Czy można odmówić płatności gotówką? Przepisy mówią jasno
Coraz częstsze korzystanie z kart płatniczych i aplikacji mobilnych zmienia sposób, w jaki dokonujemy zakupów. Wolumeny transakcji bezgotówkowych rosną, 7 na 10 osób pozytywnie ocenia możliwość płacenia w tej formie w coraz większej liczbie miejsc. Nie zmienia to jednak faktu, że nadal nosimy w portfelach gotówkę i chcemy nią płacić. Czy w sklepie lub lokalu usługowym ktoś może nam tego odmówić? Warto poznać obowiązujące przepisy, aby się nie zdziwić przy kasie.
Nie można odmówić przyjęcia zapłaty gotówką
Wiele w tym temacie wyjaśnia znowelizowana ustawa o usługach płatniczych (z 5 listopada 2021 roku). To ona jasno mówi o tym, że przedsiębiorcy w Polsce nie mogą odmówić przyjęcia płatności gotówką. Oznacza to, że jeśli klient chce zapłacić banknotami czy monetami, sprzedawca musi umożliwić mu taką opcję.
Ustawa ta jest bezpośrednim następstwem regulacji Narodowego Banku Polskiego, który określa, że pieniądze emitowane przez NBP są prawnym środkiem płatniczym w Polsce. W efekcie przedsiębiorcy nie mogą ograniczać formy zapłaty jedynie do metod bezgotówkowych, jak karta płatnicza czy przelew.
Czy są wyjątki? Tak, tu nie muszą przyjmować gotówki
Choć generalnie każdy punkt handlowy musi akceptować gotówkę, istnieją pewne wyjątki, a chodzi przede wszystkim o:
- sprzedaż online - w przypadku sklepów internetowych płatność gotówkowa nie jest wymagana, ponieważ zakupy odbywają się zdalnie, bez fizycznego kontaktu sprzedawcy i kupującego,
- automaty i miejsca bez obsługi - jeśli transakcja odbywa się za pomocą automatu (np. biletomaty, automaty do sprzedaży napojów) lub w miejscach, gdzie nie ma bezpośredniego kontaktu z personelem, przedsiębiorca może ograniczyć metody płatności do wybranych form, np. kart płatniczych,
- imprezy masowe - podczas dużych wydarzeń organizator może ustalić, że płatności będą przyjmowane wyłącznie w formie bezgotówkowej, jednak informacja ta musi być zawarta w regulaminie imprezy, a wartość jednorazowej transakcji nie może przekraczać przeciętnego wynagrodzenia.
Niektórzy przedsiębiorcy mogą próbować wprowadzać wyłącznie płatności kartą, argumentując to względami higienicznymi, szczególnie w miejscach, gdzie dotykanie gotówki może potencjalnie przenosić bakterie czy wirusy. W dobie pandemii COVID-19 takie podejście było powszechne, a wielu konsumentów doceniało brak konieczności posługiwania się gotówką. Jednak prawo nie przewiduje możliwości całkowitego wykluczenia płatności gotówką z powodów higienicznych - zgodnie z nowelizacją ustawy przedsiębiorca nadal musi akceptować gotówkę, nawet jeśli preferuje formy bezgotówkowe.
Konsekwencje odmowy przyjęcia gotówki
Warto zaznaczyć, że chociaż ustawa nakłada na przedsiębiorców obowiązek przyjmowania gotówki, przepisy nie określają konkretnych sankcji za odmowę przyjęcia takiej formy płatności. W sytuacji, gdy przedsiębiorca odmawia sprzedaży produktu lub usługi osobie chcącej zapłacić gotówką, może jednak zostać ukarany na podstawie art. 135 Kodeksu wykroczeń, który definiuje wykroczenie polegające na odmowie sprzedaży towaru bez uzasadnionej przyczyny.
Możliwość pociągnięcia przedsiębiorcy do odpowiedzialności za odmowę przyjęcia gotówki może wynikać również z przepisów o ochronie konsumentów, szczególnie w przypadkach, gdy konsument czuje się pokrzywdzony odmową.
