Bohaterowie "Mistrza i Małgorzaty"

Mistrz - to uzdolniony pisarz, autor powieści o Poncjuszu Piłacie. Występuje przeciwko ateistycznemu światopoglądowi. Jego powieść zostaje odrzucona przez środowisko literackie. Mistrz jest odtrącony i poniżony, co niszczy jego psychikę. Wielką miłością bohatera jest Małgorzata, kobieta zamężna. Opiekuje się nim, rezygnuje z wygodnego życia u boku kochającego ją męża, wysokiego urzędnika państwowego, robi to w imię uczucia do Mistrza. Miłości tych dwojga nie jest w stanie osłabić ani oddalenie (pobyt mężczyzny w szpitalu psychiatrycznym), ani też codzienne problemy. Małgorzata - ukochana Mistrza. Jest żoną wysokiego urzędnika państwowego. W imię miłości do mężczyzny rezygnuje z wygód, które zamienia na życie w obskurnej suterenie. Jest pierwszą osobą, która czyta powieść Mistrza. Docenia jego talent, jest gotowa poświęcić dla ukochanego samą siebie. Z miłości do niego staje się wiedźmą, mściwą czarownicą walczącą o swoje szczęście. Michał Aleksandrowicz Berlioz - jest prezesem zarządu stowarzyszenia literatów Massolit oraz redaktorem literackiego miesięcznika. To pierwszą ofiara Wolanda. Iwan Nikołajewicz Ponyriow - to poeta, Iwan Bezdomny. Trafia do szpitala psychiatrycznego (przepowiednia Wolanda) i tam poznaje Mistrza. Pod jego wpływem zmienia się. Przestaje pisać wiersze, a poświęca się nauce.

Woland - wraz ze swoją świtą przybywa do Moskwy, aby ją "uleczyć". Pojawia się więc w nietypowych zamiarach. Przedstawia się jako naukowiec, a potem artysta czarnej magii. Jest obcokrajowcem, człowiekiem eleganckim.

Woland jest spokojny, stanowczy i inteligentny. Nie jest (jak przystało na diabła) uosobieniem zła. Dla ludzi jest wyrozumiały, potrafi być wspaniałomyślny. Z jego inicjatywy Mistrz uwalnia Piłata, Małgorzata ratuje swego ukochanego, Frieda dostępuje miłosierdzia, a Iwan Bezdomny odnajduje sens w życiu. Woland współpracuje z Bogiem, w finale powieści zwraca się do bohaterów: "doprawdy to, co wam proponuję, to, o co prosi dla Was Jeszua, jest jeszcze lepsze". Mateusz Lewita w imieniu Boga prosi go o wybawienie dla Mistrza i Małgorzaty. Woland jest więc szatanem czyniącym dobro. Asasello - pomocnik diabła i jego posłaniec. Ofiarowuje Małgorzacie odmładzający krem. Korowiow - Fagot - towarzysz diabła ubrany w kraciastą marynarkę i dżokejkę. Kot Behemot - szatan w kociej postaci należący do świty Wolanda. Hella - to ruda, naga kobieta należąca do zespołu szatana.

Poncjusz Piłat - to procurator Judei, urzędnik cesarza Tyberiusza. Wydaje wyrok śmierci na Jeszuę, wbrew swej woli. Ma wyrzuty sumienia, a symboliczny gest (zaczerpnięty z "Biblii") nie uwalnia go od tych rozterek. Piłat jest człowiekiem wrażliwym, lecz cechuje go tchórzostwo, które prowadzi do pozbycia się przez niego ludzkich odruchów. Boi się on reakcji tłumu oraz niełaski cesarza. Jeszua - to filozof, który trwa przy swoich racjach nawet w obliczu śmierci. Wierzy w dobro wszystkich ludzi, potrafi wybaczać, jest pełen szacunku i miłości do bliźnich. Wyrok przyjmuje z pokorą. Dźwiga krzyż, by umrzeć.