Przełom w walce z rakiem. Są pierwsze wyniki badań klinicznych

W czasie pandemii, skrót "mRNA" poznał niemal każdy. Jednak firmy takie jak Moderna i BioNTech, które opracowały szczepionki przeciwko COVID-19, pierwotnie planowały wykorzystanie tej technologii do walki z rakiem. Teraz obie firmy prowadzą prace badawcze nad nowatorską terapią antynowotworową.

W szczepionce przeciwko koronawirusowi naukowcy wykorzystali fragment kodu genetycznego wirusa SARS-CoV-2. To rodzaj kopii planu wytwarzania białka otoczki wirusa (białka kolca). Reprodukując to białko organizm rozwija odpowiedź immunologiczną przez wytworzenie przeciwciał i w ten sposób niszczy wirus.

Komórki rakowe dysponują mechanizmem, który pozwala im się ukryć przed układem odpornościowym organizmu. Technologia mRNA pozwala odpowiednio "uwidocznić" te komórki. Guz badany jest pod kątem pewnych cech, tzw. neoantygenów, które odróżniają komórki nowotworowe od zdrowych.

Te neoantygeny są następnie "tłumaczone" na odpowiedni kod mRNA, który jest podawany pacjentom jako szczepionka. Organizm rozpoznaje wtedy komórki rakowe i je niszczy. Dużą zaletą metody mRNA jest to, że wytwarzane w ramach odpowiedzi immunologicznej przeciwciała "wycelowane" są tylko w komórki nowotworowe. Klasyczne leki stosowane w chemioterapii, jak np. cytostatyki, działają również na zdrowe komórki, przez co wywołują niepożądane skutki uboczne.

Kolejną zaletą technologii mRNA jest to, że komórki produkujące przeciwciała mogą być zachowane na całe życie, co często ma miejsce po immunizacji. Wówczas powracające po latach komórki rakowe mogłyby być zwalczane bardzo szybko. Proces ten może być nawet niezauważalny dla pacjenta. Wtedy taka terapia byłaby naprawdę skutecznym lekarstwem na raka.

W grudniu 2022 amerykańska firma Moderna opublikowała pierwsze wyniki badań klinicznych fazy 2b indywidualnej terapii raka skóry opartej na technologii mRNA. W badaniu wzięło udział 157 ochotników. Lek mRNA podawano pacjentom razem z lekiem z grupy przeciwciał stosowanym w leczeniu raka skóry. Zastosowanie technologii mRNA w kombinacji z tym lekiem obniżyło ryzyko powrotu nowotworu lub śmierci pacjentów o 44 procent.

Również firma BioNTech z Moguncji testuje obecnie szczepionkę na raka skóry. Także i tutaj naukowcy są w fazie 2 badań klinicznych. Firma CureVac z Tybingi pracuje nad trzema szczepionkami przeciwnowotworowymi, w tym nad jedną przeciwko rakowi skóry.

W fazie badań znajduje się obecnie ponad dziesięć szczepionek przeciwnowotworowych opartych na technologii mRNA. By ocenić skuteczność działania tych terapii, pacjenci muszą być jednak obserwowani przez lata. Dlatego minie jeszcze sporo czasu, zanim któraś z wymienionych firm będzie mogła w ogóle wystąpić o zatwierdzenie leku. Szefowa firmy BioNTech, prof. Özlem Türeci, oceniła, że wprowadzenia stosownego leku na rynek należy spodziewać się dopiero około roku 2030.

Redakcja Deutsche Welle Polska