Zmarł reżyser Michelangelo Antonioni

Antonioni zmarł po południu w poniedziałek "spokojnie, w swoim fotelu, u boku żony Enriki Fico". Nabożeństwo żałobne odprawione zostanie w czwartek w jego rodzinnej .

Zaczynał od krótkometrażówek i dokumentów w duchu neorealizmu ("Ludzie znad Padu",1943 i "Czyściciele ulic", 1948).

Antonioni "był bystrym obserwatorem choroby wieku XX we wszelkich jej przejawach" - powiedział po jego śmierci włoski minister kultury Francesco Rutelli. Natomiast burmistrz Rzymu Walter Veltroni zareagował słowami: "Razem z Antonionim umarł nie tylko jeden z największych reżyserów, ale również mistrz nowoczesności".

Reżyser, uznając za niemożliwe poznanie i wyjaśnianie świata, skupił się na zewnętrzności, zrywając z tradycyjnie pojmowanym prowadzeniem linii fabularnej; ukazywał w swoich filmach jałowość emocjonalną nowoczesnego społeczeństwa.

Wielki mistrz europejskiego kina, włoski reżyser Michelangelo Antonioni, zmarł w swym domu w Rzymie w wieku 94 lat. Jego największe dzieła - wśród nich nagrodzone Złotą Palmą w Cannes i nominowane do Oscara "Powiększenie" - powstawały w latach 60. i 70. W 1995 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości.

SYLWETKA ARTYSTY

Antonioni był uznawany za fatalistę i sceptyka. Bohaterowie jego filmów to często ludzie samotni, którzy nie potrafią nawiązać z drugim człowiekiem trwałego i szczerego kontaktu emocjonalnego. Ludzie u Antonioniego mijają się, poszukują prawdy, ale nie mogą jej odnaleźć.

Rzeczywistość wydaje się niezrozumiała - wszystko może okazać się złudne i pozorne. Fabuła i logika miały w filmach Antonioniego znaczenie drugorzędne. Do historii przeszła jedna ze scen "Powiększenia", przedstawiającą mimów odbijających niewidzialną piłeczkę tenisową.

Antonioni urodził się 29 września 1912 roku w Ferrarze w północnych Włoszech. Dorastał na prowincji. Studiował ekonomię na Uniwersytecie w Bolonii. W 1939 roku zamieszkał w Rzymie i rozpoczął pracę w poświęconym kinematografii wpływowym piśmie "Cinema", dla którego pisał krytyczne artykuły.

Jednocześnie studiował reżyserię w rzymskiej szkole filmowej Centro Sperimentale. Pisał też scenariusze. Karierę filmowca rozpoczął jako asystent francuskiego reżysera Marcela Carne na planie jego filmu "Wieczorni goście" w 1942 roku.

Pierwszymi filmami wyreżyserowanymi samodzielnie przez Antonioniego były krótkometrażowe dokumenty. Szczególne miejsce zajmują wśród nich "Ludzie znad Padu", opowieść o życiu rybaków, zrealizowana w 1943 roku, ale zaprezentowana dopiero w roku 1947.

Pierwszy pełnometrażowy film fabularny Antonioni nakręcił w 1950 roku. Obraz nosił tytuł "Kronika pewnej miłości". Jego bohaterką była młoda piękna kobieta, żona przemysłowca. Gdy po latach spotkała kochanka z przeszłości, wróciło wspomnienie o dramatycznym sekrecie, który łączył ich oboje.

W 1957 roku Antonioni zrealizował wysoko oceniony "Krzyk" - ascetyczny, pesymistyczny film, będący drobiazgową obserwacją ludzkich zachowań i próbą opisania psychiki ludzkiej. Krytycy zaczęli wówczas mówić o inspiracjach filozofią egzystencjalną w twórczości Antonioniego.

Prawdziwie przełomowym momentem w jego filmowej karierze była "Przygoda" w 1960 roku. Film zaprezentowano na festiwalu w Cannes. Wywołał tam istną burzę. Spora część publiczności wygwizdała go. Widzowie nie akceptowali specyficznej dramaturgii w filmie ani jego konstrukcji fabularnej. "Przygoda" to bowiem kryminał "na opak", zagadka pozostała w nim nie rozwiązana, a zasadniczym tematem filmu nie był wątek sensacyjny, lecz refleksja nad kondycją człowieka i nietrwałymi związkami międzyludzkimi.

Główną rolę w "Przygodzie" zagrała Monica Vitti. Była ulubioną aktorką Antonioniego. W kolejnych latach wystąpiła też w trzech innych jego filmach: uhonorowanej Złotym Niedźwiedziem w Berlinie "Nocy" (1961) z Marcello Mastroiannim i Jeanne Moreau, "Zaćmieniu" (1962) - gdzie partnerował jej Alain Delon, i "Czerwonej pustyni" (1964) z Richardem Harrisem.

Słynne "Powiększenie" Antonioni zrealizował w 1966 roku. Zdobył za ten obraz Złotą Palmę w Cannes. "Powiększenie" to jeden z najważniejszych filmów w całej historii kina. Antonioni przedstawił życie współczesnego człowieka jako nieustanną grę pozorów - moralnych, uczuciowych i obyczajowych. W filmie zagrali David Hemmings, Vanessa Redgrave, Sarah Miles i Jane Birkin.

Do najbardziej znanych filmów Antonioniego należą też nominowany do Złotej Palmy w Cannes "Zawód: Reporter" (1975) z Jackiem Nicholsonem i Marią Schneider oraz "Identyfikacja kobiety" (1982).

W 1995 powstał film "Po tamtej stronie chmur", złożony z kilku krótkich nowel. Antonioni wyreżyserował go wspólnie z Wimem Wendersem. W obsadzie znaleźli się Irene Jacob, John Malkovich, Sophie Marceau, Vincent Perez i Jean Reno. Na festiwalu w Wenecji Antonioni otrzymał za ten film prestiżową nagrodę krytyków filmowych z FIPRESCI.

Podobnego zadania - zrealizowania filmu wspólnie z innymi reżyserami - podjął się w 2004 roku. Razem ze Stevenem Soderberghiem i Wong Kar Waiem wyreżyserował film "Eros" - także złożony z kilku nowel. To był ostatni film fabularny Antonioniego.

Antonioni był dwukrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo, zawarte w 1942 roku z Letizią Balboni, zakończyło się rozwodem. W 1986 roku reżyser poślubił o 40 lat młodszą Enricę Fico. Rok wcześniej dostał wylewu krwi do mózgu, przez co został częściowo sparaliżowany. Wielu sądziło wówczas, że nie będzie już mógł reżyserować filmów.