Matura 2023: Język polski, poziom rozszerzony. Są arkusze CKE i odpowiedzi

Polski na maturze 2023 zdawało ponad 42 tys. absolwentów czteroletnich liceów. Zmierzyli się oni z tzw. nową maturą w formule 2023 - fioletowy arkusz CKE. Natomiast "starą maturę" z polskiego pisali dziś absolwenci techników i szkół branżowych II stopnia - było ich łącznie ponad 16 tys. - podała Centralna Komisja Egzaminacyjna. Ta grupa maturzystów zmierzyła się z tematami formuły 2015 - pomarańczowy arkusz CKE.

Co było na maturze z polskiego na poziomie rozszerzonym? Poniżej znajdziecie arkusz CKE - język polski rozszerzony, formuła 2023. Następnie dodamy opracowania tematów maturalnych, które przygotują nasi eksperci.

ARKUSZ CKE: Polski rozszerzony, formuła 2023 (pobierz)

Temat numer 1 na maturze rozszerzonej z polskiego (formuła 2023) brzmiał: Realizm i fantastyka. Rozważ, jaką funkcję pełni przenikanie się konwencji realistycznej i konwencji fantastycznej w tym samym utworze literackim. W pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej innych utworów literackich z dwóch różnych epok wybranego kontekstu.

Wstęp:

teza - Przenikanie się dwóch konwencji, realistycznej i fantastycznej, może wynikać z tęsknoty za idealnym, nieistniejącym porządkiem;

wprowadzenie: niedoskonałość świata - Rzeczywistość materialna, w której żyjemy, jest niedoskonała pod wieloma względami. Człowiek z natury pragnie sięgnąć poza doczesność, szuka nadprzyrodzoności, świętości i ucieleśnienia idei, które wyznaje.

Rozwinięcie:

argument 1 - Niedoskonałość materii oznacza między innymi jej nietrwałość i rozpad. Ciało człowieka, które można opisać realistycznie, zniszczeje, stąd nadzieja na wiecznotrwałość duszy, którą da się odzwierciedlić jedynie dzięki konwencji nadprzyrodzonej.

przykład literacki - Średniowieczne legendy hagiograficzne łączyły w sobie opisanie realiów zwykłego życia oraz cudów, których dokonywali święci asceci. Legenda o św. Aleksym ukazuje połączenie realizmu losów Aleksego jako zwykłego człowieka (rozmowy z rodzicem, ślub z Famijaną) z nadprzyrodzonością, która pojawiała się w jego życiu (zstąpienie Matki Boskiej ze świętego obrazu, cudowność jego śmierci - samoistnie bijące dzwony, uzdrawiająca, cudowna woń);

kontekst - Dualizm średniowieczny, filozofia zgodnie z którą człowiek składa się z grzesznego ciała i uświęconej duszy (sacrum oraz profanum).

argument 2 - Marzenia o sprawiedliwości i fantastycznym, wyższym bycie, który ją wymierza, pilnując porządku, przyczyniły się do powstawania tekstów o nadnaturalnej karze wymierzanej za przewiny.

przykład literacki - Ballady romantyczne łączyły realizm opisu czasoprzestrzeni i ludzkich bohaterów z fantastycznymi zdarzeniami, w tym także karą wymierzaną przez naturę kierującą się chrześcijańskim, antropomorficznym ładem moralnym (Świtezianka wciągająca niewiernego młodzieńca w wodne głębiny, magicznie zapadająca się, zarosła lilijami cerkiew w "Lilijach").

kontekst - Panteizm romantyczny kazał postrzegać przyrodę jako myślący, obserwujący byt, z powodu którego każda wina zostanie ukarana. Natura odgrywała ważną rolę w wielu fabułach, nie tylko balladach, ale też dramacie "Balladyna" (którego sama nazwa jest rzeczywiście inspirowana balladami Mickiewicza).

zakończenie: Człowiek przekracza to, co realistyczne, pragnąc wyższego ładu, przekroczenia materialnych ograniczeń. Ludzkość tęskni za doskonałością, wiecznością, sprawiedliwością - żadne z tych pojęć nie odnosi się do weryfikowalnej empirycznie, realistycznej rzeczywistości.

Temat 2. Doceniamy wielkość dokonań starożytnych intelektualistów i twórców, naśladujemy ich dzieła [...], ale starożytnych nie przerośliśmy, przetwarzamy tylko to, co przekazała nam tradycja. (Maria Wichowa)

Rozważ sposoby nawiązywania do tradycji antycznej i biblijnej w literaturze oraz funkcje tych nawiązań. Punktem wyjścia do rozważań uczyń fragment tekstu Marii Wichowej. W pracy odwołaj się do: Małej Apokalipsy Tadeusza Konwickiego, innych utworów literackich z dwóch różnych epok wybranego kontekstu.

Wstęp:

teza - Motywy biblijne i mitologiczne, mimo że wywodzą się jeszcze z epoki starożytnej, w czasach współczesnych nadal wpływają na odbiorców;

wprowadzenie: analiza tekstu Marii Wichowej - słowa literaturoznawczyni dowodzą, że teksty kultury powstające współcześnie są powielaniem tego, co obmyślono i napisano w czasach starożytnych.

