Stan wojenny w Polsce. Kto i kiedy go wprowadził? Najważniejsze informacje
W tym roku mija 40 lat od wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Było to jedno z najważniejszych wydarzeń we współczesnej historii kraju. Kiedy go wprowadzono, dlaczego do niego doszło, jak przebiegał i ile trwał?
13 grudnia 1981 r. na terenie całej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej ogłoszono stan wojenny. Była to decyzja Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, poparta przez Radę Państwa. Jej podstawę prawną stanowił art. 33 ust. 2 Konstytucji PRL. Były to dokładnie zaplanowane działania, do których przygotowywano się niemal przez rok.
Stan wojenny w Polsce - co to jest i jakie były jego przyczyny?
Za oficjalny powód wprowadzenia stanu wojennego w Polsce podawano złą sytuację gospodarczą kraju oraz pogłębiający się kryzys energetyczny. Z perspektywy czasu można jednak ocenić, że główną przyczyną tej decyzji była obawa partii rządzącej przed utratą władzy w państwie.
Reżim komunistyczny czuł się zagrożony przez zdobywający coraz więcej wpływów Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność". Z tego względu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981, jeszcze przed oficjalnym ogłoszeniem stanu wojennego, rozpoczęły się masowe aresztowania działaczy opozycji. Podaje się, że represji na tle politycznym doświadczyło kilkanaście tysięcy osób, wiele z nich zostało internowanych.
Kto wprowadził stan wojenny w Polsce? Jakie były jego konsekwencje?
Oficjalnym ogłoszeniem tego komunikatu zajęły się Polskie Radio oraz Telewizja Polska. Przekazały one słynne przemówienie szefa rządu Wojciecha Jaruzelskiego, rozpoczynające się od słów:
Obywatelki i obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej! Zwracam się dziś do Was jako żołnierz i jako szef rządu polskiego. Zwracam się do Was w sprawach wagi najwyższej. Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią. Dorobek wielu pokoleń, wzniesiony z popiołów polski dom ulega ruinie
W przemówieniu tym Jaruzelski poinformował o obowiązujących od północy nowych zasadach funkcjonowania państwa i nawoływał do zrozumienia tej trudnej sytuacji.
Kiedy wprowadzono stan wojenny w Polsce, pojawiło się wiele ograniczeń życia codziennego, takich jak godzina policyjna, zaostrzona reglamentacja żywności czy wszechobecna propaganda. Niedziałające telefony i kontrolowany przez reżim przekaz radiowy oraz telewizyjny stały się codziennością.
Wprowadzenie stanu wojennego wywołało strajki i demonstracje na terenie całego kraju. Do najgłośniejszych z nich należały: krwawo stłumiony strajk w Kopalni Wujek, strajk w Stoczni Gdańskiej czy w Hucie im. Lenina. Stan wojenny w Polsce był czasem toczącej się na wielu polach walki pomiędzy reżimem komunistycznym a opozycją. Do pacyfikacji protestów zaangażowano liczne oddziały SB i MO, na ulicach pojawiło się ZOMO. Do największych zamieszek dochodziło podczas demonstracji w kolejne miesięcznice 13 grudnia.
Kiedy i dlaczego zakończono stan wojenny w Polsce?
Ile trwał stan wojenny w Polsce? Pierwsze próby wygaszenia go przy zachowaniu wprowadzonych w międzyczasie przepisów prawnych władze PRL-u podjęły dopiero w grudniu 1982 r. Na mocy ustawy o "szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego" został on wtedy zawieszony.
Ostatecznie stan wojenny zniesiono natomiast 22 lipca 1983 r. Ocenia się, że nie zatrzymał on kryzysu gospodarczego, ani nie przyniósł żadnej poprawy w kontekście sytuacji ekonomicznej kraju.
Czytaj również: Stan wojenny w Polsce: Wspomnienia Anny MieszczanekStan wojenny w Polsce: Zdjęcia z okresu stanu wojennegoZobacz także:
