Badanie: Uczniowie stracili dwa lata nauki na reformie oświaty i pandemii

Niepokojące wyniki badania warszawskich licealistów. Na zlecenie stołecznego ratusza eksperci z fundacji Evidence Institute przeprowadzili sondaż wśród uczniów warszawskich szkół ponadpodstawowych. Badanie takie było prowadzone po raz pierwszy od czasu reformy oświaty z 2017 roku i po raz pierwszy od początku pandemii.

"Uczniowie stracili co najmniej rok nauki z powodu edukacji w pandemii w Polsce. Kolejny rok nauki - z tytułu reformy oświaty" - napisał współautor badania dr Tomasz Gajderowicz. Według niego jest to pierwsze w Polsce i regionie po-pandemiczne badanie uczniów standaryzowane do badania PISA, prowadzonego pod auspicjami Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). 

Uważa on także, że wyniki "są piorunujące",  bo strata edukacyjna jest w Polsce większa niż w innych krajach.

Badania PISA z lat 2003-2018 pokazały, że młodzież z Warszawy była w czołówce uczniów z największych miast na świecie. Teraz to się zmienia.

W badaniu TICKS pod kierunkiem dra hab. Macieja Jakubowskiego i dra Tomasza Gajderowicza wzięło udział 4581 uczniów z 83 szkół średnich, uczęszczających do 208 klas w Warszawie. Część z badanych w 2021 r. uczyła się w klasach II szkół średnich (po ośmioletniej szkole podstawowej), część uczyła się w klasach III szkół średnich (także po ośmioletniej szkole podstawowej), a część chodziła do klas III szkół średnich (po wcześniejszym ukończeniu gimnazjum).

Badanie TICKS (Test for International Comparisons of Knowledge and Skills) nawiązuje do metod używanych przy badaniu PISA i opierało się "o podobne narzędzia testowe mierzące umiejętności matematyczne, czytania za zrozumieniem oraz rozumowania w naukach przyrodniczych. Narzędzia te wzbogacone są o pytania bezpośrednio odnoszące się do polskich podstaw programowych, aby wzmocnić powiązanie z treściami nauczanymi w naszych szkołach. Wyniki badania raportowane są na międzynarodowej skali i bezpośrednio porównywalne z wynikami PISA" - wyjaśnia raport. Dodatkowo eksperci zniwelowali różnice, m.in. wynikające z przerwy w badaniach spowodowanej pandemią.

Porównanie wyników badania TICKS z wynikami wcześniejszego badania PISA 2018 udowodniło powstanie "znaczącej luki edukacyjnej dla uczniów II klas szkół średnich". "W ich przypadku wyniki są niższe niż oczekiwane o ok. 40 punktów w matematyce i prawie 60 punktów w czytaniu i naukach przyrodniczych" - informuje raport EI.

"Wyniki z badania TICKS w 2021 roku pokazują znaczny spadek osiągnięć warszawskich uczniów względem wcześniejszych lat" - głosi raport.

"Lex Czarnek". Nauczyciele zapowiadają odejście ze szkół. Kolejna fala

"Dla uczniów III klas po ośmioletniej szkole podstawowej różnice między faktycznymi a oczekiwanymi wynikami są mniejsze, ale także znaczące. W matematyce i czytaniu wyniki są niższe niż oczekiwane o około 27 punktów a w naukach przyrodniczych o prawie 40 punktów. Dla uczniów III klas po gimnazjach luka jest najmniejsza, ale faktyczne rezultaty są także niższe od oczekiwanych: o 18 punktów w matematyce, 14 w czytaniu i 25 w naukach przyrodniczych" - precyzuje raport.

Oznacza to znaczne zaległości. Według międzynarodowych danych 20 punktów w skali PISA to bowiem liczba, która odpowiada jednemu rokowi nauki.

Zdaniem ekspertów negatywne skutki zmian strukturalnych w szkolnictwie "wahają się od minus 25 punktów na skali PISA dla czytania, przez minus 21 punktów dla nauk przyrodniczych, po minus 13 punktów dla matematyki". Zdaniem autorów sondażu negatywne zmiany odpowiadają stratom związanym z co najmniej jednym rokiem nauki. 

"Ocena wpływu nauczania w pandemii na wyniki w matematyce i naukach przyrodniczych jest podobna i wynosi ok. minus 30 punktów na skali PISA. Dla czytania wpływ pandemii oszacowano jako minus 20 punktów. Straty związane z nauczaniem w pandemii są łącznie większe niż w przypadku zmian strukturalnych i odpowiadają efektom związanym z ponad jednym rokiem nauczania" - wynika z raportu.

"Lex Czarnek". Wolna Szkoła apeluje do premiera o wycofanie prac nad projektem

"Zdalne nauczanie, likwidacja gimnazjów, zmiany programowe, a także kryzys związany z reorganizacją szkół i odejściami nauczycieli mogły negatywnie wpłynąć na wyniki uczniów" - podkreślono w raporcie.

"Porównując wyniki uczniów po 8-letniej szkole podstawowej i tych, którzy skończyli gimnazjum, możemy oddzielić efekt pandemii od efektu zmian strukturalnych wprowadzanych od 2016 roku. Obydwa są negatywne, choć efekt pandemii nieco silniejszy" - uważa dr Maciej Jakubowski. Według niego "straty wydają się większe dla uczniów słabszych niż dla lepszych".

"Wyniki są reprezentatywne dla warszawskich uczniów, ale nie ma powodu, by oczekiwać, że z podobnymi stratami edukacyjnymi nie mamy do czynienia w całej Polsce" - alarmują eksperci. Ich zdaniem z podobną sytuacją mogą mieć do czynienia wszystkie szkoły ponadpodstawowe w Polsce.  

Przeprowadzone w Warszawie badanie TICKS jest "pierwszym po-pandemicznym standaryzowanych badaniem umiejętności, w którym kilka tysięcy uczniów szkół średnich poddano testom mierzącym osiągnięcia z matematyki, czytania i nauk przyrodniczych na międzynarodowej skali badania PISA" - podkreślają autorzy.

Koronawirus w Polsce dzisiaj. Adam Niedzielski podał liczbę nowych zakażeń

"Wyniki potwierdzają znaczne straty edukacyjne widoczne w osiągnięciach uczniów szkół średnich z 2021 roku przy porównaniu z rezultatami badań w latach 2003- 2018" - ostrzega raport, który zwraca uwagę na to, że "straty są w pewnym stopniu związane ze zmianami strukturalnymi w oświacie". Jednak eksperci uważają, że pogłębiła je znacząco "mniej skuteczna nauka zdalna w okresie pandemii". 

"Dane w obiektywny sposób pokazują, że kryzys w oświacie ma realny charakter i wymaga zdecydowanych i wspólnych działań szkół, rodziców, rządu i samorządu" - piszą autorzy.