Skarbiec Zagłady ma nas uchronić przed katastrofą. Co skrywa najcenniejszy bank świata?
W 2008 roku na archipelagu Svalbard na Spitsbergenie powstało wyjątkowe miejsce – Globalny Bank Nasion. Obecnie w jego zbiorach znajdują się nasiona ponad czterech milionów gatunków roślin z całego świata, które mają pomóc w odtworzeniu flory Ziemi na wypadek katastrofy klimatycznej lub wykorzystania broni nuklearnej.
Szacuje się, że zarodki roślin będą w stanie przetrwać w nienaruszonej formie setki, a nawet tysiące lat. Specjalna konstrukcja budynku, w którym się znajdują, ma być odporna na wszelkie kataklizmy. Z tego powodu Globalny Bank Nasion nazywany jest również Skarbcem Zagłady.
Globalny Bank Nasion - jak wygląda i do kogo należy?
Specjalnie zbrojony budynek został wbudowany w wieczną zmarzlinę oraz we wnętrze góry o wysokości ponad 130 m. Znajduje się on na odległej wyspie archipelagu Svalbard, 300 km od koła podbiegunowego.
Panują tam idealne warunki do przechowywania nasion - w temperaturze -18 stopni Celsjusza nie potrzebują one dodatkowych systemów chłodzących. Są pakowane w specjalne pojemniki próżniowe, gwarantujące im odpowiedni poziom wilgotności. Globalny Bank Nasion został sfinansowany przez rząd Norwegii, na terenie której się znajduje.
Jego rolą jest zabezpieczenie ludzkości przed nieodwracalną utratą roślin jadalnych, na skutek kataklizmu lub wojny. Jest to największy tego typu spichlerz na całym świecie. Żadne z przechowywanych próbek nie są modyfikowane genetycznie, ponieważ zabrania tego norweskie prawo.
Globalny Bank Nasion okazał się potrzebny szybciej, niż się wydaje
Mimo że zgromadzone na Spitsbergenie zbiory mogą przetrwać setki lat, ich wykorzystanie stało się konieczne znacznie wcześniej, niż się spodziewano. Po raz pierwszy po przechowywane tam nasiona sięgnięto w 2015 r.
Nasiona pszenicy, jęczmienia, fasoli oraz roślin trawiastych zostały wysłane do zrujnowanej przez wojnę Syrii. Dzięki pozyskanemu w ten sposób materiałowi znacząco zwiększyła się szansa na wykarmienie syryjskiej ludności i chociaż częściowe odtworzenie zniszczonej roślinności. Dodatkowo Syria przekazała część rozmnożonych nasion krajom Bliskiego Wschodu dotkniętym klęską suszy.
Nie tylko archipelag Svalbard na Spitsbergenie - gdzie jeszcze znajdują się banki nasion?
Podobne, lecz znacznie mniejsze i pozbawione tak nowoczesnych zabezpieczeń banki znajdują się także w innych częściach świata. Większość dobrze rozwiniętych krajów na swoje skarbce, przechowujące gatunki kluczowe dla lokalnej ludności. W Polsce założenie to spełnia Bank Nasion i Tkanek w Ogrodzie Botanicznym PAN.
Globalny Bank Nasion nie tylko przechowuje, ale również duplikuje zarodki roślin na potrzeby poszczególnych, współpracujących przy projekcie krajów. Jeśli w przyszłości zostaną one dotknięte klęską żywiołową lub wojną, będą mogły zwrócić się z prośbą o udostępnienie niezbędnych nasion.
Tak stało się właśnie w przypadku Syrii - lokalny bank nasion w okolicy Aleppo został doszczętnie zniszczony w czasie bombardowania. Ostatnio podobny los spotkał również bank nasion w Ukrainie. Wojsko rosyjskie doszczętnie zniszczyło Narodowe Centrum Roślinnych Zasobów Genetycznych. Był to jedyny tego typu zbiór w Ukrainie, co więcej, przed wybuchem wojny z jego zasobów korzystali również Rosjanie. Zniszczone zostały dziesiątki tysięcy próbek tworzących kolekcję o światowej wadze.
Czy ocieplenie klimatu zagraża zbiorom ludzkości?
Kilka lat temu nad Skarbcem Zagłady na Spitsbergenie zawisły czarne chmury. Okazała się, że stopniowo podnosząca się temperatura na Ziemi sprawiła, że najwyższa część góry zaczyna topnieć. Aby zapobiec utracie cennych zbiorów w przyszłości, konieczne było przeprowadzenie wielu prac remontowo-zabezpieczających oraz instalacja niezależnego systemu schładzania.
Jakie jeszcze tajemnice skrywa archipelag Svalbard na Spitsbergenie?
Oprócz Globalnego Banku Nasion na wyspie Svalbard na Spitsbergenie znajduje się inna, również niezwykła instytucja. Jest nią Archiwum Arktyczne i przynależąca do niego Biblioteka Końca Świata.
Przechowywane są tam zbiory zaliczane do najważniejszego dorobku ludzkości. Podobnie jak w przypadku Skarbca Zagłady, szereg zabezpieczeń ma je uchronić nawet przed katastrofą nuklearną. W Bibliotece Końca Świata przechowuje się m.in. dzieła Noblistów - a więc również należących do tego grona polskich pisarzy.
Czytaj również:
Zobacz także:
