Atak niedźwiedzia. Jak się przed nim skutecznie obronić?

Uniknięcie spotkania z niedźwiedziem podczas wędrówek w okolicach, które zamieszkują te drapieżniki, to podstawowa metoda zabezpieczenia się przed takim zagrożeniem. Niedźwiedzie brunatne zwykle unikają kontaktu z ludźmi, bo nie traktują człowieka jako potencjalnej ofiarę. Mimo to lepiej unikać kontaktu z nimi. Zaskoczony przez człowieka niedźwiedź może być groźny.

Tak stało się niedawno niedaleko Liptowskiego Mikulasza w Niżnych Tatrach na Słowacji, gdzie rodzina wędrująca szlakiem turystycznym zaskoczyła wybudzone z zimowego snu zwierzę w niewielkiej odległości o gawry. Drapieżnik zaatakował. Jedna osoba odniosła lekkie obrażenia.

Spotkania z niedźwiedziami mogą zdarzyć się w górach przez cały sezon. Aby uniknąć kłopotów konieczne jest trzymanie się wyznaczonych szlaków. Zwykle te drapieżniki nie podchodzą bowiem blisko ścieżek uczęszczanych przez ludzi.

Przed spotkaniem z niedźwiedziem uchroni... hałasowanie. W trakcie wędrówki śpiewaj, można rozmawiać, klaskać. Do plecaka lub ubrania można przyczepić dzwoneczek. Dźwięki odstraszą zwierzę i zmuszą je do odejścia, zanim dojdzie do spotkania.

Mniejsze ryzyko spotkania niedźwiedzia występuje w ciągu dnia. Lepiej więc unikać wycieczek o zmierzchu i o świcie. To o tych porach niedźwiedzie są najaktywniejsze i wtedy intensywnie poszukują pożywienia.

W uniknięciu spotkania z niedźwiedziem pomoże także odpowiednio spakowanie się na wycieczkę. Niedźwiedzie mają bardzo silnie rozwinięty zmysł węchu, a zapach żywności może je zwabić. Jedzenie najlepiej umieścić w szczelnych pojemnikach. Nie należy także zostawiać resztek żywności przy szlaku, ani karmić dzikich zwierząt, aby nie zbliżały się do ludzi w poszukiwaniu pożywienia. Takie zachowanie może stworzyć realne zagrożenie.

Mimo zachowania wszystkich zasad bezpieczeństwa, może dojść do spotkania z niedźwiedziem. Na maj i czerwiec przypada okres godowy tych zwierząt, co sprawia, że są aktywne także w ciągu dnia. Niedźwiedzie mogą pokonywać duże odległości, by znaleźć partnera. Mogę się wtedy znaleźć w pobliżu ludzi.

Częstą sytuacją w górach są spotkania z małymi niedźwiedziami. W przeciwieństwie do dorosłych osobników są one bardzo ciekawskie i nie boją się kontaktu z ludźmi. Należy jednak pamiętać, że zwykle gdzieś w pobliżu młodych znajduje się ich matka. Trzeba więc wobec młodych niedźwiedzi zachowywać się tak samo, jak względem dorosłych.

W przypadku napotkania niedźwiedzia, trzeba zachować spokój, zatrzymać się i ocenić sytuację. Zwierzę może nawet nie zauważyć człowieka nadchodzącego zwłaszcza pod wiatr. W takiej sytuacji trzeba się powoli oddalić w przeciwnym kierunku, starając się nie zwracać na siebie uwagi. Należy wolno odchodzić tyłem. Podczas spotkania z niedźwiedziem nie należy odwracać się do niego plecami, gdyż może to sprowokować drapieżnika do ataku. Pozostanie przodem dodatkowo pozwoli na stałą obserwację, poczynań zwierzęcia i ustalenia dokąd idzie.

Gdy zwierzę zauważy człowieka nie należy patrzeć mu w oczy. Dla drapieżników jest to bowiem sygnał agresji. Jeśli niedźwiedź zacznie się zbliżać, należy zachować spokój, mówić spokojnym tonem, wolno podnieść ręce nad głowę, by zwierzę widział, że ma do czynienia z człowiekiem. Gdy niedźwiedź się zatrzyma, można powoli wycofywać się, by zejść mu z drogi. Nigdy nie wolno podchodzić do niedźwiedzia.

Przy spotkaniu z niedźwiedziem nie można panikować, krzyczeć czy wykonywać gwałtownych ruchów. To mogłoby przestraszyć lub zaskoczyć drapieżnika, który może poczuć się zagrożony. Taka sytuacja mogłaby niepotrzebnie sprowokować atak. Nie należy próbować ucieczki, gdyż niedźwiedzie są o wiele szybsze od ludzi i z łatwością mogą ich dogonić.

Na ogół niedźwiedzie atakują, gdy zostały sprowokowane, a sytuacje takie są niezwykle rzadkie. Mają miejsce zazwyczaj wtedy, gdy niedźwiedź zostanie zaskoczony - np. podczas odpoczynku w miejscach obfitujących w leśne owoce, gdy ludzie znajdą się w pobliżu jego pożywienia lub gdy zbytnio zbliżą się do młodych. Niezależnie od tego, jaka jest przyczyna ataku, nigdy nie należy biec. W pierwszej kolejności można rzucić na ziemię coś, co może odwrócić uwagę niedźwiedzia.

Jeżeli to nic nie da, należy położyć się się na brzuchu, palce spleść za głową, osłaniając również kark, a nogi lekko rozchylić. Trzeba osłaniać twarz, bo podczas konfrontacji niedźwiedź może ją zaatakować. Plecak w razie ataku może osłonić plecy. Można także przyjąć pozycję embrionalną, która ochroni narządy wewnętrzne. Nie należy wtedy wykonywać żadnych ruchów. Udawanie martwego sprawi, że będziemy wyglądać najmniej groźnie. W takiej pozycji trzeba czekać aż zwierzę się oddali, a następnie - gdy stwierdzimy, że rzeczywiście odeszło - spokojnie odejść w przeciwną stronę.