Kupujesz bez płacenia? Zmiany w popularnej usłudze online
Oprac.: Marcin Szałaj
Od 1 stycznia 2024 zakupy z odroczonym terminem płatności znajdą się pod kontrolą Komisji Nadzoru Finansowego. To jedna ze zmian wynikających z unijnej dyrektywy CCD II. Jej efekty zauważy większość z nas – z usługi "kup teraz, zapłać później" korzystało już ponad 60 proc. Polaków. Jak nowe przepisy wpłyną na przebieg internetowych zakupów? Jakie zagrożenia w ich wprowadzeniu widzi branża e-commerce?
"Kup teraz, płać później". 64 proc. Polaków korzysta z tej formy finansowania
Usługi BNPL, znane szerzej jako płatności odroczone pozwalają zapłacić za zakupiony towar w późniejszym terminie, a często także rozbić sumę na mniejsze, nieoprocentowane raty. Rozwiązania zdobyły popularność wraz z rozwojem branży e-commerce w szczególności podczas pandemii COVID-19.
Według raportu Kearney Polska z modelu "kup teraz, zapłać później" korzystało już 64 proc. Polaków. Taki wynik daje nam trzecie miejsce w Europie – nieznacznie wyższy odsetek (67 proc.) odnotowano wśród ankietowanych ze Szwecji i Włoch. Dla porównania europejska średnia wynosi 57 proc. Polacy najchętniej korzystają z odroczonych płatności przy zakupie urządzeń elektronicznych, wyposażenia wnętrz i odzieży.
Istotne są też kwoty, na jakie opiewają takie transakcje. Najczęściej to relatywnie niewielkie sumy – 36 proc. respondentów, którzy skorzystali z BNPL zadeklarowało, że wartość zakupu nie przekraczała 50 euro. W przedziale 50-99 euro znalazły się odpowiedzi 21 proc. ankietowanych. Na droższe zakupy (100-249 euro) z odroczoną płatnością zdecydował się co czwarty Polak (25 proc.), który przynajmniej raz korzystał z tego systemu.
Zmiany w systemie płatności odroczonych. "Będzie przejrzyściej"
Na mocy unijnej dyrektywy CCD II o kredytach konsumenckich w jej zakres przedmiotowy zostały włączone różne instrumenty. W katalogu umów, które obejmą nowe przepisy, znalazły się m.in.: kredyty nieoprocentowane bez opłat, pożyczki o całkowitej kwocie niższej niż 200 EUR, czy kredyty na okres 3 miesięcy, za które są pobierane jedynie nieznaczne opłaty.
W praktyce oznacza to, że wszystkie zakupy z odroczoną płatnością będą musiały odbywać się zgodnie z wytycznymi określonymi w dyrektywie. Pomysłodawcy przekonują, że zmiany okażą się korzystne dla konsumentów, a nowe przepisy pozwolą na lepszą kontrolę tego szybko rozwijającego się segmentu usług finansowych. Dodatkowo mają też wymusić na kredytodawcach rzetelne i przejrzyste informowanie klientów o produktach i ich zasadach.
Kontrolę nad instytucjami, których działalność obejmie CCD II, od 1 stycznia 2024 będzie w Polsce sprawować Komisja Nadzoru Finansowego. Jak tłumaczy partner w funduszu Movens Capital, Maciej Kraus:
Pod nadzorem KNF firmy BNPL będą musiały wykazać większą przejrzystość i lepszą ochronę konsumentów. Oznacza to potencjalnie mniej agresywne strategie wzrostu oraz większy nacisk na zrównoważony rozwój.
Płatności odroczone do zmiany
Krytycy pomysłu zauważają, że nadmierne obłożenie biurokracją procesu zawierania umów BNPL, może uczynić całą procedurę uciążliwą i mało transparentną. W ten sposób efekt nowych przepisów okazałby się odwrotny do celów wyznaczonych w dyrektywie CCD II (rzetelne i przejrzyste informowanie klientów o produktach i ich zasadach).
Opisywane przepisy, które w Polsce wejdą w życie na mocy tzw. ustawy antylichwiarskiej to próba dostosowania prawa do dynamicznie ewoluującego rynku. Rozwój e-commerce zmienił podstawy komunikacji i zawierania umów między klientem i usługodawcą, a odroczone płatności można zastosować w niemal wszystkich branżach.
W 2022 całkowita wartość finansowania uzyskanego przez konsumentów w ramach szeroko rozumianego BNPL mogła wynieść nawet 6 mld zł.
W artykule opublikowanym na początku roku w Obserwatorze Finansowym, pracownicy Departamentu Systemu Płatniczego NBP jasno wskazywali, że "BNPL jest obecnie kluczowym zjawiskiem kształtującym rynek niebankowego kredytu konsumenckiego w Polsce" (pod artykułem znalazła się adnotacja, że jego treść jest opinią autorów, a nie oficjalnym stanowiskiem NBP).
Czytaj także:
Zobacz też:
