Trybunał Praw Człowieka ogłosił wyrok ws. Katynia
Rosja dopuściła się nieludzkiego traktowania wobec krewnych zamordowanych w Katyniu w 1940 roku. Tak orzekł Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, ale ten wyrok dotyczy tylko najbliższych rodzin. Pełnomocnik prawny skarżących Rosję Ireneusz Kamiński zapowiedział złożenie odwołania od decyzji Trybunału do Wielkiej Izby.
Sędziowie zarzucili też Rosji brak współpracy z Trybunałem podczas procesu. Ponadto, w związku z brakiem wymaganych dokumentów, stwierdzili, że nie mogą ocenić, czy Moskwa naruszyła artykuł 2. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który dotyczy prawa do życia i nakazuje wszczęcie pełnego postępowania wyjaśniającego.
Trybunał przyznał więc w zdecydowanej większości rację rodzinom polskich oficerów zamordowanych w Katyniu. Uznał, że Rosja nieludzko traktowała krewnych domagających się rzetelnego śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej. Chodzi o utajnienie dokumentów ze śledztwa, niewskazanie miejsca pochówku i negowanie mordu w Katyniu jako faktu historycznego.
Trybunał uznał ponadto, że masowy mord dokonany na polskich więźniach można traktować jako zbrodnię wojenną.
Zbrodnia w Katyniu
W 1940 r. w Katyniu Sowieci wymordowali tysiące polskich oficerów i podchorążych, wziętych do niewoli w wyniku agresji na Polskę 17 września 1939 r. Wcześniej byli oni więzieni w Kozielsku. W trzech obozach (oprócz Kozielska jeszcze w Ostaszkowie i Starobielsku) przetrzymywano łącznie 15 tys. oficerów i żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza, policjantów i podchorążych. Nikt nie potrafi podać dokładnej liczby zamordowanych w Katyniu. Historycy szacują, że jest to około 8-10 tys. osób.
W pierwszych komentarzach, zarówno rodziny ofiar, jak i obrońcy, oraz przedstawiciele polskiego rządu, który poparł skargę, mówili, że są zadowoleni z orzeczenia, bo przyznał im rację w dwóch zarzutach na trzy, które rozpatrywał Trybunał. Ich zdaniem, teraz, w kolejnej instancji, Wielka Izba Trybunału powinna zająć się rzetelnością postępowania przez Rosją podczas śledztwa i naruszeniem artykułu 2.Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Dlatego przedstawiciele rodzin ofiar zdecydowali, że zwrócą się o rozpatrzenie skargi przez Wielką Izbę.
"W Rosji pojawiają się głosy zadowolenia z wyroku, nie bardzo jestem w stanie je zrozumieć - mówi Saryusz-Skąpska w rozmowie z INTERIA.PL. - Być może chodzi o to, że Rosja zdaje sobie sprawę, że Trybunał w żaden sposób nie jest w stanie jej zmusić do współpracy, do ujawnienia dokumentów. Przeczytaj cały komentarz Izabelli Saryusz-Skąpskiej dla INTERIA.pl.
Prezes Komitetu Katyńskiego Andrzej Melak jest rozczarowany werdyktem Trybunału w Strasburgu w sprawie zbrodni katyńskiej. Informacyjnej Agencji Radiowej powiedział, że w werdykcie zabrakło stwierdzenia, kto dokonał zbrodni katyńskiej. Prezes Komitetu Katyńskiego przyznał, że Trybunał uwzględnił złe traktowanie rodzin ofiar przez Rosjan i powiedział, iż dzisiejszy werdykt nie kończy starań rodzin katyńskich.
- Chcemy, żeby prawda była wyjaśniona do końca, a morderca został potępiony i osądzony - oświadczył Andrzej Melak.
Prezes Komitetu Katyńskiego wyraził przekonanie, że Wielka Izba Trybunału, do której zamierzają się odwołać przedstawiciele rodzin ofiar, wyda inny od dzisiejszego werdykt . Podkreślił, że upór i konsekwencja rodzin katyńskich przyniosą w końcu oczekiwany rezultat.
Nierzetelne śledztwo zarzuciła władzom w Moskwie grupa kilkunastu krewnych polskich oficerów, zamordowanych przez NKWD w 1940 roku. Skargę poparł polski rząd.
Zarzuty krewnych ofiar dotyczą złej kwalifikacji zbrodni katyńskiej, utajnienia dokumentów z dochodzenia i nieudzielenia informacji o miejscu pochówku. Rodziny ofiar żądają więc od Rosji postępowania wyjaśniającego, wskazania winnych, ukarania ich i rehabilitacji zamordowanych polskich oficerów. Domagają się tego od lat.
- To już jest 14 lat, czyli my jesteśmy bardziej w bojach zażarci niż Rosjanie w swoim śledztwie katyńskim - powiedziała Witomiła Wołk-Jezierska, córka zamordowanego oficera.
Dodała, że jest spokojna o wyrok, który stwierdzi, że Rosja nie przeprowadziła rzetelnego śledztwa i nieludzko traktowała rodziny ofiar negując zbrodnię.
Bartłomiej Sochański, przedstawiciel rodzin ofiar powiedział, że już można mówić o sukcesie. - Po raz pierwszy od Norymbergii Rosja została postawiona przed trybunałem międzynarodowym gdzie rozpatrywana jest skarga katyńska - dodał.
"Trybunał uznał bezczelność Rosji"
Artur Tomaszewski, syn Szymona Tomaszewskiego, komendanta placówki policji na granicy polsko-sowieckiej, straconego w Twerze i pochowanego w Miednoje, powiedział natomiast, że orzeczenie Trybunału jest "w jakiejś mierze satysfakcjonujący". - Potwierdza ono stan faktyczny, czyli to, że Rosja w tej sprawie zachowała się skandalicznie i zachowuje się tak od początku dochodzenia naszej skargi przeciwko niej - ocenił.
- Pomijam to, że babrali się w bardzo szczegółowych historiach personalnych - kto, gdzie, kiedy się urodził, z jakiego ojca i matki - to od początku kręcili. Początkowo pisali, że nie mogą podjąć rehabilitacji, dlatego że nie ma odpowiedniego przepisu, na podstawie którego doszło do rozstrzelań. I w związku z tym, zdaniem Rosjan, w ogóle nie ma mowy o rehabilitacji. Rosjanie wmawiali też nam, że śledztwo jest tajne, że nie można pokazywać żadnych dokumentów. Jednym słowem Trybunał uznał bezczelność Rosjan. Inna sprawa, że Rosjanie powinni odpowiadać za zamordowanie polskich żołnierzy - wobec państwa polskiego. Trudno powiedzieć, czy stanowisko Trybunału ma przełomowy charakter. Generalnie od władz rosyjskich nie spodziewam się pozytywnych zmian - stwierdził Tomaszewski. I zakończył: "Dzisiejsze orzeczenie nie jest ostateczne, każda ze stron będzie mogła się odwołać do Wielkiej Izby Trybunału".