Rozwinięcie:

argument 1 - Sięgnięcie po motywy, gatunki czy konwencje wywodzące się z czasów starożytnych może w niezwykły sposób podnosić rangę utworu, a w konsekwencji wzbudzać w odbiorcy powagę i wprowadzać patetyczny nastrój.

przykład literacki - Tytuł powieści "Mała Apokalipsa", który nadał swojemu utworowi Tadeusz Konwicki, odsyła do biblijnej wizji końca świata, co nadaje tekstowi podniosłości, uważnia rozterki bohatera i wpisuje je w odwieczną dychotomię dobra i zła;

kontekst - okoliczności powstania utworu: polityczne realia powstania utworu obnażały kryzys wartości i stawiały obywateli w sytuacji granicznej wyboru między własnym bezpieczeństwem a życiem w prawdzie i honorze.

argument 2 - Biblia poucza czytelników na temat tego, jak żyć, pomaga im w konstruowaniu systemu wartości i ilustruje zasady moralne.

przykład literacki - Alegoryczne przypowieści, takie jak ta o siewcy czy o talentach, zawierają przesłanie moralne. Przypowieść, czyli parabola, to gatunek, który z założenia zawiera właśnie morał. Ma on kształtować postawy odbiorców, podobnie jak księgi mądrościowe (np. Koheleta) ukazujące życiowe prawdy i właściwe postawy w życiu (stosunek do przemijania i własnej egzystencji).

kontekst - O uniwersalności oddziaływania biblijnych paraboli świadczy obecność paraboliczności jako cechy wielu ważnych XX-wiecznych dzieł znanych na całym świecie (np. "Dżuma", "Mały Książę")

argument 3 - Starożytne opowieści ukazują historie, które również we współczesnych realiach mogą służyć jako przestroga lub inspiracja.

przykład literacki - Mit o Dedalu i Ikarze przedstawia archetyp marzyciela ryzykującego w imię wyższych aspiracji, mit o Demeter i Korze - bezwarunkowej matczynej miłości.

kontekst - Ciekawym kontekstem dla rozważań o aktualności mitów jest opowiadanie pt. "Ikar" Jarosława Iwaszkiewicza. Jego akcja rozgrywa się podczas okupacji Warszawy, a "Ikarem" nazywany jest chłopak, który marzycielsko pogrążony w lekturze wstępuje pod koła karetki Gestapo, a ostatecznie jest aresztowany i prawdopodobnie stracony. Jako nawiązanie do różnych mitów kobiecych powstała feminologiczna antologia "Ziarno granatu".

zakończenie: Teksty mitologiczne pod wieloma względami oddziałują na współczesnych czytelników, kształtują ich postawy, tożsamość, a także warunkują odbiór współczesnych tekstów kultury.

Egzamin maturalny z języka polskiego w części pisemnej na poziomie rozszerzonym sprawdzał: umiejętność czytania tekstów literackich i nieliterackich, ich analizowania i syntetyzowania w kontekście historyczno- lub teoretycznoliterackim oraz kulturowym, a także tworzenie wypowiedzi argumentacyjnej (wypracowanie). Wypracowanie nie mogło być krótsze niż 500 wyrazów.

Łącznie można było uzyskać 35 punktów. 

Matura 2023 z polskiego - poziom podstawowy. Tu odpowiedzi w starej formule

CKE informuje, jak oceniane będą prace maturzystów. 

Zdający samodzielnie tworzą wypracowanie na wybrany przez siebie temat. W każdym temacie wskazane są cztery obowiązkowe elementy: trzy teksty, w tym jedna lektura z listy lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej i zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym oraz  jeden kontekst do wyboru spośród: historycznoliterackiego, teoretycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, mitologicznego, biblijnego, religijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego.

"Zdający może jako utwór dodatkowy, poza lekturą obowiązkową wskazaną w podstawie programowej i zamieszczoną w arkuszu egzaminacyjnym, przywołać poezję oraz inny utwór literacki (nie musi to być lektura obowiązkowa). Każdy temat wymaga odwołania się do obowiązkowej lektury szkolnej, wybranej spośród lektur obowiązkowych, których lista jest zamieszczona w arkuszu egzaminacyjnym" - zaznacza CKE.

Zobacz także: Matura z angielskiego. Arkusz CKE i rozwiązania (formuła 2023)Matura 2023, arkusz i rozwiązania z angielskiego. Formuła 2015

Matematyka. Matura 2023 w nowej formule. Arkusze CKE i odpowiedzi 

Dla ponad 270 tys. tegorocznych absolwentów liceów ogólnokształcących, techników i szkół branżowych II stopnia matury rozpoczęły się obowiązkowym pisemnym egzaminem z języka polskiego na poziomie podstawowym. Wraz z nimi egzaminy będą zdawać też abiturienci z wcześniejszych roczników. Wśród nich są osoby, które zdecydowały się przystąpić do egzaminu bądź egzaminów niezdanych w ubiegłych latach lub przystąpić do egzaminu z nowego przedmiotu. Są też osoby, które zdały wcześniej egzamin, ale chcą poprawić jego wynik. W kolejnych dniach odbyły się matury z matematyki oraz języka angielskiego.

Egzamin z języka polskiego na poziomie podstawowym był przeprowadzony w pierwszym dniu matur - 4 maja.

Poloniści, z którymi rozmawiała Interia uznali tegoroczną maturę w formule 2023 na poziomie podstawowym za łatwą.  - Gdybym chciał być złośliwy, to powiedziałbym, że CKE bardzo się postarała o tak oczekiwany w roku wyborczym "cud edukacyjny" i stworzyła arkusz nie tyle nawet prosty, co wręcz banalny - komentował Przemysław Rojek, krakowski polonista.

Zwracał uwagę, że w teście historycznoliterackim, gdzieniegdzie odpowiedzi były niemal wprost zawarte w poleceniach, czy odpowiednich fragmentach. Jak wyglądał arkusz CKE? Zobacz: Matura 2023 z polskiego. Tu znajdziesz arkusz i odpowiedzi w nowej formule

Codziennie publikujemy arkusze CKE wraz z odpowiedziami z kolejnych przedmiotów. Znajdziesz je w raporcie "Matura 2023. Arkusze"