Egzamin ósmoklasisty. Zaskakujące grafiki w arkuszach. CKE przyznaje się do błędu

Egzamin ósmoklasisty 2023 dobiegł końca. Uczniowie mierzyli się kolejno z językiem polskim, matematyką i językiem obcym.

Internauci, analizując arkusze CKE, zauważyli pewien schemat. Na tapet weźmy najpierw egzamin ósmoklasisty z języka polskiego.

Egzamin ósmoklasisty 2023: Język angielski. Tutaj arkusz CKE i odpowiedzi

Grafiki w arkuszach CKE dowolnie edytowane. Autorzy o tym nie wiedzą

W zadaniu 8. uczniowie zobaczyli grafikę przedstawiającą kartę do gry. Polecenie brzmi: "Na lekcji języka polskiego uczniowie mieli za zadanie przygotować karty do gry z najważniejszymi informacjami dotyczącymi Balladyny. Autor jednej z kart nie zadbał jednak o poprawność interpunkcyjną. Wybierz zdanie, w którym interpunkcja jest niepoprawna". Pod grafiką znajduje się źródło, czyli odniesienie do stron magiaimiecz.eu oraz encyklopediateatru.pl.

Oryginalna grafika z gry "Talisman Magia i Miecz" została zmodyfikowana. Pozostawiono w niej tak zwane atrybuty postaci, resztę zmieniono. Co więcej, polecenie sugeruje, że nie jest to karta z konkretnej gry, a coś przygotowanego samodzielnie przez ucznia.

Teraz egzamin ósmoklasisty z matematyki. W zadaniu 10. na podstawie mapy trzeba było policzyć, jaki dystans w rzeczywistości dzieli dwa przystanki autobusowe. 

Według źródła podanego w arkuszu, który otrzymali uczniowie, mapa pochodzi z serwisu vividmaps.com. W rzeczywistości jej autorem jest grafik o pseudonimie ItchyFeetComic, a vividmaps.com jedynie udostępnia mapę. Co więcej, nawet na tej stronie grafika zawiera oryginalny podpis autora. W arkuszu CKE wszelkie oznaczenia autora zniknęły, tak samo jak podpisy różnych elementów na samej grafice. Sam autor grafiki napisał na Twitterze, że nikt nie kontaktował się z nim w tej sprawie.

"Prawo nie zezwala na modyfikacje utworów"

Jak to wygląda od strony prawnej? Czy w grafiki można w dowolny sposób edytować, publikując je w arkuszach egzaminacyjnych? Adwokat Agnieszka Schoen, partner Kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy, wyjaśnia: - Pomijając przypadki korzystania z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, z którymi nie mamy tu jednak do czynienia, prawo autorskie nie zezwala na dokonywanie modyfikacji utworu wykorzystywanego w ramach tzw. dozwolonego użytku bez zezwolenia jego twórcy. 

I dodaje: - Prawo do integralności utworu, tj. nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania jest jednym z elementów autorskiego prawa osobistego. 

- Warunkiem korzystania z utworów w ramach tzw. dozwolonego użytku (tj. w tych szczególnych sytuacjach, gdzie ustawa o prawie autorskim nie wymaga uzyskania zgody twórcy) jest wymienienie imienia i nazwiska autora oraz źródła (w tym przypadku adresu strony internetowej, skąd pochodziła pobrana grafika) - podkreśla adw. Agnieszka Schoen. 

- W sytuacji gdy - jak wynika z opisu sprawy - wyżej wymienione dane były łatwo dostępne, trudno zrozumieć, dlaczego w arkuszach egzaminacyjnych pominięto ich odpowiednie przytoczenie - podsumowuje.

CKE przyznaje się do błędu. "Źródło w arkuszu zostało uzupełnione"

O sprawę spytaliśmy też dyrektora Centralnej Komisji Edukacyjnej Marcina Smolika. - W niektórych zadaniach w arkuszach egzaminacyjnych wykorzystuje się rozpowszechnione już utwory. Utwory te są wykorzystywane w ramach tzw. dozwolonego użytku - tłumaczy dyrektor CKE.

Jak wyjaśnia, CKE nie mogła skonsultować się z autorami grafik ze względu na "ochronę przed nieuprawnionym ujawnieniem" materiałów egzaminacyjnych.

I zapewnia, że Centralna Komisja Egzaminacyjna przywiązuje dużą wagę do prawidłowego oznaczania autorstwa w przypadku wykorzystania utworu. - Po informacjach uzyskanych wczoraj - źródło w arkuszu zostało uzupełnione, arkusz udostępniony na stronie internetowej zawiera obecnie wszystkie informacje o autorze mapy oraz o oryginalnym źródle. Zgłoszoną nieprawidłowość naprawiliśmy natychmiast po powzięciu informacji o niepełnym oznaczeniu źródła - informuje dyrektor CKE.

Sprawdziliśmy: źródło podane pod mapą w egzaminie ósmoklasisty z matematyki zostało zmienione. Brzmi teraz: "Na podstawie: Malachi Ray Rempen, vividmaps.com (oryg. itchyfeetcomic.com)".

Współpraca: Jolanta Kamińska-Samolej