Straszne słowo [13 PIĘTER]

Cykl "13 pięter" Filipa Springera to felietony mieszkaniowe, w których autor - nagradzany pisarz, reporter, fotograf - mierzy się z kryzysem mieszkaniowym w Polsce (i nie tylko). Na łamach Interii opisuje, jak nam się mieszka, w skali mikro i makro, i co można z tym wszystkim zrobić.

- To jest dobry deal - mówił podekscytowany, mieszając łyżką w zupie - kupisz całe piętro, zrobimy ten dodatkowy pion i to ci pozwoli podzielić całość na sześć, może nawet siedem kawalerek. Zrobisz je, potrzymasz trzy lata i dopiero puścisz na rynek, żeby się teraz z tego nie wyprzedawać. Ja ci to spokojnie ogarnę.

Nie wyglądał na człowieka biznesu. Miał luźne jeansy, t-shirt z jakimś nadrukiem i koralikowe bransoletki na nadgarstku. Na ulicy wziąłbym go za studenta. Może nawet nim był. Siedząca z nim dziewczyna gmerała znudzona w telefonie.

- Oddzwoń, jak się zastanowisz - rzucił jeszcze do słuchawki, rozłączył się i w końcu na serio zainteresował tą zupą.

- I co? - zapytała ona.

- No robimy - powiedział z pełnymi ustami - będziemy to robić.

Siedziałem przy stoliku obok jeszcze długo po tym, jak poszli. I ciągle myślałem o tych "dwóch, trzech latach", kiedy to siedem gotowych do zamieszkania, zamkniętych na klucz kawalerek, będzie naciągało wartością.

Jest takie brzydkie słowo, które psuje atmosferę niemal każdej rozmowy poświęconej problemom mieszkaniowym w Polsce.

Bo przecież utarło się mówić, że z mieszkaniami w Polsce jest źle, że jest ich za mało, są trudno dostępne, a cała masa ludzi (szacuje się, że może to być nawet około 30 procent społeczeństwa) zarabia za dużo, by starać się o mieszkanie komunalne (nawet zakładając, że chcieliby w takim mieszkać i kiedyś w końcu by się go doczekali), a zbyt biedna, by wziąć kredyt.

Nie ulega więc wątpliwości, że w temacie mieszkaniowym jest w Polsce wiele do zrobienia.

I wtedy czasem pojawia się to słowo, a stolik, na którym tak skrzętnie poukładaliśmy te wszystkie argumenty, zaczyna się nieco chwiać. To słowo to kataster. Straszne, straszne słowo.

"Polska powinna przejść na system opodatkowania nieruchomości oparty na jej wartości, stosowany w większości krajów OECD, który dokładniej odzwierciedlałby wartość gruntów i byłby bardziej progresywny i wydajny" - napisali niedawno eksperci OECD w raporcie poświęconym systemowi podatkowego w Polsce.

"Obecny system jest słabym wskaźnikiem zamożności i zdolności płatniczej podatników, ponieważ nie uwzględnia innych (niż powierzchnia) cech nieruchomości i jej lokalizacji, która jest kluczowym czynnikiem determinującym jej wartość" - czytamy.

Podobne rekomendacje wydał w ubiegłym roku Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Sześć albo siedem kawalerek może sobie stać pustych gdzieś w Warszawie i czekać na zwyżkę cen, ponieważ ich właściciel zapłaci od nich śmiesznie niski podatek od nieruchomości. Ustala go samorząd, dla którego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wartość metra kwadratowego mieszkania jest zupełnie niezwiązana z jego lokalizacją, standardem budynku i otoczenia.

W efekcie ktoś, kto posiada 50-metrowe mieszkanie o wysokim standardzie w drogiej dzielnicy Warszawy - na przykład na Powiślu czy Mokotowie, płaci za nie dokładnie taki sam podatek od nieruchomości, jak właściciel lokalu w zrujnowanej kamienicy albo bloku gdzieś na obrzeżach miasta. Metr to metr.

Ciekawie wyglądałby rynek mieszkaniowy w Polsce, gdyby narzucić mu taką logikę przy sprzedaży mieszkań.

Polska jest w tym temacie europejskim ewenementem. Wszyscy nasi sąsiedzi należący do UE naliczają podatek nieruchomości na podstawie ich wartości, a nie metrażu. Tak jest sprawiedliwiej - zamożniejsi płacą podatki większe, mniej zamożni mniejsze. Ten rodzaj opodatkowania zapobiega także spekulacyjnym praktykom.

W Niemczech trzymanie przez trzy lata siedmiu pustych, gotowych do zamieszkania kawalerek byłoby skrajnie nieopłacalne. W Polsce, w której ciągle brakuje mieszkań, jest to całkowicie racjonalne działanie.

I wiele wskazuje, że tak pozostanie. Podatek katastralny to politycznie gorący kartofel. Ostatnio zapytany o niego minister rozwoju i technologii Krzysztof Paszyk palnął w radio, że temat "wymaga dłuższej rozmowy". Zabrzmiało, jakby ktoś tam w rządzie się nad tym zastanawiał. Karol Nawrocki natychmiast więc zadeklarował, że gdy zostanie prezydentem, wpisze do konstytucji zakaz wprowadzania takiej daniny, Adrian Zandberg wręcz przeciwnie - uważa to za konieczność.

Ministerstwo Finansów szybko zapewniło, że żadnych prac ani konsultacji w tym temacie nie prowadzi. Nawet jednak gdyby było inaczej i w jakimś podziemnym gabinecie pisano właśnie projekt takiej ustawy, to nie ma to wielkiego znaczenia.

W Polsce nie ma katastru, czyli jednolitej bazy wycen nieruchomości. Nie wiemy, ile ich dokładnie mamy i jaka jest ich wartość. Do zebrania takich danych dawno temu zostały zobowiązane samorządy, ale to niezwykle kosztowna, żmudna i skomplikowana robota, na którą nikt nie ma pieniędzy. Kandydaci na prezydenta mogą sobie więc bajać o tym, jak będą Polaków przed nowym podatkiem bronić, albo ich do niego przymuszać.

A siedem kawalerek spokojnie nabierze swojej wartości. I wtedy dopiero ich właściciel "wypuści je na rynek". My tymczasem nadal będziemy się zastanawiać, jak sprawić, aby mieszkania w Polsce były bardziej dostępne.

Filip Springer

Czytaj wszystkie felietony Filipa Springera z cyklu "13 pięter"

----

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 200 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły