Nowe przepisy w Kodeksie pracy. Co się zmieni?
Unijny ustawodawca w 2019 roku wprowadził przepisy dotyczące warunków pracy w Unii Europejskiej oraz sytuacji rodziców i opiekunów jako pracowników. Sprawdź, jakie zmiany czekają cię w najbliższym czasie w prawie pracy.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców. Tekst aktu prawnego był już kilkukrotnie nowelizowany, a działania ustawodawcy mają na celu dostosowanie litery prawa do zmieniającej się rzeczywistości na rynku pracy. W 2023 roku czekają nas kolejne zmiany.
20 czerwca 2019 roku Parlament Europejski i Rada (UE) przyjęły dwie dyrektywy dotyczące kolejno: przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Zaproponowane przez Unię zmiany Polska miała obowiązek wprowadzić do stosownych ustaw najpóźniej z początkiem sierpnia bieżącego roku - tak się jednak nie stało. Jako przewidywany termin ich wprowadzenie przedstawiciele rządu podają 1 stycznia 2023 roku.
Nie wiadomo, jak ostatecznie będą wyglądały zmiany - jesteśmy jednak w stanie przewidzieć ich kształt oraz zakres praw i obowiązków dotyczących pracodawców i zatrudnionych.
Nowy Kodeks pracy, oprócz wprowadzenia zmian dotyczących umowy o pracę czy uprawnień urlopowych, modyfikował będzie prawa rodziców i opiekunów w taki sposób, aby łatwiej było im zachować równowagę pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym - stąd proponowane zmiany określa się mianem dyrektywy work-life balance.
Umowy o pracę
Zmiany w przepisach prawa pracy obejmą umowy na okres próbny i umowy na czas określony.
Zgodnie z nowymi przepisami, umowa na okres próbny będzie mogła być zawierana maksymalnie na miesiąc lub dwa miesiące, w zależności od zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony. Ponadto umowa będzie mogła być wydłużona na czas urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika.
Kolejna zmiana dotyczy zwolnień - pracodawca będzie miał obowiązek wskazać przyczynę swojej decyzji o rozwiązaniu umowy z pracownikiem nie tylko w przypadku umowy na czas nieokreślony, ale także na czas określony. Przyczyna ta musi być konkretna i realna.
Zmiany w polityce urlopowej
Nowe uprawnienia urlopowe będą dotyczyły nagłej nieobecności pracownika z powodu pilnych spraw rodzinnych takich jak choroba lub wypadek osób bliskich. Projektowane zmiany zakładają, że zatrudniony będzie mógł skorzystać ze zwolnienia od pracy w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin w danym roku kalendarzowym z powodu siły wyższej, zachowując prawo do 50 proc. wynagrodzenia. Tryb udzielania takiego urlopu będzie podobny jak w przypadku urlopu "na żądanie".
Kolejną nowością będzie pięciodniowy, bezpłatny urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki członkowi rodziny lub innej współzamieszkującej osobie, np. partnerowi życiowemu. Należy podkreślić, że osoba ta musi wymagać opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
Wydłużeniu ulegnie także urlop rodzicielski w celu sprawowania opieki nad dzieckiem - wymiar takiego urlopu wzrośnie z 32 do 41 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni w przypadku ciąży mnogiej.
Przepisy przewidują też dziewięciotygodniowy urlop dla każdego z rodziców, którym nie będą mogli się oni dzielić, a jeżeli któreś z nich go nie wykorzysta, przypisana mu część przepadnie.
Praca zdalna
W obecnym stanie prawnym praca zdalna nie jest zdefiniowana w Kodeksie pracy. Jak pokazała pandemia, istnieje potrzeba wprowadzenia tego pojęcia do prawa pracy. Zgodnie z projektem zmian, praca na odległość będzie mogła być wykonywana w miejscu wskazanym przez pracownika (w tym pod jego adresem zamieszkania), w szczególności przy wykorzystaniu komunikacji na odległość, np. internetu. Pracować zdalnie będzie można po uzgodnieniu tego z pracodawcą, a także na jego polecenie, np. z powodu stanu zagrożenia epidemicznego czy braku możliwości zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w siedzibie pracodawcy. Home office będzie mogło być wykonywane na wniosek pracownika w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w danym roku kalendarzowym.
Zmiany mają dotyczyć także elastycznej organizacji pracy, dodatkowych przerw wliczanych do czasu pracy czy kontroli trzeźwości pracowników.
Klaudia Michalak
