ZUS podsumował nowy program dla rodzin. Ile pieniędzy wypłacono?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opublikował na platformie X oficjalne dane dotyczące programu "Aktywny Rodzic". Wynika z nich, że od momentu uruchomienia świadczeń, czyli od października 2024 roku, do rodzin trafiło łącznie ponad 3,8 miliarda złotych.

ZUS wskazał, że największy wzrost wypłat odnotowano po styczniowej waloryzacji minimalnego wynagrodzenia, która miała wpływ na wysokość dofinansowania w ramach niektórych form wsparcia. Zaktualizowane dane stanowią pierwsze kompleksowe podsumowanie programu po ośmiu miesiącach jego obowiązywania.

Największą część środków - niemal 2,2 miliarda złotych - pochłonęło świadczenie "Aktywnie w żłobku" przeznaczone na pokrycie kosztów opieki instytucjonalnej. Z kolei w ramach programu "Aktywni rodzice w pracy" wypłacono ponad 1,3 miliarda złotych. To świadczenie skierowane jest do osób łączących pracę zawodową z opieką nad dzieckiem, w tym także do rodziców zatrudniających nianię na umowę uaktywniającą.

Najniższe wypłaty odnotowano w kategorii "Aktywnie w domu", gdzie przekazano około 334 milionów złotych. Rozkład finansowania wskazuje, że rodzice zdecydowanie częściej wybierają opcje związane z powrotem do aktywności zawodowej, w szczególności przy wsparciu zorganizowanej opieki nad dzieckiem.

ZUS poinformował również, że systematycznie rośnie udział wypłat związanych z opieką żłobkową, co pokrywa się z większym zapotrzebowaniem na miejsca w placówkach publicznych i prywatnych. Od momentu podniesienia limitu dofinansowania do 1500 zł miesięcznie wzrosło zainteresowanie usługami żłobkowymi, co zauważalne jest w liczbie złożonych wniosków. Równocześnie stosunkowo niski udział świadczenia "Aktywnie w domu" może wskazywać na niewystarczającą wartość tego wsparcia w kontekście realnych kosztów zapewnienia dziecku opieki przez jednego z rodziców.

Program "Aktywny Rodzic" został wprowadzony ustawą z 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka. Przepisy weszły w życie 1 października 2024 r. i zastąpiły obowiązujące wcześniej rozwiązania: rodzinny kapitał opiekuńczy oraz system dofinansowania żłobkowego.

Nowe regulacje scaliły dotychczasowe formy pomocy w jeden, spójny mechanizm wsparcia, którego realizacją - zarówno na etapie składania wniosków, jak i bieżącej wypłaty świadczeń - zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Finansowanie programu pochodzi z Funduszu Pracy oraz funduszy europejskich, co umożliwia elastyczne zarządzanie środkami bez konieczności nowelizowania ustawy budżetowej.

W ramach programu przewidziano trzy rodzaje świadczeń, dostosowane do różnych modeli opieki nad dzieckiem. Świadczenie "Aktywni rodzice w pracy" wynosi 1500 zł miesięcznie i służy pokryciu kosztów opieki nad dzieckiem w wieku od 12 do 35 miesięcy; w przypadku zatrudnienia opiekunki na umowę uaktywniającą państwo pokrywa także składki ZUS do wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia.

Świadczenie "Aktywnie w żłobku" obejmuje do 1500 zł miesięcznie (lub 1900 zł w przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności) i przeznaczone jest na pobyt dziecka w placówce instytucjonalnej: żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Trzecia forma wsparcia, "Aktywnie w domu", to 500 zł miesięcznie dla rodziców, którzy decydują się na samodzielną opiekę nad dzieckiem w domu po ukończeniu przez nie 12. miesiąca życia.

Co istotne, na jedno dziecko można pobierać w danym miesiącu tylko jedno ze świadczeń, ale rodzice mają prawo zmieniać formę wsparcia w zależności od sytuacji rodzinnej i zawodowej. Program nie przewiduje progów dochodowych, dzięki czemu mogą z niego korzystać zarówno rodziny o niskich, jak i wysokich dochodach, pod warunkiem legalnego pobytu w Polsce i posiadania dziecka w wieku od 12 do 35 miesięcy.