Rosną obawy o oszczędności w PPK. Przepisy wskazują jednak jasno
Możliwość wyprowadzenia pieniędzy z PPK po przejęciu władzy przez dotychczasową opozycję od kilku tygodni krąży w przestrzeni publicznej. Takie sugestie są bez wątpienia echem decyzji z lutego 2014 roku, kiedy o ponad 150 miliardów złotych uszczuplono aktywa OFE. Eksperci mówią jednak, że taki scenariusz jest nierealny. Czym środki w PPK różnią się od tych w OFE? Jak działają Pracownicze Plany Kapitałowe?
Spis treści:
Podstawowa różnica między PPK i OFE. "Scenariusz zabrania tych pieniędzy jest nierealny"
W Ustawie o Pracowniczych Planach Kapitałowych (ust 3. pkt 2) widnieje następujący zapis: "środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika PPK".
To podstawowa różnica między PPK i Otwartymi Funduszami Emerytalnymi (OFE), gdzie zabrakło ustawowych gwarancji własności. Sąd Najwyższy w 2008 i Trybunał Konstytucyjny w 2015 roku potwierdziły wyrokami publiczny charakter środków zgromadzonych w OFE. W ich świetle legalne było więc przeniesienie 51,5 proc. całej puli na konta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod postacią skarbowych papierów wartościowych. Te następnie zostały umorzone, a cały mechanizm jest szerzej znany pod nazwą "wyprowadzenia pieniędzy z OFE".
Wartość wyprowadzonych aktywów wynosiła 153,1 mld złotych.
Cały proces wywołał powszechne kontrowersje, a dwa wspomniane wyroki nie rozwiały społecznych wątpliwości. Właśnie dlatego kolejny projekt wprowadzający zmiany w systemie emerytalnym musiał jasno wykluczać podobne manewry. Ustawa z 4 października 2018 roku już w pierwszych artykułach eliminowała podstawowy czynnik, który wcześniej umożliwił transfer aktywów – jasno określała, że pieniądze zgromadzone w PPK są własnością konkretnego obywatela.
W podobnym tonie na pytanie o możliwość wyprowadzenia pieniędzy PPK wypowiedział się wiceprezes Polskiej Fundacji Rozwoju, Bartosz Marczuk, w wywiadzie dla wpolityce.pl.
Pieniądze w ramach OFE stanowiły część składki emerytalnej i były publiczne, natomiast środki w PPK to prywatne pieniądze. Scenariusz zabrania tych pieniędzy jest nierealny. (...) Po pierwsze, cała konstrukcja PPK to w praktyce uniemożliwia. Po drugie nie sądzę, by jakikolwiek rząd, który powstanie, miał ochotę, by taki system likwidować. Z tego systemu płyną dla rządu wyłącznie korzyści
Oprócz potencjalnych korzyści dla budżetu państwa pieniądze zgromadzone w PPK z pewnością zabezpiecza też pamięć całej sceny politycznej o skali niezadowolenia, które wywołały wcześniejsze reformy.
Pieniądze w PPK są prywatną własnością. Czy można wypłacić je wcześniej?
Jako III filar systemu emerytalnego, PPK docelowo ma być inwestycją długoterminową. Bez żadnych pomniejszeń standardową wypłatę można wykonać dopiero po ukończeniu 60. roku życia. Pieniądze zgromadzone na koncie w części pochodzą jednak prosto z wypłaty pracownika i w tym zakresie może on dysponować nimi według swojego uznania.
Wypłata środków z PPK przed 60. r.ż. wiąże się z:
Udział w PPK jest dobrowolny, jednak przed ukończeniem 55 r.ż. jest też domyślny, co oznacza, że aby z niego zrezygnować trzeba złożyć odpowiednie oświadczenie. Na sumę wpłat dokonywanych na indywidualne konto uczestnika PPK składa się:
- 2 proc. wynagrodzenia pracownika (możliwość zwiększenia wpłat o dodatkowe 2 proc.);
- 1,5 proc. wartości wynagrodzenia pracownika wpłacane przez pracodawcę (możliwość zwiększenia do 2,5 proc.);
- wpłata powitalna ze Skarbu Państwa w wysokości 250 zł i wpłaty roczne w wysokości 240 zł.
Pieniądze z PPK można też wypłacić w razie tzw. szczególnych sytuacji życiowych. Zalicza się do nich ciężka choroba uczestnika, współmałżonka lub dziecka – w tej sytuacji można wypłacić do 25 proc. środków bez konieczności zwrotu.
Drugi przypadek to pokrycie wkładu własnego w związku z kredytem hipotecznym, jednak taka możliwość przysługuje jedynie do 45. roku życia. Można wtedy wypłacić do 100 proc. środków, jednak trzeba je zwrócić w ciągu maksymalnie 15 lat.
Ile pieniędzy zgromadzono do tej pory w PPK? Dotychczasowa stopa zwrotu
Według najnowszych informacji, które za pośrednictwem mediów społecznościowych przekazał Paweł Borys, prezes Polskiej Fundacji Rozwoju, środki zgromadzone na kontach PPK przekroczyły 20 mld złotych, a średnia stopa zwrotu od 2020 r. wyniosła ponad 15 proc.
Dla porównania w OFE, które wciąż funkcjonują jako tzw. II filar, wartość aktywów w lecie 2023 wynosiła ponad 168 mld złotych. Według prognoz Pracownicze Plany Kapitałowe powinny przekroczyć pułap 100 mld pod koniec dekady.
Zobacz też:
