Matura 2024. Język polski w formule 2015. Arkusz CKE i odpowiedzi ekspertów

Poniżej opublikowaliśmy arkusze CKE matury z języka polskiego w starej formule. Nowa formuła i rozwiązania dostępne są pod TYM LINKIEM.

Poniżej prezentujemy tematy wypracowań, jakie pojawiły się na maturze 2024 z podstawy z języka polskiego w formule 2015. Maturzyści mieli do wyboru trzy tematy. W przypadku pierwszego do polecenia dołączono fragment III części "Dziadów" Adama Mickiewicza. Do drugiego tematu fragment "Potopu" Henryka Sienkiewicza, a do trzeciego utwór "Ulga na wiosnę" Urszuli Kozioł.

Poniżej proponowane konspekty naszej ekspertki.

Temat 1.

Teza: Człowiek, który chce uczynić świat lepszym, powinien przyjąć pokorną postawę i zrezygnować z buntu.

Argument 1. Pokora zostanie doceniona przez Boga i jego wysłanników, a buntownicy zostaną potępieni. Przykład na podstawie fragmentu: Skontrastowanie Konrada (buntownika, który został ukarany przez Boga i jest potępiany przez jednego z Archaniołów) z Księdzem Piotrem (pokornym sługą Bożym, którego błogosławi chór aniołów). Przykład na podstawie całych "Dziadów": W scenie cmentarnej Guślarz mówi, że rana, którą zauważa kobieta na czole Konrada, jest wynikiem jego własnego działania i dopiero śmierć może go od niej uwolnić. Jednocześnie symbol pokory, czyli Ksiądz Piotr, po swoim widzeniu zabierany jest przez anioły do samego Boga, by ten mógł go ukołysać niczym ojciec.

Argument 2. Bunt może prowadzić do tragedii, a nawet śmierci buntownika, nie przynosząc przy okazji żadnych pozytywnych skutków dla świata.

Przykład 1. Artur z "Tanga" Mrożka buntuje się, chce przywrócić do swojego domu ład, tradycję, ale jego działania zostają udaremnione, on sam pada martwy na skutek rany zadanej przez Edka, który przejmuje władzę.

Przykład 2. Kordian z dramatu Słowackiego chce sam zabić cara, ale przeszkadzają mu w tym Strach i Imaginacja. Jego buntownicze działania nie przynoszą żadnego pozytywnego skutku, a on sam zostaje skazany na karę śmierci (choć nie wiemy, czy ostatecznie została ona wykonana).

Przykładowy wstęp: Literatura dostarcza nam wielu przykładów bohaterów, którzy chcą uczynić świat lepszym. By osiągnąć swój cel, podejmują różne działania, często buntując się wobec zastanego porządku. Teksty kultury niejednokrotnie jednak pokazują, że bunt może nie tylko nie przynieść pozytywnych skutków, ale nawet doprowadzić do tragedii, dlatego też człowiek powinien przyjąć raczej pokorną postawę, która jest bezpieczniejsza i może zostać doceniona chociażby przez Boga.

Przykładowe rozwinięcie: Argument 1. Utwory romantyków obfitują w bohaterów buntujących się, ale i ponoszących w związku z tym porażkę. Dobrze obrazuje to przytoczony fragment "Dziadów" cz. III Adama Mickiewicza, w którym skontrastowane są dwie postawy - buntownicza Konrada i pokorna Księdza Piotra. Mickiewiczowski buntownik zapłacił za swój pełny pychy monolog w "Wielkiej Improwizacji" wysoką cenę - został opętany przez złe siły, przez co ucierpiała jego dusza. Ksiądz, jako osoba duchowna i bliska Bogu, dostrzega, jak wielki błąd popełnił Konrad i wie, że może go za to czekać kara boska, dlatego też radzi mu, by się modlił, a potem sam ofiaruje się Bogu w zamian za młodego mężczyznę. Również rozmowa archaniołów pokazuje, że bohater "Dziadów" dopuścił się czynu haniebnego, przez co jeden z nich kategorycznie go potępia ("Panie, on zgrzeszył, przeciwko Tobie zgrzeszył on bardzo").

W całym dramacie Mickiewicza mamy też inne dowody na to, że pokorna postawa Księdza Piotra jest tą, która podoba się Bogu i przez to ma pozytywny wpływ na świat. Widać to chociażby w scenie widzenia, w której aniołowie chcą zabrać duszę bernardyna do samego Stwórcy, by ten go ukołysał do snu niczym ojciec. Grzech Konrada natomiast podkreślony jest raną, o której mówią bohaterowie ostatniej sceny dramatu, czyli Guślarz i kobieta w żałobie. Mężczyzna mający dar jasnowidzenia rozumie, że rana, którą Konrad ma na czole, jest wynikiem bluźnierstwa i swoistej "potyczki" z Bogiem. Stwierdza też, że tylko śmierć może go z niej uleczyć. Jednoznacznie więc z dramatu wieszcza można wyciągnać wniosek, że postawa buntownicza nie jest odpowiednia, nawet jeśli motywowana jest chęcią zmienienia świata na lepsze.

Argument 2. Warto zwrócić też uwagę na fakt, że bunt może prowadzić do tragedii, a nawet śmierci buntownika, nie przynosząc przy okazji żadnych pozytywnych skutków dla świata. Doskonale obrazuje to dramat "Tango" Sławomira Mrożka, w którym główny bohater - Artur - buntuje się wobec zwyczajów w swoim domu. Pragnie on powrotu do tradycji, wprowadzenia jakichś reguł, zasad. W tym celu postanawia przejąć władzę w domu chociażby siłą, niestety nie udaje mu się to i ginie z rąk obrzydliwego Edka, który obejmuje rządy w domu Stomila. Artur więc nie tylko nie dopiął swego, lecz także poniósł bezsensowną ofiarę.

Bardzo podobną sytuację możemy zauważyć w "Kordianie" Juliusza Słowackiego, w którym główny bohater postanawia sam zabić cara. Zdeterminowany młodzieniec czuje, że musi w jakiś sposób pomóc tyranizowanej przez zaborcę Polsce, niestety jego psychika nie radzi sobie z tak wielkim wyzwaniem, dlatego też Kordian pada nieprzytomny przed komnatą imperatora. On również został skazany na śmierć za swój nieudany przewrót, choć nie wiemy, czy rzeczywiście na końcu umarł.

Podsumowanie: Powyższe przykłady pokazują, że chociaż postawa buntownika jest często przedstawiana w literaturze, to najczęściej kończy się fiaskiem. Tego typu działania nie przynoszą zamierzonego skutku, a czasem wręcz przeciwnie - pogarszają sytuację jak np. w dramacie Mrożka, w którym władzę po śmierci Artura przejął nieodpowiedni człowiek. Choć postawa pokorna nie jest może tak często opisywana, to jednak przykład Księdza Piotra pokazuje, że jest ona bardziej pożądana i może być wynagrodzona przez samego Boga.

Temat 2.

Teza: Człowiek zyskuje szacunek innych ludzi, gdy jest gotów poświęcić się w imię pomocy bliźnim.

Argument 1. Męstwo związane z walką na polu bitwy w imię obrony ojczyzny jest godne szacunku. Przykład na podstawie fragmentu: Zagłoba, choć znany jest z ubarwiania swojego pochodzenia, jest szanowany przez wszystkich, bo wielokrotnie brał udział w walkach w obronie Polski i zawsze dzielnie stawał na polu bitwy. Przykład drugi: Również Kmicic z "Potopu" Sienkiewicza męstwem i oddaniem ojczyźnie odkupił swoje winy i został bohaterem w oczach narodu i Oleńki, odzyskując tym samym szacunek.

Argument 2. Narażenie swojego zdrowia i życia dla drugiego człowieka, nawet jeśli jest elementem czyjejś pracy, wzbudza szacunek innych.

Przykład 1. Doktor Rieux z "Dżumy" Alberta Camusa jest szanowany przez społeczność Oranu, a nawet swoją postawą inspiruje innych do walki z epidemią tytułowej zarazy.

Przykład 2. Janusz Korczak, który razem ze swoimi podopiecznymi z sierocińca został zamordowany, mimo że mógł uniknąć śmierci, często przytaczany jest jako osoba szanowana, przykład godny naśladowania.

Przykład 3. "Kamienie na szaniec" i "Rudy", który nie chciał wydać innych, dlatego został skatowany na przesłuchaniu przez gestapo, co doprowadziło do jego śmierci. Alek, który podczas akcji pod Arsenałem, mającej m.in. na celu odbicie Bytnara z rąk okupantów, został postrzelony i zmarł tego samego dnia co przyjaciel.

Temat 3.

Teza: Podmiot liryczny w utworze Urszuli Kozioł "Ulga na wiosnę" podkreśla, że otaczający świat rządzi się swoimi prawami, a istnienie człowieka nie ma na to wpływu. Z tekstu wynika, że przyroda do dobrego funkcjonowania nie potrzebuje ludzi, a ludzie nie muszą się nią zajmować, bo jej zegar jest od nich niezależny.

Jak wskazała ekspertka Interii, w rozwinięciu należałoby podkreślić następujące kwestie:

• powtórzenia, m. in. zaimka "sobie", które mają podkreślać samowystarczalność przyrody (np. "Drzewa sobie się lęgną"); podobny wydźwięk ma powtórzenie w ostatniej strofie "świat może obejść się beze mnie, może się obejść beze mnie");
• radość podmiotu lirycznego z faktu, że nie jest potrzebny w cyklu życia natury; jest to jednak "gorzka" radość, ironiczna, ponieważ z tekstu wynika, że podmiot raczej jest zaniepokojony takim stanem rzeczy niż naprawdę się z niego cieszy, o czym świadczy ostatnia strofa;
• brak zainteresowania świata przyrody podmiotem lirycznym, który wybrzmiewa w trzeciej strofie; można również nawiązać do takich motywów jak vanitas (w Księdze Koheleta również pokazana jest powtarzalność w świecie przyrody i podkreślona marność życia człowieka) czy panta rhei. 

Egzamin maturalny z języka polskiego w formule 2015 - dostosowanej do wymogów egzaminacyjnych dotyczących uczniów, którzy uczyli się w gimnazjum - rozpoczął się we wtorek o godzinie 9 i trwał 170 minut.

Aby zdać maturę 2024 z języka polskiego, maturzysta musi uzyskać co najmniej 30 procent możliwych do zdobycia punktów. W przypadku arkusza opracowanego w formule 2015 do zgromadzenia abiturienci mieli maksymalnie 70 punktów.

Arkusz CKE składał się z dwóch części - pierwsza (20 punktów) weryfikowała umiejętność czytania ze zrozumieniem, argumentowania oraz znajomość zasad i zdolności posługiwania się poprawną polszczyzną. Druga obejmowała stworzenie wypracowania (50 punktów).

Jeśli dany maturzysta nie był w stanie - z uzasadnionych przyczyn - podejść do egzaminu z języka polskiego w pierwszym terminie, może napisać test maturalny w terminie dodatkowym. Ten przewidziano na 3 czerwca o godzinie 9.

Z kolei egzamin poprawkowy zaplanowany został przez Centralną Komisję Egzaminacyjną na 20 sierpnia.

Matura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym odbędzie się z kolei 20 maja o godzinie 9. W formule 2023 uczniowie będą mieli na rozwiązanie zadań 210 minut. 180 minut przewidziano dla maturzystów mierzących się z formułą 2015.

Wyniki matury 2024 opublikowane przez CKE w całej Polsce zostaną ogłoszone 9 lipca 2024 roku o godzinie 8:30.

-----

Najnowsze informacje dotyczące matury 2024 znajdziesz w naszym raporcie specjalnym - kliknij!

Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!