezwykle ważna, żegnali w ten sposób zimę i cieszyli się na nadejście wiosny.
- Oblewanie się wodą było również okazją do flirtu. W Śmigus dyngus ochlapywano panny ku czci płodności, a kolejnego dnia - we wtorek miał miejsce rewanż. Wówczas młode kobiety mogły odpłacić się mężczyznom. Wierzono, że dziewczyna, która w Śmigus-Dyngus wróci do domu przemoczona, szybko wyjdzie za mąż, więc niewiasty najczęściej wcale się przed tym nie wzbraniały.
- Kościół katolicki początkowo próbował walczyć ze Śmigusem-Dyngusem, jednak widząc, że próba wyplenienia pogańskiej praktyki nie przynosi rezultatów, w XVIII wieku po drobnych modyfikacjach ostatecznie połączył go z Wielkanocą. Od tego czasu ludzie zaczęli traktować Lany Poniedziałek jako symboliczne oczyszczenie związane z męczeńską śmiercią Chrystusa.
- Niektórzy zwyczaj oblewania się wodą traktowali również jako symboliczne upamiętnienie chrztu Polski.
Poniedziałek Wielkanocny to nie tylko Śmigus Dyngus. Polskie zwyczaje
Początkowo Śmigus i dyngus były dwoma odrębnymi zwyczajami. Śmigus obchodzono nie tylko oblewając się zimną wodą, ale również uderzając się palmami po nogach. Oznaczało to symboliczne oczyszczenie się z brudu, chorób i grzechu. Dyngus natomiast polegał przede wszystkim na dyngowaniu, czyli składaniu wizyt znajomym i rodzinie, aby otrzymać od nich poczęstunek i różnego rodzaju podarunki np. kiełbasę, świeżo upieczonego mazurka albo pięknie pomalowane pisanki w zamian za nieoblewanie wodą.
Lany Poniedziałek ma bogatą tradycję, jednak polewanie się wodą w drugi dzień świąt to tylko jedna z wielu wielkanocnych tradycji. Jakie są inne zwyczaje związane z Poniedziałkiem Wielkanocnym?
- W niektórych polskich wsiach, zwłaszcza na południu kraju, wciąż kultywuje się stary zwyczaj porannego skrapiania pól wodą święconą w Poniedziałek Wielkanocny, aby zapewnić sobie obfite plony. Najczęściej towarzyszy mu modlitwa, a niekiedy również ognisko.
- W Krakowie w Lany Poniedziałek przy klasztorze Norbertanek na Salwatorze do dziś odbywa się wielkanocny jarmark odpustowy - Emaus, nazywany tak na cześć biblijnego miasteczka, dokąd według Ewangelii świętego Łukasza szedł zmartwychwstały Chrystus.
- Dawniej w Poniedziałek Wielkanocny nad rzeką Pilicą praktykowano zwyczaj nazywany kurkiem dyngusowym. Polegał on na wożeniu koguta (kurka) na dwukołowym czerwonym wózku ozdobionym kwiatami i kolorowymi wstążkami. Kogut dawniej był ważnym symbolem związanym z nadejściem wiosny, ponieważ łączono go z urodzajem, zdrowiem i siłami witalnymi.
- Na Kaszubach w Śmigus-Dyngus, zamiast polewać się wodą, wolano wykąpać się w jeziorze lub morzu, aby w ten sposób uchronić się przed chorobami i pechem.
Czytaj również:
Zobacz także:
