Nowa analiza niemieckich dokumentów pozwala uściślić dotychczasową wiedzę co do roli zamku Książ w ramach projektu budowlanego Industriegemeinschaft Schlesien - znanego pod kryptonimem "Riese". Dotyczy to prac planistycznych i częściowo budowlanych, związanych z główną kwaterą Hitlera oraz pobocznymi stanowiskami dowodzenia w rejonie Wałbrzycha. Piotr Kruszyński w swojej ciekawej publikacji "Wojenne tajemnice zamku Książ. Podziemia", wydanej w 2008 roku, w krótkim wstępie pisze: "(...) zamek Książ należeć miał do Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeszy". Warto na tę tezę spojrzeć szerzej, uwzględniając tło historyczne i dokumenty archiwalne. Dokumenty Schmelchera Dziś znane są plany przebudowy zamku Książ z 1944 roku zawarte w: - aktach BA Berlin NS 19/674, - aktach BA Berlin NS Parteikanzlei NS 6/450 - plan z 8.03.1944 roku, - Sonderarchiv w Centralnym Archiwum Państwowym w Moskwie.Dużo ciekawych informacji wynika z akt architekta Siegfrieda Schmelchera (planisty wielu kwater Hitlera), znajdujących się w Bundesarchiv w Koblencji (NS 1514). Dość powszechnie znany jest już raport pod nazwą: "Zestawienie najważniejszych danych dotyczących kwater Führera i dowództwa Wehrmachtu, zbudowanych przez Organizację Todt" - dokument z klauzulą niejawności "Tajemnica państwowa Rzeszy - nr 91/44" z dnia 17 listopada 1944 roku. Raport Schmelchera zawiera m.in. dane o powierzchniach użytkowych dla poszczególnych części centrów dowodzenia. Schmelcher dzielił je blokami w następujący sposób: - kwatera główna Führera - FHQ (oraz sztabu Wehrmachtu), - kwatera OKH - dowództwa sił lądowych, - kwatera OKL - dowództwa Luftwaffe, - kwatera SS, - kwatera RAM - Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeszy (blok VI).Taki podział na bloki Schmelcher stosował dla wszystkich kwater wybudowanych lub będących w budowie przez Organizację Todt. W przypadku "Riese" Schmelcher podał dane dotyczące niezbędnej siły roboczej wykraczające nawet poza datę opracowania raportu. Jednocześnie podtrzymał termin zakończenia prac budowlanych - czyli sierpień 1945 roku, co jednoznacznie wskazuje, że w raporcie tym "Riese" potraktowane zostało czysto planistycznie. Do dalszych prac analitycznych wybrano tylko Ministerstwo Spraw Zagranicznych III Rzeszy (Reichsaußenministerium - dalej RAM) kierowane przez Joachima von Ribbentropa. Z 19 kwater dowódczych dane statystyczne dotyczące RAM występują tylko 5 razy i odnoszą się do obiektów: Wilczy Szaniec w Gierłoży; Askania Süd Krosno (w rodzimej literaturze Cieszyn Stępina i Strzyżów); Eichenhain Winnica; Wolfsschlucht II (W2), koło Soissons we Francji; "Riese". Powyższe wielkości dotyczące ministerstwa von Ribbentropa podane są w sposób uporządkowany tylko w aktach Schmelchera w Koblencji. W jednym przypadku liczby zaskakują... Zagadkowe życzenie RAM W ramach "Riese" resort spraw zagranicznych zażyczył sobie aż 25 562 m² powierzchni użytkowej. W głównej kwaterze przy Wilczym Szańcu RAM zajmował pomieszczenia o powierzchni tylko 2 983 m² (ponad 8 razy mniej). Od razu w oczy rzuca się przede wszystkim metraż podany dla budowli murowanych lub wzmocnionych płaszczem betonowym. Co ciekawe, powierzchnia użytkowa podana jest bardzo dokładnie - 16 802 m². Zajrzyjmy do samego zamku Książ. Dzisiaj w bryle zamkowej znajduje się ponad 400 różnego rodzaju pomieszczeń. Powierzchnia od parteru do IV piętra liczy 10 062 m², zaś V piętro 894 m². Łącznie - blisko 11 tys. m² (bez wliczania powierzchni piwnic zamkowych). Ale przecież pozostaje jeszcze kilkanaście budowli przy samym zamku. Z informacji uzyskanej w spółce "Zamek Książ" wynika, że dziś ogółem w administracji pozostaje 16 822 m² powierzchni użytkowej - czyli prawie w 100% jak podał w swoich planach Schmelcher. Czy to dużo? W ramach kwatery głównej "Riese" Schmelcher zaplanował 44 802 m² powierzchni użytkowej w budowlach murowanych lub wzmocnionych płaszczem betonowym, z tego: - kwatera RAM - 16 802 m² (tj. 37,5 %), - kwatera OKH - 12 000 m² (tj. 26,8%), - kwatera Hitlera - 7 000 m² (tj. 15,6 %), - kwatera OKL - 6 000 m² (tj. 13,4%), - kwatera SS - 3 000 m² (tj. 6,7%). Prymat w tej kategorii RAM zaskakuje, jeśli się uwzględni wielkie sztaby dowodzenia wojsk lądowych czy Luftwaffe. Nawet kwatera Führera pozostaje w pokonanym polu. Warto też przyjrzeć się stanom osobowym, dla jakich planowane były kwatery. Pomocne w tym będą tylko akta Schmelchera z Koblencji. I tak: - OKH wojska lądowe (1941-1944) - do 6 900 osób w Wilczym Szańcu, - OKL Luftwaffe (1941-1944) - do 600 osób w ramach kwatery Wilczy Szaniec. W tym samym czasie stany osobowe RAM wynosiły: - Sztynort - maksymalnie 285 osób, - Eichenhain koło Winnicy - 600 osób (co wynikało z wyjątkowo wówczas dużej aktywności dyplomatycznej Hitlera i Ribbentropa). Ale w aktach Schmelchera w Koblencji znajduje się jeszcze inny mało znany dokument, sporządzony w grudniu 1944 roku na polecenie dr Fuchsa (zastępca X. Dorscha w centrali Amt Bau OT w Berlinie). Pod koniec 1944 roku Schmelcher na wcześniejsze dane z kwater Hitlera - z uwagi na fakt, że dla "Riese" brakowało danych - naniósł ołówkiem dane osobowe dla poszczególnych kwater pobocznych, w tym także dla RAM. Dla ministerstwa Ribbentropa wpisano 300 osób! Jest to poziom porównywalny z kwaterą Sztynort w pobliżu Wilczego Szańca. Z planów przebudowy zamku Książ wynika, że zaplanowano wykorzystać ponad 160 pomieszczeń. Zdecydowana większość dotyczyła pokoi dla ministerstwa von Ribbentropa. Ogólny podział przedstawiał się następująco: - Pokoje gościnne dla Hitlera (5) i jego służby,- Pokoje gościnne dla 3 ministrów, feldmarszałka, - Pokoje dla adiutantów, lekarzy, obsługi Hitlera (20),- Zakwaterowanie dla dr Meissnera - szefa Kancelarii Prezydenta Rzeszy,- Pokoje dla Alexandra von Dörnberga - szefa protokołu dyplomatycznego MSZ,- Pokoje intendenta Kannenberga,- Pokoje gościnne dla marszałka Rzeszy Hermanna Göringa - 12 pokoi,- Centrala łączności - 8 pokoi,- Biuro prasowe - 9 pokoi- Biuro ambasadora Karla Rittera (łącznik między RAM a OKW) - 7 pokoi,- Zespół biur - 20 pokoi, w tym: Gaus - zastępca Joachima von Ribbentropa; pokoje dla ambasadora Emila von Rintelena, radcy Hilgera, posła Altenburga oraz służb medycznych,- Biuro Propagandy - 5 pokoi,- Komendatura kwatery - 3 pokoje,- Kuchnia - posiłki dla 300 osób, jadalnie - 25 pokoi,- Pomieszczenia dla transportu - planowane koło Palmiarni,- Biura ministra Joachima von Ribbentropa - 10 pokoi,- Dodatkowo: adiutantura, fryzjer, własny kucharz - 8 pokoi, sekretariat - 4 pokoje,- Służby bezpieczeństwa RAM - 4 pokoje,- Kurierzy, pokoje gościnne RAM - 4 pokoje.Biura dla ministra Ribbentropa, jego zastępcy - Gausa oraz szefa protokołu dyplomatycznego - Dörnberga świadczą o najwyższej randze kwatery Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Ciekawostką jest wielkość kuchni, która miała mieć zdolność do przygotowywania posiłków dla 300 osób, a więc w wielkościach typowo planistycznych Schmelchera.